Турмаханова надира

21
3
саты
– 
Зерттеу
тақырыбын
таңдау.
Мақсаты:
Зерттеу
шекараларын
белгілеу.
4
саты
– 
Гипотезаны
шығару.
Мақсаты:
гипотезаны
немесе
гипотезаларды
жасау,
соның
ішінде
орындалмайтындары
да
провокациялық
түрлері
де
айтылуы 
қажет.
5
саты 
– 
Шешім бағыттарын анықтау және жүйелеу. Мақсаты: Зерттеу
әдістерін
таңдау.
6
саты
– 
Зерттеуді
жүргізудің
бірізділігін
анықтау.
7
саты 
– 
Ақпаратты жинақтау және өңдеу. Мақсаты: алынған білімдерді
жазып 
қою.
8
саты
– 
Алынған
материалдарды
жалпылау
және
талдау.
Мақсаты:
белгілі
логикалық
ережелер
мен
амалдарды
қолдана
отырып,
алынған
материалы
құрылымдау.
9
саты 
– 
Есепті даярлау. Мақсаты: негізгі ұғымдарға анықтамалар беру,
зерттеу
нәтижелері
бойынша
хабарлама
даярлау.
10
саты 
– 
Баяндама. Мақсаты: өз құрбылары мен ересектердің алдында
көпшілікте
оны
қорғап
шығу.
11
саты
– 
Аяқталған
жұмыстың
нәтижелерін
талқылау
[2].
Зерттеушілік дағды деп 
– 
біз өзіндік таңдаумен, оқушыларға қолжетімді
материалмен
зерттеудің
амалдары
және
әдістерін
қолданумен
шартталған
зияткерлік
және
практикалық дағдыларды білеміз.
Зерттеумен
айналысу
білім
алушының
жеке
және
шығармашылық
қабілеттері 
мен зерттеу, ойлау дағдыларын дамытады және
білім алушы өзі
үшін
«жаңалық»
ашады.
Зерттеу
әрекеті
баланы
дамытады
және
ол
шығармашылық арқылы
көрініс
табады.
Зерттеу дағдысын қалыптастыру
психологтардың айтуы бойынша жеке
тұлғаның 
өзін 
– 
өзі дамыту мен дамуы үшін өте маңызды. Білім алушының
зертеушілік 
дағдысының қалыптаспауы тұлғаның кез келген қиындықты жеңе
алмауына,
мәселені
шешудегі
дәрменсіздікке
әкеледі.
Білім
алушының
қабілетін
айтпаса,
дамытпаса
өз
мүмкіндігінен
төмен
оқуына
әкеп
соғады.
Зерттеу жұмысы күнделікті 
қолданыста көбінде жаңа білімді меңгеру үрдісі,
яғни
адамның
танымдық
әрекетінің
бірі
ретінде
түсініледі.
Білім
берудің
теориясы
мен
практикасы
көз
қарасынан
қарағанда
ғылыми
зерттеу
қызуғышылық туғызады.
Зерттеу
дағдысы
ғылыммен
айналысатын
адамдарға
ғана
тән
емес,
сондай
- 
ақ
адамның
түрлі
саладағы
қызметіне
қажет.
Білім
алушы
бойында
зерттеушілік
дағдыларын
дамытуда
кіші
мектептен
бастаған
жөн.
Себебі
оқушы
табиғатынан
зерттеуші,
ал
зерттеу
ізденімпаздығы
– 
табиғи
қасиет.
Зерттеу белсенділігі
– 
оқушының
мінез
құлқының
табиғи
қасиеті.
Оқушыға
табиғатынан
берілген
белсенділік
оның
зерттеу
әрекетінің
негізін
құрайды.
Оқушыны
жастайынан
зерттеушілікке
баулу,
оған
зерттеу
дағдысы
мен
біліктілігін игерту бүгінгі білім беру 
ісінің маңызды міндеті. Зерттеу, зерттеу
тәртібі,
зерттеу
қызметі
түсінігі
туралы
ғалымдар
А.И.
Совенков,
Н.Б.
Шуманова,
Н.И.
Дереклеева,
У.Б.
Жексенбаевалардың
еңбектерімен
танысу
арқылы білуге болады. Сондай
–
ақ оқушылардың ғылым 
зерттеу жұмыстарын
ұйымдастыру
туралы
толық мағлұмат береді
[3].
Жалпы білім беретін мектеп оқушыларында бастапқы ғылыми ұғымдарды
қалыптастыру мәселелері психологиялық, физиологиялық және философиялық
тұрғыдан жан
-
жақты қарастырылғанына қарамастан, мәселенің педагогикалық
аспекті білім саласындағы жаңа міндеттерді ескере отырып ары қарай құруды
қажет 
етеді
[4]. Жаңа білім беру стандарттары оқу әрекетінде ғылыми ұғымдарды

22
қалыптастырдың
тиімді
педагогикалық
үрдістері
шарттарын
анықтайды.
Жалпы 
білім беретін мектеп оқушысы тарапынан меңгерілетін әрбір тек қана
бастапқы 
қалыптасуда ғана емес, ары қарай да даму мен оны қолданудың нақты
белгілерімен 
сипатталуы
керек.
Зерттеу әрекеті мақсаты жағынан ерекшеленеді, оның мақсаты зерттеу әлі
толық 
қалыптаспаған және айқынсыздығымен, тұрақсыздығымен сипаталады,
дегенмен
ол
зерттеу барысында
ол
нақтылана
түседі.
Оны
зертеу әрекетіне
енген
барлық
әрекеттерден
көруге
болады.
Сыни
әрекеттердің
мәні
–
білім
алушы
зертеу әрекетін 
жүзеге асыра
отырып,
кездейсоқ нәтижелерге дайын
болуы керек. Бұл оны кез келген 
өзгермелі жағдайларға сезімтал етеді, зертеу
әрекетінің осы ерекшеліктері оқушының 
қолжетімді затар мен құбылыстарды
тануға
негізделеді.
Зерттеушілік
әрекеттердің
негізінде
мыналар
жатыр:
−
білім
алушыларлдың
танымдық
біліктері
мен
дағдыларын
дамыту;
−
ақпараттық
кеңістікте
бағдар
жасай
білу;
−
алған
білімін
өздігінен
құра
білу;
−
білімін
ғылымның
әртүрлі
саласында
кіріктіре
білу;
−
сыни
тұрғыдан
ойлай
білу.
Оқытудың
бұл
әдісі
білім
алушылардың
өздігінен,
топ
ішінде,
жұптасып
және
осы
жұмыстарға
берілген
уақыт
ішінде
орындай
алатын
әрекеттерге
бағытталған 
(сабақтың бірнеше минутынан бастап, бірнеше апта немесе айлар).
Оқытудың
әдісінде
зерттеу мен
шығармашылық
әрекеттер
басым
болып
келеді:
оқушылар
өздігінен
білім
алып,
оларды
жағдайдан
тыс
жағдаяттарда
қолдана
білу,
ойлау,
қиялдану,
ойнау
шарттарына
қойылған.
Зерттеушілік
дағдыларын
дамытуға
бағытталған
арнайы
тапсырмалар
жүйесін
сабақта
жүйелі
түрде
пайдалану
оқушылардың
ой
-
өрісін
кеңейтеді,
олардың ақыл
-
ой 
қабілеттерін жүзеге
асырады және
дамытады.
Зерттеу әдісі арқылы сабақты құру кезінде оқушылардың жұмысы ғылыми
ізденіс
логикасында
құрылуы
керек.
Педагогикалық
зерттеулердің
ғылыми
зерттеулермен бірдей
кезеңдері
бар:
−
Сұрақ
қою;
−
Сұрақтың
ұсынылған
шешімі
болжам,
гипотеза;
−
Гипотезаны
бақылау,
тәжірибе
немесе
теориялық
талдау
арқылы
зерттеу;
−
Мәселені
шешу;
−
Нәтижелерді
бекіту
[5].
Мұғалімнің
міндеті
– 
осы
кезеңдердің
барлығын
оқушылардың
өтуін
шебер 
ұйымдастыру. Сондықтан сабақ
-
зерттеу жұмысын жобалау мұғалім үшін
проблемалық
ситуацияға
айналады:
оқушыларға
сұрақты
қалай
жеткізу,
олардың оны 
шешуге белгілі бір ынтасын туғызу, т.б. тәрбиегепроблемалық
жағдайстуденттердің 
басына түсті. Дәл осы жерде заманауи ақпарат құралдары
көмектесе
алады.
Экрандағы
жарқын
бейнеклип,
толық
емес
білім
немесе
қарама
-
қайшылықты 
қамтитын объектілерді немесе құбылыстарды көрсететін
иллюстрациялар таңдауы 
зияткерлік қиындық жағдайын жасауға көмектеседі.

23
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
 
 
1
Ақмағанбетова
Г.
Жобалау
-
зерттеу
қызметіне
жетелейтін
жол
//
Қазақстан 
мектебі.
– 
2013.
- 
№ 7.
4
- 
8
б.
2
Асқарқызы
Д.
Бастауыш
сынып
оқушыларының
зерттеушілік
әрекетін
дамыту.
Бастауыш
мектеп.
- 
2011
.
– 
Беті.
3
Әлімқұлова
А.Б.
Бастауыш
сынып
оқушыларының
жобалық
-
зерттеу
әрекетін 
ұйымдастыру//
Бастауыш
мектеп.
– 
2014.
- 
№7.
6
-7 
б.
4
Бабаев С.Б. Кіші мектеп жасындағы баланың дамуы / Бастауыш мектеп
педагогикасы.
Алматы.
- 
2007
.
74
– 
81
б.
5. Богоявленская
Д.Б. Исследовательская
деятельность как путь развития
творческих
способностей
//
Исследовательская
деятельность
учащихся
в
современном
образовательном пространстве:
сб.
статей
– 
М.
- 
2006.
7 – 
8
с

жүктеу/скачать 9,16 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: