3.21-кесте. Мектептегі зорлық-
зомбылыққа қатарластарының жауап
қайтаруы (сұхбат)
Іріктеме
N=402
Куә
Құрбан
n
%
n
%
Хабарлаған жоқ
147 36,6% 92 22,9%
Достарына айтқан
54 13,4% 34
8,5%
А т а - а н а л а р ы н а
айтқан
49 12,2% 61 15,2%
Ағалары мен апа-
ларына айтқан
16
4,0%
18
4,5%
Мұғалімге айтқан
41 10,2% 28
7,0%
Мектеп инспекто-
рына айтқан
4
1,0%
3
1,0%
Мектеп директо-
рына айтқан
3
1,0%
2
0,5%
Мұғалім оқиға
куәсі болған
16
4,0%
3
1,0%
Барлығы білген/
куә болған
31
7,7%
6
1,5%
Зорлық-зомбылық
жасаған адамдарға
қарсы тұрған
11
2,7%
6
1,5%
араласпайтынын сезетіндіктен, өздері мектеп-
те көрген зорлық-зомбылық туралы ешкімге
айтпаған. Осы балалар оқшаулануды және
жалғыздықты жиі сезінген.
«Жоқ, мен үйде мектепте өзіме не болып
жатқаны туралы айтпаймын әрі менің ата-ана-
ма менімен не болып жатқанын білудің қажеті
жоқ. Мен сырымды ішімде сақтаймын және
ешкімге айтпаймын». [228]
«Мен ешкімге айтпаймын әрі менің ата-ана-
ма бәрібір, ал мектепте менің достарым жоқ.
Балалар бар, мен олармен сөйлесемін, бірақ олар
дос емес. Мен ешкімге айтпаймын».[90]
«Ешкім білмейді. Мен ешкімге қызық емеспін.
Мен өзіммен-өзім жүремін». [79]
«Жоқ, мен ешкімге айтқан емеспін. Мен
туыстарымның өзімді әлсіз деп санағанын
және өзімді қорғай алмайтын етіп санауларын
қаламаймын. Тіпті егер мен айтсам да, олар
ешқандай әрекет етпейді. Менің әкем жоқ, ал
менің анам мен үлкен ағам үнемі ішеді». [34]
Бірнеше бала мектепте балалардың арасын-
да болатын зорлық-зомбылық туралы ешкімге
айтуға болмайтынын және балалардың өздерінің
мұндай мәселелерді шешетіні туралы жазылмаған
ереженің бар екенін растады.
«Істі шешу кезінде олай етуге болмайтындықтан,
достары да, бөтендер де, ешкім араласпайды».
[152]
«Біз, жалпы, өз ісімізге мұғалімдерді де, үлкендерді
де араластырмауға тырысамыз». [279]
«Мұғалімдерге мұндайды айтпайды және
оқушылардың өздері бұл мәселелерді шешеді». [128]
Қорыта айтқанда, кейбір балалар мектептегі
зорлық-зомбылық мәселелері туралы мектепте
барлығының білетіні туралы пікір қалыптастырды;
алайда, мектептегі зорлық-зомбылыққа ешкім
ештеңе істей алмайды, ал кейбір жағдайларда
ересектер балалардың мектептегі және
қоғамдастықтағы осындай мәселелер туралы
айтпауын көтермелеп отырады.
«Жоқ, мен үлкендерге айтқан жоқпын. Мен бұл
туралы мұғалімдер біледі деп ойлаймын, бірақ
ештеңе істей алмайды. Олар ұлдарға ұрысады, ал
олар оны тағы істейді». [94]
«Бұл туралы бәрі біледі, тіпті ата-аналары-
мыз да. Ауылда бәрі-бірін-бірі біледі, бірақ ешкім
ештеңе айтпайды». [360]
«Біз бұны тек сыныптастарымызбен ғана
талқыладық. Директор және мұғалім ешкімге
айтпауды және бұл туралы мектептен тыс
жерлерде таратпау керек екенін тапсырды.
Сондықтан біз ешкімге айтқан жоқпыз». [316]
Егер балалар өздері куә болған немесе өздері
көрген мектептегі зорлық-зомбылық тура-
лы айтатын болса, олардың өз ата-аналары-
на, ағаларына/апаларына және/немесе до-
старына айтуы барынша ықтимал. Дегенмен,
3.21 кестеде көрсетілгендей, мектептегі
зорлық-зомбылық туралы айтатын болса,
олардың өз ата-аналарына, ағаларына/апа-
ларына және/немесе достарына нақты айтқан
балалардың пайызы едәуір төмен. Мектептегі
78
ҚАЗАҚСТАН МЕКТЕПТЕРІНДЕГІ БАЛАЛАРҒА ҚАТЫСТЫ ЗОРЛЫҚ-ЗОМБЫЛЫҚТЫ БАҒАЛАУ
зорлық-зомбылық куәлары болған балалар
бұл туралы ата-аналарына, көп жағдайларда
мектепте өздері куә болған зорлық-зомбылық
туралы аналарына айтқандары және мұндай
жағдайлардан қалыс қалуға кеңес берген ата-
аналарының іс-әрекеттері туралы айтты.
Достарыңызбен бөлісу: |