«Қолданбалы биология және топырақтану негіздері»
жүктеу/скачать 3,34 Mb. Pdf көрінісі
|
toleubaev-koldanbaly-biologia
- Бұл бет үшін навигация:
- Орта азиялық
| Қауын — Меіо.
Гүлдері сары, жапырақ қолтықтарында бірнешеден орналасқан. Аналық гҥлдері жанама бҧтақтарында орналасады. Қауын - біржылдың жатаған сабақты ӛсімдік. Жапырақтары бҥтін, кейде тілімделген, бесбармақты, бҥйрек не жҥрек тәріздес. Сабақтары мен жапырақтары тҥк басқан, жапырақ жҥйкелерінде тікенге айналады. Сабақтарында орналасқан мҧртшалар кӛбінесе бҧтақтанбайды. Жемісі - жҧмыртқа, эллипс тәрізденген, домалақ не басқа кескінді. Сигменттелген, жылан тәріздес ҧзынша созылған кескіндері де кездеседі. Жеміс беті тегіс, кейде бҧжыр немесе әжімді болып келеді. Кей жағдайда жеміс қабығында жарықтар кездеседі. Жеміс жҧмсағы борпылдақ немесе тығыз. Тұқымдары -қарбыз, асқабақ тҧқымдарына қарағанда кішілеу, сопақша, ақ, ақшыл, кейде кҥңгірт тҥсті, ҧзындығы 0,5 -тен 1,5 см-ге дейін болады. 1000 дән салмағы - 35-50 г. Қауынның негізгі тҥрлерін ажырату. Қауын Cucumis L. туыстырына жатады. Оның 40 -тан астам тҥрлері кездеседі. Соның ішінде тек қауын Cucumis Melo және қияр Cucumis satuvus мәдени дақылдар қатарына жатады. Қауындарды А.И. Филов (1960,1969.) жеті экологиялық топтарға бӛледі: -мәдени - еуропалық, - -орта азиялық және - кіші азиялық; -жартылай мәдени - жылан тәрізділер, -қытайлық қауындар, - иісті қауындар; -жабайы ӛсетіндер -арамшӛп тәрізді қауындар. Еуропалың (europalus) мәдени топқа жататын қауындардың жапырақтары орташа, ойығы бар, жапырақ сағаты қысқа, кейде жатыңқы. Жемістерінің кӛлемі және кескіні әр тҧрлі, жеміс жҧмсағының шырындылығы аз, қанттылығы тӛмен (4,5-5%). Батыс Еуропа, Америка және Батыс ТМД мемлекеттерінде ӛсіріледі. Бҧл топқа жататын қауындар бес тҧр тармақты камтиды: - ерте пісетін - ргеасах, -аздық - duripulposus, - кыстайтын - hiymalis, - канталупа - cantalupa, - америкалық - rokkiford. Орта азиялық - rigidus мәдени тобына жататын қауындардың сабақ желісі ҧзын, қалың тҥктермен капталған, жапырағы ірі, ойықсыз, жапырақ сағағы ҧзын, жемістерінің қанттылығы жоғары (6-8%). Орта Азия республикаларында ӛсіріледі. Ӛзбекстанда ӛсірілетін Орта Азия тобына жататын қауындар дҥние жҧзінде жоғары бағаланады. Бҧл топқа жататын қауындар бес тҧр тармақты қамтиды: - хандаляк - chandalak, - ерте жаздық жҧмсақ - bис-harica, -ерте жаздық қатты - aestivolis, - кҧздік - fotumnalis, - қыстық - hibernus. жүктеу/скачать 3,34 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|