Серік Мырзалы философия оқу құралы
сциентистік (scіentіa – лат. сөзі, ғылым), я болмаса техно-оптимистік
жүктеу/скачать 3,76 Mb. Pdf көрінісі
|
Серік Мырзалы Философия
- Бұл бет үшін навигация:
- Антисциентистік, техно-пессимистік
- Ғылым мен техниканың дамуын тоқтату мүмкін емес
| сциентистік
(scіentіa – лат. сөзі, ғылым), я болмаса техно-оптимистік көзқарас дейміз. Алайда шың бар жерде құз да барын ескеру керек. ХХ ғ. 70 жж. бастап ғылым мен техниканың теріс жақтары да (қоршаған ортаның бұзылуы, климаттың өзгеруі, адамның техника құлына айналуы т.с.с.) айқындалып, көрсетіле бастады. Антисциентистік, техно-пессимистік бағыт ұстаған ғалымдар қазіргі ғылымды «құмырадан шығып кеткен жынға» теңеп, «енді ары қарай жаңа өндіріс кешендерін салуды тоқтату керек, әйтпесе жердегі тіршілік оған шыдамай, құрып кетеді» деген пікір айтты. «Аш бала тоқ баламен ойнамайды, тоқ бала аш болам деп ойламайды» демекші, жаңа ғана дамып келе жатқан елдер өз өндіріс кешендерін орнатып, халықтарының әл-ауқатын көтергісі келеді, Батыс ойшылдарының алаңдауын олар ескермейді. Сонда ары қарай не істеу керек деген заңды сұрақ туады. Кейбір кезде, мүмкін, Табиғаттың баласы болып, оған қарсы шықпай, үндесті өмір сүрген біздің көшпенді бабаларымыз дұрыс істеген болар деген де сұрақ ойымызға келеді. Әрине, ол – романтикалық көзқарас. Ғылым мен техниканың дамуын тоқтату мүмкін емес . Сонымен қатар ғылымның жетістіктерін өмірге енгізген кезде (ол ғылымның негізгі мақсаты), ойланып-толғанып, тек бүгінгі күннің мүддесін ғана ойлап қоймай, сонымен қатар алыс болашаққа тигізетін оң, я болмаса теріс әсерін сараптауға салу керек. Ал ол үшін білім беру саласын тез қарқынмен дамыту керек. Біріншіден, айтып кететін жайт – бүгінгі таңдағы білім үлесінің (ақпараттың) қоғамның қай саласында да күрт өсуі. Егер білімнің еке есеге өсуі адамзат тарихында 1 ғ. бастап 1750 жылға дейін созылса, келесі екі есе өсуі 1750-1900 жж., ал ХХ ғ. 50-ақ жылда екі есеге өсті. Ғалымдардың айтуына қарағанда, бүгінгі жер бетіндегі метрлік толқындағы радиосәулелердің деңгейі Юпитер мен Сатурн сияқты пла- неталардан асып түсіп, тек Күннен ғана кем болып тұр, сонымен қатар ол ғарыштан байқауға болатын дәрежеге жеткен. Сонау көне заманнан бастап ақпаратты таратудың негізгі құралы ретінде жазу қолданса, ал кітап арқылы білім Ортағасырдан бастап таратыла бастаса, ХХ ғ. радио, теледидар, телефон, телеграф сияқты электрлік құралдар пай- даланылды. 70 жылдары компьютерлік, электрондық құралдар кеңінен өмірде қолданылып, білімді тарату мен қолданудың мүмкіншіліктері көптеген есе өсті. Ақпарат негізгі тұтыну тауарына айналды. Сол 474 себепті бүгінгі таңда дамыған елдерде материалдық өндірісте тек халықтың 24-26%-ы ғана істейді. Керісінше, рухани өндірістегі адамдардың саны 36-38%-ға жеткен! Өйткені өндіргіш күштер өскен сайын материалдық өндіріске керек адамдардың саны да соған сәйкес азая бермек. Ақпараттық қызмет көрсету саласы дамыған елдерде бүгін бүкіл экономиканың 50%-ынан асады екен! Сөйтіп, ақпарат ең құнды тауарлардың қатарына кірді. Ендеше, ұлттық ақпарат ресурстары сол қоғамның негізгі байлығы болып есептеледі. Енді оның ғажап ерекшелігі мынада. Мысалы, сіз мың дана көйлектің 500-ін сатсаңыз, сізде 500-і қалады. Ал 1000 бит ақпарат сатсаңыз, оның құнын аласыз да, сонымен қатар сол 1000 бит қолыңызда бұрынғыдай қала береді! Демек, қазіргі қоғамның негізгі капиталына адамдардың қабілеттері, табиғи дарындары, оларды дамытып, тиімді пайдалану жататыны айдан анық. Қай ел өз адамдарының шығармашылық мүмкіндіктерін гүлдетіп, тиімді пайдалана алса, табиғи байлықтары аз болса да, өркендеп алғы шепке өтіп кетуі мүмкін. Ол үшін білім саласына көп көңіл бөлінуі керек. Сондықтан да біздің жас мемлекетімізде де білім беру саласына, оның дамуына көп көңіл бөлінуде. Бұл салада тәуелсіздік жылдары көп өзгерістер пайда болды. Біріншіден, жаңа заманның талаптарына сай мектептер мен жоғары және орта арнаулы оқу орындары компьютерлік құрал-жабдықтармен қамтамасыз етілді. Ел қандай қиын жағдайда болса да, жас мемле- кет оған қаржы аяған жоқ. Көп оқу орындары «Интернет» жүйесіне қосылып, мектеп оқушылары мен студенттер дүниежүзілік ақпарат қорын пайдалануға мүмкіндік алды. Жаңа заманға сай оқулықтар дайындалып, мультимедиалық білім беру әдістері алдыңғы шептегі мұғалімдердің күнбе-күнгі жұмысына айналды. Жоғары білім беру саласында жеке меншікке негізделген оқу орындары пайда болып, дами бастады. Әрине, бұл үлкен жұмыста асырасілтеушілік де болды. Мұндай үдеріс басталған кезде, сол саланы басқарған кейбір шен иелері «көз қысты, бармақ басты» жолына түсіп, оңды-солды лицензиялар беріп, ешқандай материалдық базасы жоқ «университеттердің» ашылуына жол беріп қойды. Жоғары білім беру «жеңіл іске» айналды. Оңай пайда табуға құныққан оқу-білім саласындағы «іскерлер» соларға сенген қаншама жастардың тағдырына өз кеселін тигізді! Бүгінгі таңда жағдай дұрысталуда. Үш бөлмелі пәтерді жалға алып, «университет ашқан» заман артта қалды. Дегенмен де бұл күрделі салада қиындықтар – әлі шаш етектен. Қай елде болса да, білім беру жүйесі екі мәселені қамтиды. Біріншіден, заманның талабына сай кәсіби білім беру, сол саладағы 475 соңғы технологияларға үйрету. Екіншіден, әлеуметтік-гуманитарлық білім беріп, болашақ мамандардың тұлғалық, азаматтық қасиеттерін шыңдау. Осы тұрғыдан алып қарағанда, бұрынғы білім беру жүйесінде әлеуметтік-гуманитарлық пәндерге аса көп көңіл бөлінген болатын. Сонымен қатар арнаулы кәсіби білім беру, жаңа технологияларға үйрету заман талабына көп жағдайда сай келмейтін. Енді жағдай керісінше орын алып отыр. Гуманитарлық білім беру жүйесі мейлінше кеміп, кәсіби білім беруге мейлінше көп көңіл бөлінуде. Тікелей Батыстың білім беру жүйесі сияқты. Мұндай асырасілтеушілік жүктеу/скачать 3,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|