С. В. Кожанова Жалпы иммунология
жүктеу/скачать 19,87 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы иммунология оқулық
| ФАГ
0 ЦИТ 0 3 ЖӘНЕ ПИН 0 ЦИТ 0 3 Кан моноциттері мен тіндік макрофагтардың негізгі кызметтерінің бірі — организмнің туа біткен иммунды қорғанысынын негізгі жасушалық механизмінің негізін калайтын фагоцитоз бен пиноцитоз үрдістеріне қатысу. Нейтрофилдер мен дендритті жасушалармен катар МФ да кэсіби фагоциттерге жатады. Организмнің бөгде агенттерден, әсіресе парентералды жолмен түсетін микроорганизмдерден корғану кызметін И.И. Мечников XIX ғасырдың аяғында — XX ғасырдың басында бірінші болып зерттеді. Ол иммунитеттің фагоцитарлык теориясын ұсынды. Макрофагтардың фагоцитарлык және бактерицидтік белсенділігі жергілікті кабыну ошақтарының және ағзаның коздырғыштардан тазаруын камтамасыз етеді. Фагоцитоз көмегімен макрофагтар патогенді микроорганизм- дер диссиминациясынын алдын алады, эндотоксиндерді жұтады және ыдыратады. 148 II Бөлім. Туа біткен иммунитет Фагоцитоз аркасында олар жұкпалы агенттерден туа біткен корғанысты ғана жүзеге асырып коймай, баска да біркатар кызметтерді аткарады. Макрофагтардың кабыну мен әр түрлі себептегі некроз ошактарын- дағы аутолиз бен тіндердің резорбциясына, сонымен катар организм- нін өлген және картайған меншікті жасушаларын, сонын ішінде эритроциттер мен лимфоциттердін утилизациясына катысатыны көрсетілген. Фагоцитоз бен пиноцитоз аркылы макрофагтар темірдін алмасуына (жүтылған эритроциттердің гемоглобинінен билирубин мен ферритинді түзу), липидтердін, стероидтардың, мочевинаның, инсулиннін алма- суына және тіндердегі су-түз балансын сактап тұруға катысады. Антигендердің фагоңитозы антигендердің жасушаішілік өңделуінің (процессинг) алгашқы кезеңі және ол адаптивті иммунды жауаптың іске қосылуы үшін маңызды. Макрофагтардың фагоцитозы аркасында организмнен иммундық кешендер мен апоптозға үшыраған жасушалар шығады. Сонымен катар, макрофагтар цитотоксикалык Т-лимфоциттердін, антиденелердің және комплементтін катысуымен организм үшін бөгде жасушалардын ыдыраған фрагменттерін фагоцитозға ұшырату аркылы адаптивті иммунды жауаптың эффекторлық кезеңін аяқтаиды. Хемотаксис, трансэндотелиалды миграция және фагоцитоз үде- рістері нейтрофилдер мен баска да лейкоциттерде жүретін үдерістерге үксас және олар жоғарыда толық сипатталған (II бөлім 5-тарау «Лейко- циттердің экстравазациясы», «Фагоцитоз», «Жасушаішілік бактери- цидтік механизмдер»). Нейтрофилдерде сияқты фагоцитоз объектісін жұтканнан кейін фа- госома мен лизосома бірігеді. Түзілген фаголизосомада жұтылған мате- риал көптеген гидролитикалык ферменттердің катысуымен гидролизте үшырайды. Одан баска, патогендер мен бөгде объектілердің гидролиз өнімдері кұрамындағы ПАМК МН/МФ-дағы жасушаішілік Толл-тәріздес және КОО-рецепторлармен танылады, нәтижесінде туа біткен иммунитеттін біркатар корғаныс механизмдері белсенеді. Атап айтсак, кабыну медиаторларының, реттегіш цитокиндерінің (ИЛ-12, ИЛ-10, ТОҒ-(3 және т.б.) түзілуі ынталанады және біркатар ферменттер белсенеді. ПАМК бар патогендердің фагоцитозы кезінде шеткері кандағы моноциттер мен тіндік МФ-да тыныстық жарылыс болады. Ол бактерицидтік әсері бар оттегінің белсенді түрлері түзілуімен жүреді. 10-Тарау. Моноциттер/макрофагтар және дендрипі жасушалар, олардыңтуа біткен... 149 Бактерицидтік әсер бактериялы жасушалардын мембрана пептидтерінін кұрамына кіретін амин кышкылдарынын тотығуы декарбоксилденуі аркасында жүзеге асады. Көптеген патогендер үшін ТЬК, фагоциттік және кабынуалды ци- токиндерге арналған рецепторлар аркылы жасушалардың белсенуі нәтижесінде түзілетін азот тотығы (N0) мен онын туындыларынын да токсинділігі жоғары. МН/МФ оксидативті емес бактерицидтік механизмдері негізінен лизосома кұрамы аркасында жүзеге асады. Ол — фагоциттік вакуоль- ге ауыскан кезде антигенге әсер ететін бірқатар әр түрлі косындылар жиынтығы. Сонымен катар, лизосомада гидролитикалык ферменттер- ден баска микробты жасушалардың мембранасын закымдайтын лизо- цим, лактоферрин. антимикробты пептидтер (дефенсиндер мен кате- лицидиндер) сиякты табиғаты ферментті емес заттар да кездеседі. Фагоцитоз кезінде жасуша мембранасынын закымдалу сал- дарынан лизосомды ферменттер марофагтардан сырткы ортаға шығады. Макрофагтардың мембранасы закымдалмаса да лизосом- ды ферменттердін жасушадан тандамалы түрде бөлінуі мүмкін. Мы- салы, кышкыл фосфатаза мен катепсин сиякты ферменттер жасу- ша сыртына женіл шыға алады, нәтижесінде микроорганизмдердін жасушасыртылык жойылуы жүзеге асады. жүктеу/скачать 19,87 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|