145
бүйірлік тамырлардың ұзындығы 5-7 см, ал төртінші ретті тамырлардың
ұзындығы 0,3-0,5 см-ден аспайды.
Қапшағай ГЭС-нен төмен, Іле өзенінің ортаңғы ағысының
(үшінші
популяция)
тұқымынан өскен
R.iliensis
биіктігі тіршілігінің бірінші жылының
вегетациялық маусымының соңына қарай 41 см жетеді, бұтаның диаметрі 10-
11 см, тамыр мойынының диаметрі 0,5 см
(
1 - В сурет).
Бір өсімдіктен екі өркеннен өсті. Кіндік тамыры 5-6 см тереңдікке дейін
тігінен төмен қарай өседі, содан кейін әртүрлі мөлшердегі бірнеше тастың
кедергісіне байланысты, оны айналып өтіп, бірнеше күрт иілімдер жасайды,
содан кейін тік өсуді жалғастырып, топыраққа 54 см тереңдікке енеді. Кіндік
тамырдан тасты бөгеттер жатқан 8 см тереңдіктен бірінші ретті бүйірлік
тамырлардың массасы шоқтанып тарамдалады. Олардың көпшілігі шамамен
бірдей ұзындықты және тасты бөгеттерге жабысады. Бұл жағдайда тамырлар
жалпайып және қабысады. Олардың ұштары түйреуіш тәрізді жуандайды
және жалаңаш болады. Тек бірінші ретті жекелеген бүйірлік тамырлар
айтарлықтай ұзындыққа жетеді. Осындай ірі бірінші ретті бүйірлік
тамырлардың біреуі 8 см тереңдіктен кіндік тамырдан шығып, қуыс төмен
қарай өсіп, топыраққа 24 см тереңдікке енеді.
Тамырлардың тармақталуы төртінші ретті бүйірлік бұтақтану
түзілгенге дейін болады. Екінші ретті бүйірлік тамырлардың ұзындығы 7-10
см, үшінші ретті бүйірлік тамырлардың ұзындығы 3-5 см, ал төртінші ретті
бүйірлік тамырлардың ұзындығы 0,3-0,5 см аспайды.
Кішкентай
тамырлардың
тармақталу
қарқындылығы
әртүрлі
мөлшердегі тастар кездесетіндіктен 10-нан 100 см-ге дейінгі тереңдікте өте
тығыз.
Жалпы,
Алматы
облысының
Іле
және
Шарын
өзендері
жайылмаларының үш популяциясынан жиналған тұқымдардан өсірілген
R.iliensis
өсімдігінің тіршілігінің бірінші жылындағы тамыр жүйелерінің
құрылымы мен таралу ерекшеліктерін салыстырмалы түрде зерттеу
жұмыстары топырақтың горизонттары бойынша біркелкі топырақты-
климатты жағдайларда олардың жер үсті және жер асты бөліктерінің өсуінде
елеулі айырмашылық табылмағанын көрсетті. Бұл тамыр жүйесінің ену
тереңдігі мен таралу радиусындағы шамалы ауытқулар топырақтың
қалыңдығымен, ондағы әртүрлі мөлшердегі тасты бөгеттердің, плиталардың
сынықтары мен құрылыстық ерітінді қалдықтарының кездесуіне тікелей
байланысты.
2018 жылы 27 қазанда, яғни күз айында Алматы облысы, Талғар
қаласында орналасқан өз үйімнің ауласына
R.iliensis
өсімдігінің үш
популяциясынан (Шарын өзені жайылмасы, Іле өзенінің жоғарғы ағысы, Іле
өзенінің төменгі ағысы) 100 дана тұқымнан отырғыздым.
Бірінші популяциядан
Достарыңызбен бөлісу: