120
ең жиі кездесетін қателер, оларды жою.
Разрядтар саны айқындауы тиіс өзі кәсіпорын, оның үстіне ірі
кәсіпорын, көп алшақтық деңгейде қызметкерлерінің біліктілігін саны да
көбірек разрядтар тарифтік тор болуы мүмкін.
Жобаланатын торлардағы шеткі разрядтардың ара қатынасы
кәсіпорынның қандай разрядаралық арақатынасын орнататынына байланысты
болады
.
Бұл ретте психологтардың тұжырымына сүйене отырып, материалдық
мүдделілік сезімінің төменгі шегі 10%
-
ды құрайды, яғни тарифтік
коэффициенттердегі айырмашылықты 10%
-
дан кем белгілеу керек.
Анықтау кезінде ара
-
шеткі бөліктерді сондай
-
ақ
,
еңбекақы деңгейі
бойынша ең қарапайым және күрделі бөлшектерде кәсіпорында ескерілуі тиіс.
Тарифтік коэффициенттердің разрядынан разрядқа қарай өсу принципін
(мүлдем да, салыстырмалы да) белгілеу өте маңызды.
Екі өсу принципі бар
—
тең және прогрессивті. Тең болған кезде
тарифтік коэффициенттердің өсуі разрядтан разрядқа қарай тең мөлшерде
орындалады. Жоғары разрядтардың тарифтік мөлшерлемелері
прогрессивті
өсу
кезінде төмен разрядтан артық салыстырмалы мөлшерде өсуі мүмкін.
Күрделілік сатысы, яғни тарифтік кестедегі разрядтар неғұрлым көп
болған сайын, дәлірек айтқанда, еңбекақыда қызметкердің еңбек және
біліктілігінің күрделілігіндегі айырмашылықтар көрсетілетін болады.
Разрядтардың саны аз болған сайын, бұл дәлдік соғұрлым аз болады, өйткені
жұмыстардың көпшілігі тарифтелетін немесе жоғарылатылған немесе
олардың күрделілігін төмендететін болады. Тордағы разрядтардың саны аз
болған сайын, жұмысшылардың разряды азырақ өзгереді және біліктілікті
арттырудың материалдық ынталандырулары азырақ болады.
Алайда, еңбек күрделілігі бойынша топтардың саны шектен тыс
разрядтардың арасындағы оңтайлы ара қатынасты, сондай
-
ақ практикалық
орындылықты негізге ала отырып шектелуі тиіс.
Кәсіпорын қызметкерлерінің ең төменгі тарифтік мөлшерлемесін
айқындау кезінде экономиканың қазіргі жай
-
күйі үшін оңтайлы еңбекақы
тарифінің үлес
салмағына шамамен 65
-70%-
ға, кейіннен осы деңгейді
жалпыеуропалық стандартқа дейін арттыра отырып, бағдарланған жөн, оған
сәйкес нарықтық экономикасы дамыған елдерде тарифтік жалақының үлес
салмағы кемінде 90%
-
ды құрайды, бұл ақы төлеуді ұйымдастырудың жоғары
деңгейін және еңбек тиімділігін қамтамасыз етеді.
Әзірлеу
кезінде ішкі өндірістік еңбекке ақы төлеудің тарифтік шарттары
экономикалық қызметтерге кәсіпорындар, бірінші кезекте, бағытталуы тиісті
аумақтық және салалық тарифтік келісімді таралған белгіленген тәртіппен
кәсіпорын. Салалық тарифтік келісімдерде ұйымдастыру, ақы төлеу,
әлеуметтік
кепілдіктер, қызметкерлерді жалдау және жұмыстан босату
саласындағы әлеуметтік
-
еңбек қатынастарын реттейтін нормалар көзделеді,
олар нарықтық қатынастарға көшу процесінде жұмыс күшін салалық деңгейде
қалпына
келтіру шарттарын теңестіруге бағытталған. Тарифтік төлем
талаптары бөлігінде ұжымдық шартты әзірлеу кезінде кәсіпорын өзінің
қаржылық
мүмкіндіктеріне сәйкес салалық тарифтік келісімдерде көзделген
төлем нормаларын ұлғайту
жағына қарай түзете алады.
Достарыңызбен бөлісу: