Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев



Pdf көрінісі
бет150/644
Дата01.03.2023
өлшемі11,21 Mb.
#170587
1   ...   146   147   148   149   150   151   152   153   ...   644
Байланысты:
b51b9b89e1b6b84ef8ef8f36547c93bb

ГУМИЛЕВ ЛЕВ НИКОЛАЕВИЧ 
(1912-1992) – 
орыс ғалымы, т.ғ.д., 
геогр.ғ.д. Ол этностық әлеуметтік
категория ретінде қарайтын көзқа-
растарды географиялық, биология-
лық факторлардың әсер етуі нәти-
жесінде пайда болатын табиғи құ-
былыс деп түсіндіреді. Этнопсихоло-
гия ғылымын өзінің осындай жаңа 
тұжырымымен толықтырды, оған 
пассионарлық ұғымын енгізді. Пас-
сионарлық қасиет әр этностың гео-
графиялық жағдайына (табиғат, 
ауа, су, ландшафт т.б.) байланысты
жан дүниесінің өзіндік табиғи ерек-
шеліктерін ерекше (қажыр-қай-
рат, шыдамдылық, қайсарлық, мақ-
саткерлік, намысқойлық т.б.) көр-
сететін категория. Гумилевтің осы-
нау тұжырымдары қазіргі этнопси-
хология ғылымының әдіснамалық 
(методологиялық) мәселелеріне қа-
тысы бар сындарлы түйін.
ГУМА
ГУМИ


146
ҒАЙБАТТАУ
– жеке адамның не
белгілі бір топтың жақсы қасиеттерін 
көре алмаушылықтан туындайтын 
ашу-ыза, қызғаныш эмоциясының 
бірі. Мұнда басқалардың әлеуметтік 
статусын, адамгершілік қадір-қасиет-
терін төмендету, біреуге орынсыз кү-
йе жағу мақсаты көзделеді. Ғ. – адам-
дардың ұнамсыз қасиеттерінің бірі. 
Бұл көбінесе мәдениеті төмен шағын 
топтар мен жеке адамдар арасында
кездесіп отыратын жағымсыз эмо-
циялық қалып.
ҒАРЫШТЫҚ ПСИХОЛОГИЯ
– 
шетсіз, шексіз әлем кеңістігі жағда-
йындағы адамның көңіл күйі мен 
ерік-жігерінің, қажыр-қайратының 
төзімділігі мен шыдамдылығын, ға-
рышта ұшу кезіндегі салмақсыздық 
күйге түскен ғарышкердің ерек-
шеліктерін зерттейтін еңбек психо-
логиясының бір саласы. Ғ.п. ғарыш-
кер іс-әрекетінің әртүрлі экстремал-
ды факторларға тәуелділігін (салмақ-
сыздық, гиподинамикалық, салыс-
тырмалы сенсорлық депривация т.б.), 
сондай-ақ ғарышқа ұшуға дайындық, 
яғни түрлі жаттығу жұмыстарын 
жүргізудің психологиялық мәселе-
лерімен айналысатын сала. Ғ.п. мә-
селелерін зерттеу – Байқоңырдай аты-
шулы орбиталық станциясы бар Қа-
зақ еліне де аса қажет. Ғ.п. авиация 
психологиясы және дәрігерлік экспер-
тизамен тығыз байланысты.
ҒАШЫҚТЫҚ
– адамдардың бір-
біріне кіршіксіз сезім мен қалтқы-
сыз сенімге негізделген махаббаты-
ның ең жоғарғы түрі. Ер мен әйел 
арасындағы нәпсілік құмарлық ға-
шықтыққа жатпайды. Ғ-тың тыл-
сымдық сипаты бар. Ғ.- адам жараты-
лысының ішкі мазмұны, нағыз таза 
рухани тіршіліктің көрінісі. Оны ма-
хаббаттың синонимі деп қарауға бол-
майды. Ғ. ұғымының махаббатпен 
байланысын жеңіл-желпі түсінетін-
дер, оны орынсыз қолданатындар 
өмірде кездесіп отырады. Мұндай 
жағдайда олар ұлы Абайдың «ға-
шықтық пен құмарлық ол екі жол» де-
ген аталы сөзін есте ұстаулары тиіс.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   146   147   148   149   150   151   152   153   ...   644




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет