9.9. Листериоз Листериоз
(Listeriosis) - орталық жүйке.жүйесі, жыиыс мүшелері, желін
зақымданып, өлітию ретінде өтетін жүқпалы ауру.
Тарихи деректер. Бірінші рет бүл ауруды үй қоянында
Lucet (1892)
сипаттады, ал
D.A Gill (1931) қойда анықтағаннан кейін қүстың, сиырдың
және басқа
да жануарлардың ауыратындығы белгілі болды.
Қоздырушысы -
Listeria monocytogenes грам теріс, таяқша тәріздес
бактерия, мөлшері - 0,5-2 х 0,3-0,5 мкм, ұіптары дөңестеніп бітеді, спора жэне
қауашақ түзбейді, жіпшелері бар, қозғалады, жартылай ауасыбагалы, кэдімгі
коректік орталарда (pH 7,2-7,4) өседі. ЕПА-да мөлдіреген шық тәріздес шоғыр
түзеді, ЕПС бірінші тэулікте лайланады да, кейіннён өсін ирббирканьщ түбіне
шөгіп, қоректік орта мөлдірленеді. Шөгінді шайқаған кезде перде тэрізді
көтеріледі, өсу үшін ең қолайлы температура 30-37°С, бірақ, бөлме
темнературасында да, тіпті төменгі температурада да (4°С) өсе береді.
Листерияның денесінде 0 -, қылшаларында Н-антигендері болады. Бірін-
шісі жоғары температураға төзімді,' 15 түрі белгілі. Екіншісі қыздыру*а, фор-
малинге төзімсіз. Егер микроб бөлме температурасында өсірілсе, қылшалары
мол болып, перитрих ретінде орналасады. 37°С-де өскенде қылшалары аз
болып, бір шетінде ғана болады немесе мүлдем болмайды. Н-антигенінің 5
түрі бар: A, В, С, Д, Е. Антигендік күрамы бойынша бүл микроб 5 вариантқа
бөлінеді. Бүлардың екеуінің індеттік маңызы зор: кемірушілердің жэне күйіс
қайырушылардың листериялары. Біріншісі алғаш рет кемірушілерден, екін-
шісі сиырдан бөлініп алынған. Екеуі де жаиуарлардыц барлык түрі мең қүс-
тарда кездеседі.
Төзімділігі. Листериялар сыртқы ортада үзақ уақыт бойы сақталадь: жэне
төменгі температурада эр түрлі субстрат пен сүрлемде өсіп-өне алады. Кебек
пен сүлыда 105, ал шөп пен ет-сүйек үнында 134 күнге дейін тіршілігін
жоймайды, түздалған етте төменгі температурада үзақ уақыт бойы өлмейді.
Мал қораларында 24-48 күн, көңмен ластанған даладағы топырақта 8 күннен
(жазда) 115 күнге (қыста) дейін, жерге көмілген өлекседе 1,5-4 айға дейін
сақталады. Дезинфектанттар ретінде қолданылатын
5% лизол немесе креолин
ерітіндісі 10 мин, 2
% формальдегид немесе күйдіргіш натрий 20 мин ішінде
өлтіреді. 100°С қыздырғанда 5 мин, ал 75-90° -та 20 минутта өледі.