Біріншіден,
сын тұрғысынан ойлау өзіндік және жеке ойлау болып табылады. Ал
сабақ сыни тұрғыдан ойлау принциптеріне негізделетін болса, әркім өз ойлары мен
пікірлерін және бағалауларын басқалардан тәуелсіз құратын болады. Біз үшін басқа
біреу сыни ойлай алмайды, біз барлығын өзіміз үшін жасаймыз. Сонымен қатар ойлау
өзіндік сипатқа ие болғанда ғана сыни тұрғыдан ойлағандық болып есептеледі. Өз
бетінше ойланып, мәселені шешу үшін бостандық керек. Сыни тұрғыдан ойлауда
идеяның ерекше болуы міндетті емес: басқаның пікірімен міндетті түрде келісу емес,
керсінше келіспеуіміз де мүмкін. Бұл біздің құқымызды дәлелдейді. Сыни тұрғыдан
ойлайтын оқушының ой бостандығы кең болғандықтан өзгенің пікіріне жиі келісе
бермейді. Бұл тұлғаның қоғамдағы пікірін, орнын анықтайды.
Екіншіден
, сын тұрғысынан оқыту жаттанды қағидаларды дәлелдеп айта беру емес,
оқушы оқып, оны еске сақтап айту қабілеті жоқ, керсінше терең ойлау арқылы ескіге
жаңаша көзқарас қалыптастыруы мүмкін, тың идеялар ойлап табуы мүмкін.
Үшіншіден
, сын тұрғысынан ойлау сұрақтар қойып, шешімін табуды қажет ететін
мәселені анықтаудан басталады. Жалпы адамзат баласы тумысынан білуге құмар
болып келеді. Өзінің жеке қызығушылықтарымен қажеттіліктеріне жауап беруге
талпынады.
Төртіншіден,
сыни тұрғыдан ойлау көңілге қонымды дәлелге ұмтылады. Саналы
дәлелдер арқылы жаңалық ашуға бейім келеді.
Жеке тұлғаны сын тұрғысынан ойлауды меңгеру үшін мынадай
қасиеттері болуы шарт:
— жоспарлауға дайын болуы;
— бейімделгіштігі (басқалардың идеяларын қабылдай алуы);
— қайсарлығы (қиын тапсырмаларды кейінге қалдырмауы);
— жете түсінуі (өзінің және басқа адамдардың пікірін
қадағалау);
— ымыралы келісімді іздеуі;
Жеке тұлғаны сын тұрғысынан ойлауды дамыту шарттары:
— сын тұрғысынан ойлауда тәжірибе жинау үшін уақыт және
мүмкіндік беру;
— оқушылардың ойлауына жағдай туғызу;
— әртүрлі идеялар мен пікірлердің тууына мүмкіндік жасау;
— оқыту үрдісінде оқушының белсенділігін қолдау;
— әрбір оқушы сын тұрғысынан ойлауға қабілетті;
— оқушының өз пікірін білдіруге жетелеу және оның пікірін
бағалау.
|