А. Т. Сағынаев МҰнай мен газдың физикасы және химиясы

66 
2
(1
)
t
t
S
m
t
m
S
H
R
R Ut
t
R
t
t




мұндағы t
m 
– зат молекулаларының қайтымды адсорбциясы мен десорбциясы 
арасындағы уақыт; t
s
– қозғалмайтын фазада болатын молекулалардың 
орташа болу уақыты. 
Н = 2R
r
(1-R
r
)Ut
s
теңдеуі бойынша қозғалғыш фазаның сызықты 
жылдамдығы (U) өскен сайын ТЭТБ артады, сәйкесінше колонканың 
эффективтілігі төмендейді. 
Қозғалмайтын фазада болатын молекулалардың орташа болу уақыты (t
s
) 
кеуектің тереңдігімен (d) және диффузия коэффициентімен (D) Эйнштейн 
теңдеуі арқылы байланысты:
2
2
S
d
Dt

Мұны жоғарыда аталған теңдеумен байланыстырсақ:
2
2
(1
)
/
t
t
H
R
R Ud
D


 
D көп болған сайын, Н өседі, сәйкесінше колонканың тиімділігі азаяды. 
Адсорбенттерде кеуектің тым терең болуы себепті классикалық САХ әдісінің 
тиімділігі төмен болады. 
Қазіргі заманғы хроматографияда беттік-кеуекті адсорбенттер (БКА) 
кең қолдануын тапты. Бұл қатты сфералық пішінді дәндер, олардың бетіне
жоғарыкеуекті адсорбенттердің жұқа қабаты жағылған. Қалыңдығы шамамен 
1 мкм. Бұл адсорбенттердің терең кеуектері жоқ, сондықтан Н азаюына, 
колонканың тиімділігінің және САХ жылдамдығының жоғарлауына әкелді.
4.1 – Суретте дизельді фракцияның хроматограммасы көрсетілген. 
Сурет 4.1. Мұнайдың дизельді фракцияның хроматограммасы 

67 

жүктеу/скачать 6,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: