265
қарағанда. Ал шын мәнісінде... бәрі өзгерді. Кейінгі қасқыр – бұрынғы
бөрідей бола алмады. Бөрі – ырыс еді, ұран еді,бөрі – батыр еді. Ендігі
қасқыр...сорға айналды, ұранға ене алмады, оның ерлігінің өзі
қарақшылыққа саналды. Барлық асқақ сыпат, жақсы қасиет – бөрінің
бойында қалды. Абыройсыз істің бәрі қасқырға телінді... Баяғы құрт
пен шенеден, кешегі бөріден қайтқан бақ, көшкен рух қасқырға
қонбапты. Қасқыр – даланың төрт аяқты жыртқыш, қорқау, жебір,
рахымсыз аңы ғана екен. Бұрын батырды бөріге теңесе, енді қадыр-
қасиеттен ада зұлым адамды қасқырға теңейтін болыпты.
Жазушы осылай ой түйе келіп, өзінің ұрпағының қайтадан
бұрынғы «бөрі» қалпына түсуін қалайды. Ол: «
Көк бөрінің бүгінгі
ұрпағы өзінің әуелгі қалыбын табуы үшін, тек жүрек қана басқаша
соғуы керек!»
– деп кейінгі ұрпақты жүректі, қайсар, батыл болуға
үндейді. Осылайша ол арғы атамыз – Ер Түрік, қазақ елі – Бөрі әулеті
екенін дәлелдейді [26]
.
Дүкенбай Досжанның «Жібек жолы»
атты тарихи романында
қасқырлар өлім мен өмір арасында көрінеді: «
Ошақбайдың көзіне қос ақ
қасқыр шалынды, қырқаны құлдап бермен жосып келеді. Әлгінде
азынап ұлыған дәп осы мұндар мақұлықтар екенін білді. Тақап қалғанда
көрді, екеуінің аузында екі бөлтірік бар, түн әлпетінде бөлтірігін
тістеп ауа қашқан қасқырларды көргені осы. Әлгілер қарсы ұшырасқан
аттылыны көргенде қалшиып, қатып тұра-тұра қалысты. Бауырын
көтермеген күшіктерін жерге түсіріп алды. Арланы болар, жер
бауырлап жатты. Азуды қандар қырғын шайқасты күтті. Көзінде
қамсау от пен өшпенділік тұрды»
[27]. Бұл үзіндіден қасқырдың өз
баласын тастамай,
қандай қиындық болса да шыдап, баласы үшін
қандай шайқас болса да дайын тұрғанын байқаймыз.
Достарыңызбен бөлісу: