527
Жыршылар
–
г
Ән салар
–
г
Толғанып ойдан
–
д
Мұңлы зар
–
е
Қозғалар
–
е
Байқалып бойдан
–
д
Бұл – «Таң» журналына жаңа әнмен байғазы» деген
өлеңінен алынған мысал. Осы өлеңнің келесі мына шумағы
алты тармақты деуге болады:
Жаңа әнім
–
а
Байғазым
–
а
Құттықтап
журнал –
б
Кәрі жан
–
в
Салып ән
–
в
Жыбырлап козғал –
б
Шәкәрімде 12 тармақты өлең де бар, ол – «Достыңыз зор»
деп басталатын өлеңі. Шәкәрім Абайда жоқ құрылым – 5
тармақты өлеңдерді де ұсынады. Олар «Бұл ән бұрынғы әннен
өзгерек», «Жаралыс басы – қозғалыс» сияқты туындылары.
Шәкәрімнің «Бұл ән бұрынғы әннен өзгерек» деген өлеңін
біз Абайдың «Сегізаяғы» сияқты қазақ өлеңі техникасына
тыңнан қосылған жаңалық дер едік. Оның жаңалығы – кейбір
шумақтарының тіпті Абайда жоқ «бесаяқ» (бес тармақты)
болып құрылуында ғана емес, ең алдымен, өлеңнің жаңа
интонациясында және Абайдан бұрынғы қазақ өлеңінде
кездеспейтін, Абай үлгісін салған тасымал (өлең тасымалы)
дегеннің орын алуында, сөйлем түзілісінің проза синтаксисіне
жақын келуінде, сондай-ақ стильдік мақсатта инверсияның
(сөздерді орнын алмастырып жұмсаудың) қолданылуында. Бұл
көрсетілген белгілердің барлығы да – күшті жетілген жазба по-
эзияны сипаттайтын құбылыстар. Мысалы:
Бұл ән
Бұрынғы әннен өзгерек.
Бұған
Ұйқасты өлең, сөз керек
Өзіне орайлы
Бұл шумақ тұтасымен тасымалмен келген:
Достарыңызбен бөлісу: