176
жоғары оқу орнында білім алу барысында оларда дербестікті қалыптастырудың неғұрлым тиімді
амалдарына, ӛзгеше қалыптасуы мен даму тарихы бар, болашақ мамандарды оқыту мен даярлау процессі
барысында олардың шығармашылық қабілеттерін қалыптастыруға бағдарланған сапасын кӛтерудегі
негізгі резервтердің бірі - ӛзіндік ғылыми зерттеушілік іс-әрекеттерінің алуан түрлі формалары мен әдіс-
тәсілдері жатады.
Педагогикалық ғылыми әдебиеттерде ӛзіндік жұмыс мәселесі жайлы кӛптеген кӛзқарастар
кездеседі. Бұдан осы ұғымның кӛпқырлығын түсінуге болады, сондықтан бұл ұғымның анықтамасы
ғылыми педагогикалық тұрғыдан нақтылауды қажет етеді. Студенттердің ӛзіндігінен орындайтын
жұмыстарын ұйымдастырудың әртүрлі аспектілері зерттелген еңбектерде бүгінгі қоғамның сұранысы мен
талабына байланысты белгілі бір уақыт ішіндегі орындалған жұмыстардың жиынтығы ретінде кӛрініс
береді. Алайда оны бірнеше мағанада да талқылауға және түсінуге болады. Содықтан біз, ӛз зерттеу
жұмысымыздың мақсат міндеттіне сай ЖОО студенттердің ӛзіндігінен орындайтын жұмыстарының алуан
түрлі формаларымен әдіс-тәсілдерін олардың оқу процессінің нәтижесіне бағытталған ӛзіндігінен
орындайтын ғылыми зерттеушілік іс-әрекеттеріне жатқыза отырып, ӛз тәжірибеміз тұрғысынан қарауды
дұрыс деп санаймыз. Мәселен, зерттеулердің мақсаттары мен міндеттеріне тәуелділігі ескерілген
авторлардың ұсынған ӛзіндігінен орындалатын жұмыс жайлы тиянақты талданған әртүрлі анықтамалар:
М.Г. Гаруновтың, О.А.Нильсонның және П.И.Пидкасистыйдың еңбектерінен орын алған. Сонымен қатар
кредиттік оқыту жағдайында студенттердің ӛздігінен орындайтын жұмыстарының кейбір мәселелері
Қазақстандық ғалымдарының назарынан тыс қалмаған: Ж.А. Қараев, С. К. Касенов, Н.А.Асанов, Г.Х.
Мямешева, Г.К. Ахметова.
Біздің пікіріміз бойынша, П.И.Пидкасистый ұсынған анықтамасында ӛзіндігінен орындайтын
жұмыстың мәніне деген ғылыми, әдістемелік кӛзқарастың кӛпаспектілігі айқындалған. Себебі, автор
ӛзіндігінен орындайтын жұмыс түрлерін оқытудың және ғылыми зерттеушілік іс-әрекеттерінің негізгі
амалдары ретінде қарастырады. Ӛйткені олар: әрбір нақтылы білімнің меңгерілу кезіндегі белгілі бір
дидактикалық мақсат пен мәселеге сәйкес болуы; студенттердің білместіктен білуге дейінгі қозғалысының
траекториясының әрбір кезеңінде белгілі бір ғылыми танымдық мәселелерді шешу үшін және ойлау
әрекетінің тӛменгі деңгейден жоғарғы деңгейге қарай қозғалуы үшін қажетті білімнің кӛлемі мен
деңгейінің қалыптасуы үшін міндетті түрде ғылыми зерттеушілік іс-әрекет жасауы; ӛз білімін ӛздігінен
жүйелі түрде толықтырып отыруға деген психологиялық мақсаты және оқу, ғылым, ӛндіріс мәселелерін
шығармашылық тұрғыда шешу барысындағы ғылыми және саяси ақпараттар ағынында дұрыс бағыт
таңдай білу іскерлігінің қалыптасуы үшін ӛздігінен орындайтын зерттеушілік іс-әрекет жасайды;
студенттердің кәсіби іс-әрекетінің, таным мен мінез-құлық әдістерін меңгерудегі ӛзін-ӛзі кӛрсете білуі
және ӛзіндік зерттеушілік іс-әрекеттегі тәртібі маңызды шарт болып табылады; педагогикалық басқару
және студенттің кәсіби шығармашылық тұрғыдан анықталуы мен оқу үдерісі барысындағы және одан тыс
уақытта ӛздігінен зерттеушілік іс-әрекетіне басшылық ете алуы оның шығармашылық қасаиеттерінің
қалыптасуына бет бұрыс алуындағы негізгі танымдық іс-әрекет құралы болып табылуы.
Достарыңызбен бөлісу: