Ормандарды пайдалану және ормандарды қорғау

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия 
ұлттық университеті 
Пәннің оқу-әдістемелік кешені 
Басылым: алтыншы 
Қазақстан Республикасының Орман кодексінде Мемлекеттiк орман қоры 
учаскелерiнде орман пайдаланудың келесідей түрлері жүзеге асырылуы мүмкін. 
1) сүрек дайындау;
2) шайыр, ағаш шырындарын дайындау;
3) қосалқы сүрек ресурстарын дайындау; 
4) жанама орман пайдалану (шөп шабу, мал жаю, марал шаруашылығы, аң 
шаруашылығы, ара ұялары мен омарта орналастыру, бау шаруашылығы, бақша 
шаруашылығы, бақ шаруашылығы және өзгеде ауыл шаруашылығы дақылдарын өсiру, 
дәрiлiк шөптер мен техникалық шикiзаттар, жабайы өсетiн жемiстер, жаңғақтар, 
саңырауқұлақтар, жидектер мен басқа да тағамдық өнiмдер, мүк, орман жамылғысы мен 
түскен жапырақтар, қамыс дайындау мен жинау);
5) мемлекеттiк орман қоры учаскелерiн аңшылық шаруашылығының қажетi үшiн 
пайдалану;
6) мемлекеттiк орман қоры учаскелерiн ғылыми-зерттеу мақсаты үшін пайдалану;
7) мемлекеттiк орман қоры учаскелерiн сауықтыру, рекреациялық, тарихи-мәдени, 
туристiк және спорттағы мақсаттар үшiн пайдалану; 
8) мемлекеттік орман қоры учаскелерін ағаш және бұта тұқымдарының отырғызу 
материалдары мен арнайы мақсаттағы плантациялық екпелерді өсіру үшін пайдалану. 
Мемлекеттiк орман қоры учаскесi орман пайдаланудың бiр немесе бiрнеше түрлерiн 
жүзеге асыру үшiн бiр немесе бiрнеше орман пайдаланушыға берiлуi мүмкiн. Орман 
пайдаланудың белгiлi бiр түрлерiн жүзеге асырған кезде орман ресурстары мен мемлекеттiк 
орман қоры учаскелерiн пайдалану ерекшелiктерi осы Koдекске сәйкес уәкілетті органның 
актiлерiмен айқындалады. 
Орманның орман қорын пайдалану проблемасы орманды пайдалану түрлерінің 
біркелкі еместігімен байланысты. Ірі қалалар мен магистральдар маңында, әдетте,
жидектердің, шөп жамылғысының және орман түбінің деградациясына алып келетін 
шамадан тыс антропогендік жүктеме пайда болады, ал көлік коммуникациясынан 
қашықтықта сүректік ресурстар елеусіз пайдаланылады. Бұл мәселе жидектерді жинауға 
арналған браконьерлік техниканы қолдану арқылы шиеленісе түседі - әртүрлі тарақтарды, 
жидек алқаптарын және орман қоқыстарын бүлдіретін «комбайндарды» қолдану. 
Зерттеу мақсатында орман қорының учаскелерін пайдалану, негізінен, шаруашылық 
қызметпен бұзылмаған орман экожүйелерінде жүзеге асырылады. 
Кешенді экологиялық, геоботаникалық, зоологиялық зерттеулер мен геоэкологиялық 
мониторинг объектісін ұсынатын мұндай экожүйелерге, әдетте, ерекше қорғалатын табиғи 
аумақтар мәртебесі беріледі. Мәдени-сауықтыру, туристік және спорттық мақсаттар үшін 
орман қоры учаскелерін пайдалану демалу мен денсаулықты жақсартуды ұйымдастыруда 
маңызды рөл атқарады. 
Рекреациялық-санитарлық-гигиеналық мақсаттарда белсенді пайдаланылатын 
ормандарға тиісті мәртебе беріледі (қалалардың жасыл аймақтары, шипажайлар, ұлттық 
және табиғи парктер), және қажетті тәртіпке келтіру жүзеге асырылады. 
Ормандарды аурулардан және зиянды жәндіктерден қорғау орман шаруашылық, 
биологиялық, химиялық, физикалық-механикалық және карантиндік шараларды қамтиды. 
Орман шаруашылық шараларының негізінен профилактикалық маңызы бар. Оларға 
мыналар жатады: зиянкестер мен қоздырғыштардың енуіне жол бермеу үшін отырғызу 
үшін жоғары сапалы көшеттерді іріктеу, жаңадан қопсытылған ағаш зиянкестерімен 
қопсытылған ағаштарды алып тастау, зиянкестер көбейетін қураған ағашты алып тастау. 
Биологиялық әрекеттерге жыртқыш және паразиттік жәндіктерді, жәндіктермен 
қоректенетін құстар мен жануарларды, патогенді бактериялар мен вирустарды қолдану 
жатады. Зиянкестерге қарсы ең көп таралған және тиімділігі жоғары зиянды жәндіктердің 

жүктеу/скачать 1,66 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: