139
электр станциясынан төмен Іле өзенінің ортаңғы ағысының жайылмаларында
орналасқан
үшінші популяциясының
жағдайы ең қолайлы. Мұнда Қапшағай
су электр станциясының құрылысына байланысты экологиялық жағдайдың
нашарлауына қарамастан,
R.iliensis
ең жақсы тіршілік ету жағдайында, мол
гүлдеп, жыл сайын жеміс береді. Біздің ойымызша, бұл ең алдымен,
климаттық факторлармен, бірінші кезекте учаскенің жарық болуымен,
температуралық
режиммен
және
тіпті
қауымдастықтың
басқа
компоненттерімен бәсекелестіктің болмауымен байланысты.
R.iliensis,
мезофит болса да, жақсы жарықтандырылған, ашық жерлерді жақсы көреді.
Е.И.Рачковскаяның ботаникалық-географиялық аудандастыруы бойынша, Іле
ойпатының шөлді бөлігі Шығыс-Солтүстік-Тұрандық провинция тармағына,
Солтүстік-Тұран провинциясына, ал
R.iliensis
өсімдігінің екі популяциясы
табылған Іле тау аралық қазаншұңқырын шөлдердің Жоңғар типінің анклавы
ретінде қарастырады және Жоңғар провинциясына жатқызады
253
. Жоңғар
провинциясының климаттық жағдайы Солтүстік-Тұранның жағдайынан күрт
ерекшеленеді. Атап айтқанда, Іле тау аралық ойпаты рельефінің
құрылымында, жазықтардағы биіктікте кішігірім қашықтықта (50-60
шақырым) теңіз деңгейінен 1500-ден 500 м-ге дейін айтарлықтай
айырмашылық бар. Әрине, бұл Жоңғар провинциясындағы популяцияларда
кездесетін
R.iliensis
өсімдігінің тіршілік жағдайына әсер етеді. Бұл жерде
R.iliensis
популяциясының теңіз деңгейінен биіктігі, температура режимі, ауа
және топырақ ылғалдылығы Солтүстік Тұран провинциясынан айтарлықтай
ерекшеленеді.
Сонымен, біз Алматы-Қорғас тасжолының көпірі ауданындағы Іле
өзенінің жоғарғы ағысының жайылмаларынан табылған
R.iliensis
екінші
популяциясында
өсімдіктер жамылғысы мүлдем басқаша, ағаш түрлерінен
бірінші кезекте
Salix caspica
басымдық танытады. Мұнда
R.iliensis
өте сирек,
көбірек жарық түсетін жерлерде жалғыз экземплярлары кездеседі. Оның
тіршілік жағдайы бірінші популяциямен салыстырғанда әлдеқайда нашар.
Бұтаның габитусы әлдеқайда төмен және мүшкіл, оның тамырлары топырақ
горизонттарында біркелкі таралып, жер асты суларына дейін жеткенімен
гүлдеуі де жеміс беруі де нашар.
Шарын өзенінің жайылмаларынан табылған
R.iliensis
Достарыңызбен бөлісу: