С. А. Вологжанина, А. Ф. Иголкин материалтану оқУ ҚҰралы
жүктеу/скачать 8,95 Mb. Pdf көрінісі
|
6 Вологжанина Материалтану. Оқулық
- Бұл бет үшін навигация:
- ТОЗУҒА ТӨЗІМДІ БОЛАТТАР 21. 1. Тозуға төзімді болаттарға химиялық құрамның әсері
| Бақылау сұрақтары
1. Трипологиялық зерттеу немен аяқталады? 2. Майлау түрлерінің арасындағы айырмашылық қалай болады? 3. Майлаудың магнитті ұнтақ əдісі қандай жағдайларда қолданылады? 4. Майлағыштардың жиынтығы қандай болуы мүмкін? 5. Майлау материалдарына қандай қоспалар қолданылады? 6. Қатты майлау материалдарының қасиеттері қандай? 7. Өзін-өзі жағуға арналған антифрикциондық материалдар қайда қолданылады? 21 БӨЛІМ ТОЗУҒА ТӨЗІМДІ БОЛАТТАР 21. 1. Тозуға төзімді болаттарға химиялық құрамның әсері Еріген температурадағы көміртек шынықтыруын қаттылығы шыныққан болат саны жəне аустениттің қалдық санын анықтайды. Сұраныс туралы қосымша ақпаратта қатты немесе қатты емес матрицада қалыптасқан көміртегінің бөлігі карбидтер түрінде тозуға төзімді болаттарда кездеседі. Ерітінбейтін қышқылданбаған жəне тазартылмаған материалдағы көміртегінің бөлінбеген бөлігі карбидтер түрінде тозуға төзімді болаттарда кездеседі. Сондықтан, көміртегі көлемінің артуы маталардың төзімділігіне жəне карбидтердің құрамының артуына байланысты болаттардың тозуға төзімділігін арттыруға ықпал етеді. Әдетте, күш пен төзімділік азаяды. Легирленген элементтердің құрамының артуы, болаттың беріктігі, карбидтердің қаттылығы жəне ыстыққа төзімділігі жақсартады. Никель мен кремнийден айырмашылығы, карбидті құрайтын элементтер (Cr,Mo, V) жоғары сапалы температурада карбидтерді ерітіп алу жағдайында болаттардың беріктілігін арттырады. Көміртектің жəне карбид жасайтын элементтің концентрацияларының белгілі бір арақатынасы кезінде, бұл жағдайда М 3 C карбиді деп аталатын темір Fe 3 C темір карбидінде еруі мүмкін. Легирленген элементтер мен көміртектің шоғырлану коэффициентінің белгілі бір шекті мəнінен асып кетсе, арнайы карбидтер пайда болады. Химиялық болаттардағы М 3 С 3 -ке дейін, ал одан кейін ниобий немесе ванадий бар болаттардағы МС-нің алюминийсінің құрамында Fe 3 C-нің карбидтерінің катализділігінің жоғарылауы, əсіресе қатты минералдармен (кварц, корунд) байланыста болған кезде тозуға төзімділікке ұласады. Тозуға төзімді болаттардың құрылымы мен қасиеттеріне əсер ететін, карбидті құрайтын элементтер (молибден, вольфрам жəне ванадий), 500-600° C температурада шоғырланған кезде арнаулы карбидтер диспергирленген болады. Бұл құбылыс мартенситдің қайталама қатаюы деп аталатын, 500°C дейінгі жұмыс температурасында ауа райының төзімділігі мен ыстыққа төзімділігін арттырады. Бұл карбидтер ыстыққа төзімділігімен бірге, жоғары температурада болатқа төзімділікті арттырады. Ылғал абразивті жəне басқа да коррозиялық əсерлері бар, матрицада жоғары хром мөлшері тозуға төзімділікке жақсы əсер етеді. Көміртектің құрамының азаюымен қатар болатты беріктендіру де артады. Марганец мазмұнын азайту сияқты аустенит тұрақтылығы төмендейді. 451 |