Алғы сөз психология ғылымы қазақ елінің өткен дәуірлерінде жеке ғылы- мы пән
жүктеу/скачать 0,87 Mb. Pdf көрінісі
|
Ә,Алдамұратов Жалпы психология
- Бұл бет үшін навигация:
- Қимыл-қозғалыс есі
- Эмоциялық ес
| § 2. Естің түрлері
Ес адамның әр алуан іс-әрекеттерімен байланысты болып, тіршілікте аса маңызды қызмет атқаратын болғандықтан, оның түрлері мен көріністері де әрқилы. Естің бөлінуі адамның түрлі әрекет ерекшеліктеріне сәйкес жүргізіліп, олар есте қалдыру, қайта жаңғырту процестерімен тығыз ұштасады. Мысалы, адамда есту мен көру есі психикалық қасиеттер ретінде көрінеді әрекет сипаттарына орай, ес мынадай үш түрге негізделіп бөлінеді: 1. Психикалық белсенділік сипатына байланысты: қимыл-қозғалыс, эмоциялық-сезімдік, бейнелі- көрнекілік және сөздік- мағыналық (логикалык); 2. әрекеттін, мақсат сипатына қарай: ерікті, еріксіз ес. 3. Адамның материалдарды қанша 156 уақытқа дейін ест сақтай алатындығына қарай кысқа және ұзақ мерзімді "(түпкілікті), сондай-ақ оперативтік -ес. Естің кейбір түрлері арнайы аспап-мнемометр арқылы өлийнеді (34-сурет). 34-сурет. Есті өлшеу аспабы — мнемометр. Қимыл-қозғалыс есі дегеніміз — ойын, спорт, енбек оқу әрекеттеріне байланысті әр түрлі қимыл-қозғалыстар мен әрекеттерді есте қалдырып, оларды қайта жаңғыртып отыру. Мысалы, кокьки тебу, машинада жазу, өлең-сөздерді жаттау, қой қырқу т. б. Естің бұл түрі қозғалыс дағдыларын қалыптастырудың негізі болып табылады. Адамның бастан кешірген түрлі сезімлері мен эмоция 176 лық күйлерін есте калдырып отыруын сезімдік ес деп атаймыз. Өз айналасындағы нәрселер мен құбылыстарға көңіл-күйінің қандай қатынаста болғанын кайта жаңғыртып, оларды тітіркендіргіш ретінде есіне тусіруі амамды қызықтырьш, түрлі іс-әрекеттерді атқаруға жетелейді. Эмоциялық ес бойынша адам басынан кешіргендерін еске түсіргенде, бозарады, не қызарады, Өйткені, оның басынан өткен әр алуан жағдайлар оған күшті әсер етіп, эмоциялық күйге ұшыратады. Белгілі мәні тұрғысынан алғанда, бұл естін, басқа түрлерімен салыстырғанда әлдеқайда күшті болады. жүктеу/скачать 0,87 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|