/ бөлім. Педагогиканың жаты негіздері жасалынады. Ол үстанымдар осы кездегі білім беру саласының жайы мен
коғамдағы білім беруге қойылатын талаптармен объективті түрде шартты бай-
ланысты. Мысалы, кезінде өз бетінше жүмыс істей алуға мүқтаждық М.Н. Скаткин
жасаған оқытудан ездігінше оқуға өту үстанымында нормативті бейнеленгенін
біз еске түсіріп кеткен едік.
Сондай-ақ, үстанымдардың зандылықтардан айырмашылығы үстанымдар-
дың субъективті жағы, демек, педагог үшін үстанымды орындау міндетті
еместігі тағы бар. Ол, мысалы, корнекілік үстанымын жүзеге асырмауына,
оқытуды Коменскийге дейінгідей, таза создік етуіне болады. Бүдан оқу үрдісі
жоғалып кетпейді, ол тек гиімсіздеу болады.
Үсганымдарда біздің күш-жігерімізсіз омір сүрмейтіп қүбылыс туралы
білімдер бар. Мысалы, оқыту мен тәрбиелеудің бірлігі автоматты түрде, өзінен-
өзі орнамайды. Осындай бірлік туралы қоғамда дидактикалық үстаным
(заңдылық емес) ретінде қағида қүрастырамыз. Себебі оқытудың тәрбиелік
бағыттылығын іске асыру үшін теоретик-педагогтардың арнайы мақсатты
бағытталған жүмысы қажет. Кез келген окыгу оқушылардың адамдарға, таби-
ғатқа, оз түлғасына және әрекетіне, мінез-қүлқына сезімдік-қүндылық (адам-
гершілік, эстетикалық) қатынастарын қалыптастыруға әкеледі. Бірақ барлық
оқытудың нәтижесі тәрбиелілікке кол жеткізе бермейді, себебі бүл қатынастар
мен мінез сипатгары түлғалы бағдарланған, мақсатты бағытталған оқыту
үрдісінде мүмкіндігінің жоғары деңгейінде қалыптаса бермейді.
ГІедагогиканың нормативтік саласында практикаға тіке жақындау үста-
нымдардан басталады. Үстанымдар зандылықтармен бір қатарда жатқанымен,
олар заңдылықтардан шығарылмайды.
Бүл ретте педагогикалық заңдылықтарды білу артық болмайды. Зерттеуге
қандай басқа білімдер араласқанмен, заңдылық бейнелеуден қүрастыруға
өткенде негіз болып калады. Заңдылықтар мен үстанымдар бүл өтілімде негізгі
болыгі қалады және педагогика ғылымы мен практикасының байланыс жүйесі-
нің қүрылымдау элементтері болып табылады.