Рецензенттер: тарих ғылымының докторы Кәрібаев Б. Б
жүктеу/скачать 1,72 Mb. Pdf көрінісі
|
annotation110059
| тиш эдинзин деп
» берген. «Тіс үшін сыйлық» - кеңінен таралған дәстүр емес,әдебиеттерде оны тек Н.И. Шатинова жазған. Дала материалдарын жинау кезінде бұл әдет - ғұрып орыс тілді тұрғындармен жақсы қарым - қатынастары бар Алтай ауылдарының тұрғындары арасында кең таралғаны анықталды. [29, 56 б.]. Христиан дініне жататын христиан дәстүрлері Алтай Республикасының Алтай халқының дәстүрлі жерлеу рәсіміне және еске алу күндерінің кейбір элементтерінің өзгеруіне әкелді. Шамамен 1980 жылдардан бастап, Алтайдың тұрғындары арасында әсіресе орта жастағы адамдардың зираттарға барып және марқұмдардың қабірлерін күту басталды. Көбіне бұл қайтыс болған күні немесе « öлгöндердин байрамы » мерекесінде жүргізілді. Христиан күнтізбесіне сәйкес бұл күнді Алтай халқы «өлгендерді еске алу күні» деп атайды. Дегенмен, бұрын бұл күн Алтай ауылдарында ешқашан атап өтілмегенімен. Бірақ ХХ ғасырдың аяғында пайда болған «öлгöндердин байрамы» дәстүрі, кейбір ауылдардақұлдырай бастады. [30, 118 б.]. Бұл рәсімде күнделікті байланыстарға байланысты орыс мәдениетінің әсері байқалады. Кеңестік дәуірде атеистік насихат 243 жағдайында діндердің әсері күнделікті байланыстар түрінде жүзеге асырылды. Бұл кезеңде басқа дінді ұстанушылар арасындатату көршілік қарым - қатынастар, құрмет пен төзімділік орнады. Әлемдік діндердің көптеген элементтері күнделікті деңгейге ауысып,коммуникациялардағы мәдениет элементтері ретінде қабылданады. Алтайлықтардың қазіргі заманғы дүниетанымы, Алтай мәдениетінің дәстүрлі элементтерінен ғана тұрмайды. Дәстүрлі Алтай мәдениетіне әлемдік діндердің (христиандық және буддизм) бейімделуі жүрді. Осының салдарынан діни ассимиляция емес, діни синкретизм жүреді. Кейін дәстүрлердіңбіртіндеп бірігуі туындады. Діни элементтерді, түрлі діни жүйелер, бірлестіктерін бірігуі, жаңа көзқарас құрылымы, рәсімді қалыптастыру үрдісі жүре бастады. Және бұл құбылыс халықтар арасындағы диалогты дамытуда, әртүрлі діндер тарапынан қолдау көрсететін фактор болып табылады. Өзара қарым - қатынас диалогын мәдени ақпарат алмасудың процесі ретінде емес, өзара түсіністікке бағытталған саналы бағыт ретінде түсіну керек. Толерантты болып қана қоймай, төзе біліп, сонымен қатар басқа адамдарды түсінуге үйренуге ғана емес, сондай - ақ ол арқылы өз - өзінді терең түсінуге мүмкіндік береді. Өзіңіз үшін басқа діндіқабылдап қана ғана емес, рухани жағынан оң көзқараспен бағалауға, өзіңізді қабылдауға жағымды нәрсені түсінуге, анықтауға және ассимиляциялауға мүмкіндік беру керек. Автордың далалық материалдары (мәтінде – АДМ) 1 Отчет об Алтайской и Киргизской миссиях за 1887 год. – Томск: Типо - литогр. Михайлова и Макушина, 1888. – 65 с. 2 Шерстова Л.И.Бурханизм в Горном Алтае // Этнографическое обозрение. – 2005. – № 4 – С. 22 -37. 3 Выписка из дневника Миссионера Духовной алтайской миссии протоиерея Стефана Ландышева. За 1 - ю треть 1859 г. – М.: [Б.и.], 1861 . – 34 с. 4 Чинина Э.П. Синтез ценностей православия и язычества в художественном мире М.В. Чевалкова // Этносоциальные процессы в Сибири. – Новосибирск, 2004. – Вып. 6. – С. 260 –261. 5 Вербицкий В.И. Алтайские инородцы: сб. этнографических ст. и исслед. алтайского миссионера, протоиерея В.И. Вербицкого. – М.: [Б.и.], 1893. – 256 с. 6 Муйтуева В.А. Алтай Духовный миссия ла алтайлар. – Горно - Алтайск: Горно - Алт. респуб. тип., 2002. – 187 с. 244 7 Швецов С.П. Горный Алтай и его население. Переселенческие поселки , образованные в 1878 году. – Барнаул: Типо - литогр. Главного Упр. Алт. окр., 1900. – Т. III . Вып. 1. – 128 с. 8 Православный Благовестник. – М. – 1911. – №3. Кн. 1 - я. – 121 с. 9 Маадай - Кара. Алтайский героический эпос. – М.: Наука, 1973. – 474 с. 10 Кокышев Л. Арина // Алтайдыҥ кыстары / Дочери Алтая. – Горно - Алтайск: Горно - Алт. отд. Алт. книж. изд - ва, 1980. – С. 8 – 246. 11 Мчедлов М.П. Религиозная идентичность. О новых проблемах в межцивилизационных контактах // Социологические исследования, 2006. №10. С. 33 -40. 12 Каруновская Л.Э. Из алтайских верований и обрядов, связанных с ребенком // Сб. МАЭ. – Л., 1927. – Т. 6. – С. 19 –36. 13 Геннеп ван А. Обряды перехода. Систематическое изучение обрядов. – М.: Вост. лит. РАН, 1999. – 198 с. 14 Тадышева Н.О. Этноконфессиональная ситуация в среде молодежи Республики Алтай / Н.О. Тадышева. // Немецкие исследователи на Алтае сборник материалов науч. конф. с межд. участием, посвященной 170 - летию со дня рождения В.В. Радлова. – Горно - Алтайск, 2007. – С. 66 –67. 15 Радлов В.В. Из Сибири. Страницы дневника / пер. К.Д. Цивиной и Б.Е. Чистовой; коммент., послесл. и ред. С.И. Вайнштейна. М.: Наука, 1989. – 749 c. 16 Бутанаев В.Я. Воспитание маленьких детей у хакасов // Традиционное воспитание детей у народов Сибири. – Л ., 1988. – С. 206 -221. 17 Васильева Е.А. Воспоминания // Культура и традиции коренных народов Северного Алтая. СПб., 2008. - С. 213. 18 Дыренкова Н.П. Пережитки материнского рода у алтайских тюрков // Советская этнография. 1937. №4, – С. 18 –45. 19 Патачаков К.М. К вопросу о влиянии русской культуры на культуру и быт хакасов в XVIII - XIX вв. // Записки Хакасский научно - исследовательский институт языка, литературы и истории – Выпуск IV. – Абакан: Хакасское книжное изд - во, 1956. – С. 47 -62. 20 Тадина Н.А. Алтайская свадебная обрядность ( XIX–XX вв.). – Горно - Алтайск: Юч - Сюмер, 1995. – 207 с. 21 Бурнаков В.А. К вопросу о похоронной обрядности у хакасов // Сибирский сборник – 1. Погребальный обряд народов Сибири и сопредельных территорий. Кн. 2: [сборник результатов научных исследований, изложенных на VII Сибирских чтениях, посвященных памяти Г.Н. Грачевой, прошедших 23 -24 октября 2007 г. в МАЭ РАН / отв. ред. к.и.н. Л.Р. Павлинская]. – Санкт - Петербург: МАЭ РАН, 2009. – С. 126 -136. 22 Кисель В.А. Поездка за красной солью. Погребальные обряды Тувы. XVIII – XXI в. – Санкт - Петербург: Наука, 2009. – 142 с. 23 Тадышева Н.О. Обряд чачылга : современная похоронно - поминальная обрядность в алтайской традиционной культуре // Этнография Алтая и сопредельных территорий: материалы междунар. науч. конф., посвящ.25 - летию Центра устной истории и этнографии лаборатории исторического краеведения АлтГПА (Барнаул, 28 – 30 октября 2015 г.). Вып. 9/ Под ред. Т. К. Щегловой. – Барнаул: АлтГПУ, 2015. – С. 226 –228. 24 Бутанаев В.Я. Будни и праздники тюрков Хонгорая. – Абакан: ООО «Журналист», 2014. – 316 с. 245 25 Ултургашева Н.Т., Ултургашева И.Г. Обряды защиты жизни в традиционной культуре тюрков Сибири в современный период (на примере похоронно - поминальной обрядности) // Мир науки, культуры, образования. – Выпуск № 5 (42) / 2013. – С. 389 -391. 26 Дьяконова В.П. Алтайцы (материалы по этнографии теленгитов Горного Алтая). – Горно - Алтайск: Юч - Сумер - Белуха, 2001. – 220 с. 27 Сатлаев Ф.А. Кумандинцы (историко - этнографический очерк XIX– первой четверти ХХ века). – Горно - Алтайск: Горно - Алт. отд. Алт. кн. изд - ва, 1974. – 200 с. 28 Бидинов К. Улаганынг ажузында санаалар // Алтайдыҥ Чолмоны, 1996. сыгын ай 13 кÿн. – С. 2. 29 Шатинова Н.И. Семья у алтайцев. – Горно - Алтайск: Горно - Алт. отд. Алт. кн. изд - ва, 1981. – 182 с. 30 Клешев В.А. Традиционная похоронная обрядность алтайцев // Этнография Алтая и сопредельных территорий: материалы междунар. науч. - практ. конф. Вып. 6 / под ред. М.А. Демина, Т.К. Щегловой. – Барнаул: Изд - во Барнаульского гос. пед. ун - та, 2005. – С. 117 -119. жүктеу/скачать 1,72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|