Республикалық ғылыми әдістемелік журнал Республиканский научно методический журнал

23 
1 СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНДА КЕЗДЕСЕТІН ҚИЫНДЫҚТАР
 
 
 
 
 
 
Батыс Қазақстан облысы, Бөкей орда ауданы 
Тайғара бастауыш мектебі
Бастауыш сынып мұғалімі 
Казенова Гулзада Турарбековна
Бастауыш сынып жасындағы балаға оқу әрекеті негзгі басты әрекет болып табылады. Оқу 
әрекетінің дамуы баланың тұлғалық қасиетінің қалыптасуына негіз болады.Әр бала өзінің жас 
ерекшелігінің дамуына сай жеке тіл табысуды қажет етеді. Бала тәрбиелейтін білім беру жүйесінің және 
барлық ересектердің міндеті – әр жастың толық дамуына ықпал жасау. Егер қайсы бір жастық даму 
кезінде тоқтау немесе үзіліс болса, бала дамуының қалыпты жағдайы бұзылады, келесі кезеңде 
үлкендердің негізгі күш-жігерін бұл дамуды түзетуге, яғни қалпына келтіруге жұмсалады, бұл ауытқу 
үлкендерге ғана ауыр түспейді, ең алдымен ол ауыртпалық балаға түседі. Сондықтан баланың дамуына 
жағдай жасауға уақытылы қолайлы күш-жігер және әдіс-тәсілдерді аянбай қолдану қажет. Ол үшін әр 
жастың ерекшелігін жетік білу қажет. 
Психология ғылымында жас ерекшеліктерге байланысты психологиялық дамуға қатысты нақтылы 
өлшемдер 
қалыптасты. 
Ол 
өлшемдер 
баланың 
психофизиологиялық 
жетілуі 
жөнінде. 
Психофизиологиялық жетілу - бұл орталық нерв жүйесіндегі жас ерекшеліктердің бірізділіктің өзгерісін 
және ағзаның басқа жүйелерін анықтайтын үрдіс. 
. 6-7 жасар балалардың дамуында көптеген өзгерістер ең алдымен тіл дамуында, интеллектуалдық 
дамуында, ой, зейін, ес, қиял сапаларында байқалады. . 6-7 жасар балалардың сөздік қоры да ұлғаяды. 
Өзінің қызығушылыған байланысты күнделікті тіршілікке қатысты әрекетте бала басқа адамдармен кез-
келген жағдай да тез тіл табысады. 6 -7 жасар бала заттардың ұқсастығын басқа затпен салыстыра алады. 
6-7 жасар баланың ерекшелігі – танымдылық, белсенділік. Баланың қызығушылығы әр уақытта қоршаған 
ортаны танып – білуге бағытталған. Бала ойнай отырып, өзінің тәуелділігіне себеп-салдар байланысына 
тәжірибе өткізеді. Балада қоршаған ортадағы құбылыстарға байланысты көптеген сұрақтар туындайды. . 
6-7 жасар бала өзінің алдында кездескен кейбір міндеттерді шешуге тырысады, оны өзі тәжірибеден 
өткізеді және кейбір міндеттерді ойша шешеді. Ол өзіне нақты жағдайды елестетіп және оны шешуге 
тырысады. Бұлай ойлауы, ішкі іс-әрекеттің қорытындысы, кейбір міндеттерді шешуі – көрнекілік – 
бейнелі деп аталады. Бейнелі ойлау – . 6-7 жасар баланың негізгі ойлау түрі. Бұл жас оқуға белсенді 
әрекетін көрсетеді. 
. 6-7 жасар бала мінез-құлқын бірте-бірте реттей бастайды. Бірақ кей кезде өз іс-әрекетінде бала көп 
жағдайларды ескере бермейді. Осыған байланысты сабақ үрдісінде көптеген ойын элменттерімен түрлі 
сабақ үлгілері енгізілуі қажет. 
. 6-7 жастағы баланың ой-өрісі тез дами бастайды. Оның жады дағдыланған процесті қалыптастырады. 
Ол түрлі анықтамалар мен өзіне маңызды оқиғаларды тез есінде сақтайды. . 6-7 жасар баланың есте сақтау 
қабілеті еріксіз. Ол өлең шумақтарын, тапсырмаларын рет-ретімен тез жаттайды. Есте сақтағандарын 
саналы қолданады. Бірақ та еріксіз есте сақтау басымдылық көрсетеді. 
. 6-7 жаста баланың тұлғалық қасиетінің негізі қалыптасады. Ол өз мінез-құлқының іс-әрекетіне 
жауапкершілікпен есеп беру қабілеттілігін қалыптастырады. Баланың тұлға ретінде дамуы әлеуметтік 
жағдайға, сондай-ақ әлеуметтік жағдайдың маңыздылығына, тұлғалық адамгершілікке және басқа да 
құндылыққа ие болуына байланысты. . 6-7 жасарлардың тұлғалық мінездемесінің негізі – өзіндік сана 
сезім құрылымы, тәртібінің, сезіммен ерік жігерінің ерекшелігі болып табылады. 
. 6-7 жасар балада қарым-қатынастарға дұрыс бағытталу ерекшелігі рефлекция жеткілікті жақсы дамыған. 
Бұл рефлекцияға қабілеттілігі баланы өзін қоршағандарға мүмкін қарым-қатынасқа бағыттайды, бұл 
баланың тұлғасының одан әрі дамуына үлкен мән береді. 

24 
Бұл жоғарыда айтылған . 6-7 жасарлардың ерекшелігі бұл балалардың мектептегі оқуға дайын және жаңа 
іс-әрекетке араласатындығын дәлелдейді. 
. 6-7 жасар балаларды оқыту нысаны мен әдісінің психологиялық ерекшелігі бойынша олар мектепке 
дейінгі және мектеп кезеңіндегі аралықты алады. Бұл кезеңде іс-әрекетпен танымның түрлері әдістер мен 
тәсілдердің үйлесімділігін талап етеді, ол мектепке дейінгі жасқа тән. . 6-7 жасарларды оқытуда оқу мен 
тәрбиенің бірлікте болуы – ең негізгі міндет болып табылады. Бұл жастағыларды оқытудың ерекшелігі – 
олардың педагогикалық әсерге ықпалынан тұрады. Сондықтан оқу мен тәрбиенің бірлікте болуы – оқыту 
әдістемесінің ең маңызды қағидасы болып табылады. 
. 6-7 жастағыларды оқыту кезінде ерекше орынды ойын алады. Ойын бұл жерде оқыту әдісі ретінде 
жүреді. Бұл жастағы балалардың ойынға қызығушылығы басым. Мінез құлқында еріктілік жеткіліксіз. 
Сондықтанда мұғалімдер ойын әдістерін қолдану керек. 
Оқытудың негізгі әдісі болып көрнекілік құралдардың модельдері саналады. Үлгілермен жұмыс 
жасау балалардың оқу іс-әрекетінде кейбір дағдыларды жетік түсінуіне, қалыптасуына септігін тигізеді. 
Сонымен қатар балалардың тәжірибелік тапсырмаларды орындау кезінде үлгілерді қолдануы жұмыстың 
нәтижелі орындалатынына мүмкіндік береді. 
Жаңа заманның озық ойлы, терең мінезді, тәрбиелі жастарын қалыптастыру мектептегі 
тәрбиешілердің басты міндеті. Мұғалім жеке тұлғамен тікелей байланысты жүзеге асыра отырып, 
жұмысының негізі бағыттары мен жұмыс бөліктерін дұрыс та сапалы ұйымдастыра алуы қажет. 
Ойындар, тесттер арқылы балалардың мектепке дайындығын, таным процестерінің даму деңгейін, 
ақыл-ой қабілеттерінің жетілу барысын анықтауға болады.Балаларды оқытуда зерттеу тәсілін 
қолданудың қажеттілігі бала болмысының білмекке құмарлығымен, оның қоршаған дүниені зерделеуге 
деген қызығушылығы мен түсіндіріледі. 
Оқушылардың 
өзіндік зерттеулері, олардың жеке қажеттіліктері мен сұраныстарын 
қанағаттандыруға септігін тигізеді. Сонымен қатар, өзіндік зерттеулер интеллектуалды және 
шығармашылық қабілеттерді, ойлау және зерттеу біліктерін дамытуға мүмкінлік береді. Өзіндік 
зерттеулердің көмегімен оқушылар қоршаған дүниені тани келе, өздері үшін жаңа білімдерді «Дайын 
күйде» алмай өз бетінше ашады. 
Сонымен қатар, балаларға білім беруде тұлғаға бағдарланған тәсілді іске асыруда тиімді 
бағыттардың бірі болып табылады. Бұл бағыт тұлғаны қалыптастыру мен оның қазіргі заманғы серпінді 
қоғамға бейімделу мүмкіндіктерін арттыруды, баланы өнімді дамуды көздейді. 

жүктеу/скачать 3,64 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: