Жалпы орта бiлiм беретiн мектептердi¤
жүктеу/скачать 0,7 Mb. Pdf көрінісі
|
Қазақ тілі 7сынып
- Бұл бет үшін навигация:
- Сºра³тар мен тапсырмалар
- ТҐЛ СҐЗ БЕН ТҐЛЕУ СҐЗ § 48. ТҐЛ СҐЗ БЕН ТҐЛЕУ СҐЗ ТУРАЛЫ ТЇС I Н I К
| 159-жатты²у.
Тµменде берiлген одаІайларды ³атысты рып, сµйлем ³ºраґдар. Ї л г i: Ала³ай, ауылда Наурыз мерекесi болып жатыр! Ала³ай, опырай, т¼у, б±рекелдi, уh, беу, ±ттеґ, ой, ³ап, п±лi, ±ттеген-ай, т±йт, моh-моh, шµре-шµре, ³ºрау- ³ºрау, пºшайт-пºшайт. 160-жатты²у. ОдаІайларды тауып, т¼рлерiне ³арай ажыратыґдар. Ї л г i: ой – ренжудi бiлдiретiн одаІай. – Ой, µзiґ барып тºрІан бºзы³сыґ Іой. Соншама ³апаландырып, не кµрiндi – деген шын ренжiген т¼рмен. ( Газеттен ) Ащы-ау тiлiґ, пай-пай! ( ў. Мºст. ) Ж±, ж±, осы ат мiнгiзгендей кµрейiк. Тек осындаймен ма³танІанды ³ойшы. ( М. ¡ .) Уа, ³ой деймiн, бала! ( М. ¡ .) Т¼у, ўºмар кiсiнiґ ±ґкi-т±ґкiсiн шыІардыґ-ау! ( Ш. Х .) – Ей, не болды сонша ентiгiп?! Аманды³ па, ±йтеуiр? – дедi Ораз шал бºл екi иiнiнен дем алып жанына жеткенде: – Ўй, шал-ай, ³айтесiґ ендi. ТуІан елiн кiм ойлап, кiм аґсамайды. Сºра³тар мен тапсырмалар: 1. ОдаІай ненi бiлдiредi? 2.ОдаІай сµздерде толы³ (лексикалы³) маІына бола ма? 3. Не себептi одаІайлар сµйлемде о³шау айтылады? 4. ОдаІайдыґ сµйлем м¼шесi бола алмауыныґ себебi неде? 5. ОдаІайдыґ ³андай т¼рлерi бар? 6. ОдаІайлы сµйлемде ³андай тыныс белгiлерi ³ойылады? 132 ТҐЛ СҐЗ БЕН ТҐЛЕУ СҐЗ § 48. ТҐЛ СҐЗ БЕН ТҐЛЕУ СҐЗ ТУРАЛЫ ТЇС I Н I К Кейде сµйлеушi µз сµзiн, айт³ан ойын келтiрiп оты- рады. Сµйтiп, бiр сµйлемнiґ iшiнде екi адамныґ сµзi, пiкiрi, ойы ³олданылады. Мысалы: Жѕман кµштiґ алдына тїсiп алып: «Јайтсем, Игiлiктiґ жанына ³аттыра³ батырар екенмiн» – деп келе жатыр едi. (ў. М.) Б¾л мысалда «Јайтсем, Игiлiктiґ жаны- на ³аттыра³ батырар екенмiн» деген Ж¾манныґ сµзi µзгерiлместен сµйлемнiґ iшiне енген. Мiне, осын- дай бiреудiґ сµзiн б¾лжытпай, µзгерiссiз µз сµзiнiґ iшiнде берiлуiн тµл сµз деймiз. Сµйлеушi µз сµзiнiґ iшiнде бас³а бiреудiґ сµзiн µзгертiп жалпы мазм¾нын Іана са³тап беруiн тµлеу сµз деймiз. ЖоІарыдаІы сµйлемдi былай да ³¾рауІа болады: Жѕман кµштiґ алдына тїсiп алып, ³айтсе Игiлiктiґ жанына ³аттыра ³ батыруды ойлап келе жатыр едi. Б¾нда Ж¾манныґ сµзi µз аузынан шы³³ан ³алпындай берiлiп т¾рІан жо³. Мысалы: Аманды³-саулы³ сѕрас³аннан кейiн, комиссар Мѕхамедияров менiґ осы ротаІа политрук болып таІайындалІанымды айтты (М.ў.) деген сµйлемде комиссар М¾хамедияровтыґ сµзi сол кїйiнде емес, сµйлем iшiнде мазм¾ны са³талып т¾р. Тµл сµздi тµлеу сµзге ж±не керiсiнше, тµлеу сµздi тµл сµзге айналдыруІа болады. жүктеу/скачать 0,7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|