Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

122
5 Pueppke S.G. Challenges for Sustainable Use of the Fish Resources from Lake Balkhash, 
a Fragile Lake in an Arid Ecosystem [Text] /Iklasov, M.K.; Beckmann, V.; Nurtazin, S.T.; Thevs, 
N.; Sharakhmetov, S.; Hoshino, B. Sustainability. -2018. -Р.10. https://www.webofscience.com/
wos/woscc/full-record/WOS:000435188000338
ӘОЖ619:591.2(075.8)
ДЕРМАТОМИКОЗДЫ ЕМДЕУ БАРЫСЫНДА САҢЫРАУҚҰЛАҚТАРҒА 
ҚАРСЫ ПРЕПАРАТТАРДЫ ТИІМДІ ҚОЛДАНУ
Исабаева А. А., 2-курс магистранты
Ғылыми жетекшілері: Байкадамова Г.А., в.ғ.к., доцент
С. Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық зерттеу университеті
 Астана қ.
Аннотация: Бұл мақалада мысықтардағы дерматомикозды емдеуде саңырауқұлаққа 
қарсы препараттарды қолдану кезінде келесідей препараттарды (кетоконозол, интра-
конозол, тербинафин және гризеофулвин) қолданудың тиімділігін бағалау жұмысы 
сипатталған.
Түйін сөздер: дерматомикоз, саңырауқұлақ инфекциясы, материалдар, талдау, терінің 
зақымдануы, жоғары жұқпалы.
Дерматомикоздар — терінің беткі қабаттарына саңырауқұлақтар енуінен болатын 
саңырауқұлақ аурулары (дерматофитоз). Мысықтардағы саңырауқұлақ инфекциясының 
ең көп тараған қоздырғыштары Microsporum canis, Microsporum gypseum, Trichophyton 
mentagrophytes болып табылады. Таралу жолдары: мысық басқа жануарлар-
мен байланысқанда, топырақты қазғанда сақиналы құртпен жұқтырылуы мүмкін. 
Саңырауқұлақ споралары жануардың денесінен тыс жерде 18 айға дейін өміршеңдігін 
сақтай алады. Аурудың клиникалық суреті: Дерматофит споралары шаш фоллику-
ласын жұқтыратындықтан және шаштың бүкіл ұзындығын бұзатындықтан, оған ең тән 
белгісі - қабыршақты, қабыршақты, гиперемияланған беті болуы мүмкін таз дақтардың 
пайда болуы (әдетте дөңгелектенеді). Мысықтарда әдеттегі орны - құлақтар. Көбінесе 
мысықтардағы микоз бөртпе, қыртыс және т.б. пайда болуымен көрінеді.
Дерматомикоздың көрінісінің клиникалық-эпизоотологиялық ерекшеліктерін және 
олардың мысық дерматитінің нозологиялық құрылымындағы рөлін анықтау үшін 
келесідей диагностикалау жасалды:
• клиникалық- эпидемиологиялық деректер жиналды;
• LUM диагностикасы;
• шаштың тікелей микроскопиясы (трихограмма);
• қоректік ортаға себу;
• биопсия (қажет болса).
Теріні тексеру кезінде пигменттелмеген жерлердің түсі немесе пигментацияның 
бұзылуы, тері қатпарының серпімділігі, терінің зақымдануы немесе мацерация аймақтары 
анықталды. Патологиялық ошақтың орналасу орны, қабыну процесінің сипаты ескерілді. 
Мысықтардың жүн жамылғысының күйі зерттелді: шаштың түсі мен ұзындығының 
біркелкілігі, оның бағыты, икемділігі, жылтырлығы, шашты ұстау беріктігі. Қатар жүретін 
аурулардың белгілері анықталды: жануардың әдеті, көрінетін шырышты қабаттардың 
түсі, лимфа түйіндерінің жағдайы, ауырсынудың болуы.
Мысықтардағы микроспорияның классикалық көрінісі дөңгелектелген алопецияның 
болуынан байқалды (1-сурет). Тері қабыршақтанып, қыртыстарды, фолликулярлық 
папулаларды және пустулдарды көрсетуі мүмкін. Кейде қышу байқалады, бұл 
саңырауқұлақтардың ферменттерді шығару ерекшелігімен байланысты.
«Зоолюкс» ветеринарлық клиникасы жағдайында келесідей зерттеулерді жүзеге асы-
ра алдық:

123
LUM диагностикасы. Люминецентті шамды пайдаланған кезде зақымдалған 
шаштардың люминесцентті жарқырауы оларды тікелей микроскопия және ортаға себу 
үшін мақсатты түрде алуға мүмкіндік береді. (2-сурет).
Трихограмма. Микроспорияның диагностикасы үшін шаштың тікелей микроскопия-
сы маңызды. Біз дерматофитпен жойылған әдеттегі шаштарды көреміз. (3- сурет).
Сабуро қоректік ортасына биоматериалды себу арқылы ауруды тудырған 
саңырауқұлақтың типін анықтай алдық (5 сурет).
 
1-сурет - Мысықтардың дерматомикоз кезіндегі тері өзгерістері
3-сурет- Люминецентті шамның астында микроспорияға оң нәтиже көру
4-сурет - Трихограмма жасау арқылы шаштың құрылысының дерматомикоздан 
бұзылғандығын айқындау
 
5-сурет - Сабуро қоректік ортасына мысықтардан алынған биоматериалдарды 
себу кезінде M.canis-қа оң нәтиже көрінісі

124
Дерматомикоз мысықтарда терінің зақымдануының кең спектрін тудыруы мүмкін, 
соның ішінде алопеция, қабыршақтану және қыртыстың пайда болуы, сонымен қатар па-
пула, пустула, түйіндер мен жаралар болуы мүмкін. Дерматомикоз маңызды медициналық-
әлеуметтік проблема болып табылады, тіпті дерматомикоздар айтарлықтай өліммен бірге 
жүрмесе де, олар жоғары жұқпалы болуымен сипатталады, бұл әртүрлі жастағы адамдар 
мен жануарлардың ауруына әкеледі. Дерматомикоз ересектерге қарағанда сезімтал жас 
жануарларға әсер етеді.
«Астана», «Зоолюкс» клиникаларының мысық дерматомикозы бойынша 
эпизоотиялық жағдайды зерттеу үшін 2021 жылдың қазанынан 2022 жылдың қыркүйегіне 
дейін ветеринариялық есептілік материалдарына талдау және статистикалық өңдеу 
жүргізілді. (Animal Face базасы деректеріне сүйене отырып). Дерматомикозбен ауырған 
жануарлардың жас ерекшеліктеріне, сонымен қатар аурудың жыл бойында кездесуіне тал-
дау жасалды. (1,2- диаграмма). Сол уақыт арасында зерттелген жануарлардың нәтижесін 
келесі кестеден көруге болады (1-кесте).
1-диаграмма
2-диаграмма
1-кесте
Жануар түрі
Зерттелген 
сынама саны
Оң нәтиже
Ауру 
қоздырғышы
микроскопия
люминес-
центті диа-
гностика
Қоректік 
ортаға себу
мысық
60
57 (94,8 %)
49 (82%)
55 (91,6%)
М.саnis
Қорытынды
Дерматомикоз - иттер мен мысықтарда жиі кездесетін саңырауқұлақтардың кесірінен 
туындайтын тері зақымдануларының бірі, ал мысықтарда ауру шамамен 3 есе жиі 
кездеседі.
Бұл ең көп таралған зооноздардың бірі. Ең жиі қоздырғыш-Microsporum canis. Дер-
матомикозбен аурудың жас ерекшеліктерін талдау кезінде мысықтарда барлық жас топ-
тарында ауыратынын атап өтуге болады.

125
Ғылыми-зерттеу тәжірибесі барысында тербинафинді 30 мг/кг дозада қолдануды 
қамтитын терапевтік режимдерді қолдану жануарлар үшін ең тиімді және аз қауіпті екенін 
көрсетті.Басқа саңырауқұлаққа қарсы препараттарды қолдану да тиімді, бірақ ұзақ емдеу 
курстарын жүргізуді және олармен гепатопротекторлық препараттарды міндетті түрде 
бір мезгілде қолдануды талап етеді.

жүктеу/скачать 5,46 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: