А. Т. Сағынаев МҰнай мен газдың физикасы және химиясы

218 
Отындық мазут – мұнайды алғашқы айдаудың қалдығы; жеңіл мазут 
(330 
о
С жоғары) қазандық отыны ретінде қолданылуы мүмкін, ауыр мазут 
(360 
о
С жоғары) гудронға дейін майлы фракцияларға өңдеу үшін шикізат 
болып табылады. Қазіргі кезде мазут катализдік крекинг пен гидрокрекинг 
қондырғыларының шикізаты ретінде қолданылуы мүмкін (бұрын термиялық 
крекинг қондырғыларының шикізаты ретінде қолданылып келді). 
Отындық мазуттар ауыр және сұйық отындардың негізгі өкілі болып 
табылады, оларға флот мазуты және мартен пештерінің отыны кіреді. 
Қазандық отыны тұрақты бу қазандықтарында, өндірістік пештерде 
қолданылады. Ауыр мотор отындары мен кеме отындарын кеме 
энергетикалық қондырғыларында қолданады.
Кесте 17.2. Дизель отындарының сапасына қойылатын талаптар 
 
Көрсеткіш
Ж 
Қ 
А 
Цетан саны, кем емес 
45 
45 
45 
Қату температурасы, 
о
С, көп емес 
-10 
-35/-45 
-55 
Лайлану температурасы, 
о
С, көп емес 
-5 
-25/-35 
- 
Кинематикалық тұтқырлық, мм
2
/с 
3,0-6,0 
1,8-5,0 
1,5-4,0 
Меркаптанды күкірттің мөлшері, % 
0,01 
0,01 
0,01 
Жалпы күкірттің мөлшері, % 
0,2 
0,2 
0,2 
Қышқылдылығы, мг КОН/100 см
3
5 
5 
5 
Иодтық саны, г І
2
/100 г 
6 
6 
6 
Күлділігі, % 
0,01 
0,01 
0,01 
20 
о
С-ғы тығыздығы, кг/м
3
860 
840 
830 
Отындық мазуттарды және басқа да сұйық мұнай отындарын мұнай 
өңдеу 
зауыттарында 
тура 
айдау 
процестерінен 
немесе 
жоғары 
температуралық өңдеу прецестерінен (крекинг-процесс) алады. Өндіру 
әдістері бойынша тура айдалған мазут және крекинг-мазут деп бөледі. 
Тура айдалған мазут мұнайдың ауыр қалдықтары мен оның тұтқырлығы 
төмен фракцияларының қоспасы. Дистилляттарды ауыр қалдықтармен 
араластыру мазуттың тұтқырлығын стандарттың талабына сәйкестендіру 
үшін жасалады. 
Крекинг-мазут крекинг-процестің тұтқырлығы жоғары ауыр қалдығы 
болып табылады. 
Қазандық отындарына ГОСТ 10585-75 сәйкес дайындалған М-40 және 
М-100 маркалы мазуттары жатады. М-40 мазутына қату температурасы 10 
о
С 
дейін төмендеуі үшін 8-15% ортадистиллятты фракцияларды қосады, ал
М-100 мазутына дизельді фракцияларды қоспайды.
Ауыр мотор отындарына Ф-5 пен Ф-12 флот мазуттары (ГОСТ 10585-75) 
және ДТ мен ДМ мотор отындары (по ГОСТ 1667-68) жатады. 
Кеме отындарына ТМС дистиллятты отыны (ТУ 38.101567-87) және 
СВТ, СВЛ, СВС қалдық отындары (ТУ 38.1011314-90) жатады. 

219 
Ф-5 маркалы флот мазуты 60-70% тура айдалған мазут пен 30-40% 
дизель отынының қоспасынан дайындалады. Сонымен қатар оның құрамына 
22% дейін екіншілік процестердің керосинді-газойлды фракциясын, мысалы 
каталитикалық және термиялық крекингтің жеңіл газойлдарын қосуға 
болады. 
17.3-Кестеде отындық мазуттардың сапасына қойылатын талаптар 
(ГОСТ 10585-75 бойынша) келтерілген. 

жүктеу/скачать 6,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: