әйләндереүе 1912 йылдан уҡ билдәле булып, Әхнәф Харисов тарафынан башҡортсаға кире
ҡайтарылған [Башҡорт халыҡ ижады, 1959] «Ғәжәп-Сәйет» әкиәтендә Сәйеттең үҙе еләк
йыйышып йөрөгән кешеләрҙән сыбыҡ менән һуғылып ҡыҙыл эткә әйләндерелеүе мотивын
иҫкә төшөрә. Ғәжәп-Сәйет гел генә сит кешеләрҙән йәбер күрһә (сихырланһа), Ҡотлояр эткә
лә, турғайға ла үҙ ҡатыны тарафынан әүерелдерелә, аҙаҡ иһә үҙе шәфҡәтһеҙ әүернәне атҡа
әйләндереп унан үсен алып ҡуя.
Йәшел сыбыҡ детален ырымбурҙарҙың ауыҙ-тел ижады үрнәгендә тағы ла бер тапҡыр
осратабыҙ: «Сәүгән менән Әвелнәғим» әкиәтендә Сәүгән исемле йәш батшаның,
Ҡотлоярҙыҡы кеүек үк хата ебәреп, зат-зориятын һорашмайынса өйләнгән ҡатыны йәшел
сыбыҡ менән һуғып сихырлау һәләтенә эйә. Ҡатынының сихыры арҡаһында ярты кәүҙәһе
таш булып ҡатҡан Сәүгән, төҫлө балыҡҡа әйләндерелгән ҡала халҡы, стенаны уртаға ярып
килеп ингән һәм табалағы балыҡтарҙы ҡап-ҡара итеп яндырып сығып киткән ҡара ҡатын
ғәрәп халҡының «Балыҡсы тураһында әкиәт»е [Мең дә бер кисә, 1984] сюжетына барып
тоташыуы асыҡ күренеп тора.
Әкиәттәрҙә осраған ҡайһы бер һөйләш үҙенсәлектәрен дә ҡарап үтәйек. Ҡыҙыл Гвардия
районы башҡорттарының теле көньяҡ диалекттың эйек-һаҡмар һөйләшенә ҡарай.
Һөйләштең фонетик үҙенсәлектәренә килгәндә, ҡайһы бер осраҡтарҙа һүҙ башындағы
Достарыңызбен бөлісу: