РЕПАРАЦИЯ ҮДЕРІСТЕРІНЕ ҚАТЫСУ

158
II Бөяім. Туа біткен иммунитет
Репарациянын ең алғашкы үдерістері кезінде макрофагтар закым- 
далған тін өнімдерін эндоцитоз және лизосомды гидролазалардың 
деградациясы аркылы шығарады. Содан кейін макрофаггар өндіретін 
бейтарап протеазалардын катысуымен жасуша сыртындағы орта жа- 
суша детриттерінен тазара бастайды. Макрофагтармен өндірілетін 
М-КСФ баска стимуляторлармен біріге отырып, лизосомды гидро- 
лазалардың белсенділігін және бейтарап протеазалардың секрециясын 
шакырады.
Матрикс бөлшектерін (коллаген фрагменттер) фагоцитозга ұшырату 
үдерісі макрофагтармен ИЛ-1 және ПСЕ2 өндірілуіне себепші бо- 
лады, ал ол өз кезегінде макрофагтармен коллагеназанын өндірілуін 
шакырады. Сондай-ак, жаралардың кұрамындагы макрофагтар ней- 
тралды протеиназалардын тіндік тежегіші — Т О Ғ-а өндіреді.
Репарация үдерістерінің сонғы кезендерінде (жаракаттан 3-7 күннен 
кейін) белсендірілген макрофагтар эндотелиалды жасушалардын, 
фибробласттардын және эпидермалды жасушалардың регенерация- 
сына, сонымен катар жасушасыртылык матрикстің калпына келуіне 
катысады. Бірінші аптанын соңында жара грануляциялык тінмен тола 
бастайды, яғни капиллярлар торы бар фибробластардын калын өсуі 
байкалады. Екінші аптаның соңында коллаген фиброзынын үдерісі мен 
жасушалык пролиферация үдей бастауы салдарынан жара толығымен 
жазылады.
Макрофагтар ангиогенезді ынталандыратын және грануляциялык 
тіннің калыптасуы мен реэпителизациясын индукциялайтын бірнеше 
фактор өндіреді. Олар: фибробласттар өсуінің базисті факторы (ЬҒСҒ), 
өсуші трансформациялаушы факторлар (ТО Ғ-а және ТОҒ-|3) және 
инсулин тәріздес өсуші фактор (ІОҒ). ТО Ғ-а, ТОҒ-(3 және ГМ-КСФ 
ангиогендік белсенділігі ен айкын цитокиндер болып табылады.
Макрофагтардың шеткері жүйкелердің регенерациясына катыса- 
тыны да аныкталған. Мәселен, алғашкы күндері закымдалған жүйке 
талшыктарының фрагменттерінен тазаруы жүреді, кейіннен Шван жа- 
сушалары өндіретін жүйкені өсіруші фактор (І^ОҒ) әсерінен жүйкенін 
регенерациясы байкалады. Закымдалған шеткері жүйке өнімдерін 
фагоцитозға ұшыраткан жагдайда макрофагтар аполипопротеин Е 
өндіре бастайды. Ол репарация мен ремиелинизацияға катысады. ИОҒ 
транскрипциясының негізгі индукторлары макрофагтармен өндірілетін 
ИЛ-1 мен ТЫҒ-а. Протеиназалардың тіндік ингибиторларынын 
түзілуі, ынталануы салдарынан репарация үдерістерінін теріс реттелуі 
де макрофагтарга тәуелді.

10-Тарау. Моноциттер/макрофагтар және дендрипі жасушалар, олардыңтуа біткен... 
159

жүктеу/скачать 19,87 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: