б
өлеңді
б
өтен санап,
ж
ақыныңды
ж
арға
итергенде, не мархадам табасың...
Б
етеге
к
етеді,
б
ет
қ
алады...,
с
ойылға жығылып,
с
орпа ішіп жатқандар бар (Төбет би),
с
ілтеген
с
ойылдың
бата
тигенінен кейде
қате
тигені көп бола-
ды (Қабанбай сөзінен); «Жә, сұлтан, сабыр ет. Әлден
от алып,
қамысқа түсіп қайтесің. Айтаққа жүгініп, арыла сөйлейтін
кез
алда... (Абылай хан сөзінен); «біздің айтар сөзіміз –
ж
аптым
ж
ала,
ж
ақтым күйе емес,
с
орғалаған
қан,
с
ойдақталған
ізбен
келіп отырмыз... (Шекті биі Сырлыбайдың сөзінен). Романның
бас кейіпкерінің бірі – Абылай ханның аузы әмір-бұйрықты,
ақыл-кеңесті, әділ алғысты ғана емес, әсерлі сөзді, жүйелі-
ойлы болып келеді. Абылай кей-кейде шешендерше көсіледі:
«Уа,
қ
ара ағаштай
қ
алың найман!
Д
ара туған
Д
арабоз!... Хан
жарлығына құлақ асып,
Т
үркістанды
т
ұғырына қондырдың.
С
ырдың бойын
с
ыпыра
с
үзіп,
т
алас қала
Т
әшкентке қол
ұшын бердің.
А
та жауды
А
латаудан
а
ластап,
Ж
етісудан
ж
ел-
келеп қуып шыққанда да, майданның қызу ортасында сендер
жүрдіңдер.
А
лаш ұранды
а
ғайыннан аянып қалған жерің жоқ
(1-кітап, 350-бет).
Бұл – Абылайдың нақ аузынан шыққан сөздің стенограм-
масы емес, оны жазушы осылайша сөйлетіп отыр. Мұнда
қара ағаштай қалың, дара туған
сияқты әсірелеген сөздер,
тұғырға қондыру, сыпыра сүзу, желкелеп қуып шығу
сияқты
бейнелі фразеологизм – етістіктерді былай қойғанда,
Достарыңызбен бөлісу: |