Оқулық Жалпы редакциясын басқарған профессор Т. М. Досаев
жүктеу/скачать 3,69 Mb. Pdf көрінісі
|
Досаев Анатомия
|
Нуржігіт Алтынбеков Тимустың әр бөлігі қыртыстық және милық бөліктерден қүралады. Қыртыстық бөлігі көптеген майда лимфоциттерден тұрса, милық бөлігі эпителийлік тегі бар ірі жасушалардан құралған. Эпителий жасушалары арасындағы кеңістіктер әртүрлі деңгейде пісіп жетілген лимфоциттермен (негізінен Т-лимфоциттер) толған, оларды тимоциттер деп атайды және тимустың жасушаларының 90%-ын осылар құрайды. Бұлардан өзге мезенхималық тегі бар макрофагтар көптеп кездеседі. Тимоциттер көптеп қыртыстық үлестегі септалар ойысында шоғырланған, сондықтан олардың кесінділерін микроскоп арқылы қарағанда қыртыстық зат милық затпен салыстырғанда қоңырлау болып көрінеді. Тимустың қыртыстық үлесіндегі лимфоциттер мен өзге жасушалар санының арақатынасы 100:1 болса, милық үлесте ол 1:20 ғана. Милық заттың, қыртыстық заттан айырмашылығы олар тимус денешіктерінен, не болмаса Гассаль денешіктерінен тұрады, ол эпителий жасушаларының бір түрі болып саналады. Доктор К.Н.Муканов (Семей) көрсеткендей Гассаль денешіктерінің морфологиясы мен айырша бездің ішкі құрылымы бір-бірімен сәйкес, себебі Гассаль денешігінің қалыптасуы кейбір ретикулоэпителий жасушаларының, көрші басқа жасушалармен қосылу нәтижесінде пайда болған. Бұл жасушаларда алғашқыда цитоплазма көбейеді, кебіреулерінде ядролар көлемі үлкейеді, ақырында жасушалардың өздері іріленеді. Дамуларының осы кезінде денешіктерді құрайтын барлық дерлік жасушаларда анық көрінетін ядролар пайда болады, ал Гассаль денешіктерінің қызметтік қуатын көрсететін нәрсе ол ядросыз жасушалардың пайда бола бастауы және борпылдақ (аморфты) заттың біркелкіленуі. Гассаль денешіктерінің ең соңғы гистогенездік кезеңі олардың біртіндеп ыдырауы, ядросыз клеткалардың көбеюі. Тимустың массасымен Гассаль денешіктерінің саны мен сапасы арасында тығыз байланыс бар, себебі тимустың гипоплазия кезеңінде (дамымай қалуы) Гассаль денешіктері көбейеді, гиперплазия (қалыптан артық даму) кезеңінде керісінше олар азаяды. Жыныстық пісіп – жету кезеңінен бастап тимустың инволюциясы (кері дамуы) басталып оның тіні біртіндеп май жасушалары және дәнекер тінмен алмасады. Жаңа туған нәрестеде тимустың салмағы 15 грамм, егер нәрестенің туғандағы салмағын 3 кг деп алсақ тимуспен салмақ ара қатынастары 0,5%-ды құрайды. Жыныстық пісіп – жетілу кезінде айырша бездің массасы өзінің ең жоғарғы деңгейіне, 20-37 гр. жетеді. Әрі қарай кері даму үрдісі басталады да біртіндеп, жоғарыда |