П. И. Пидкасистый а у д а р ғ а н д а р

42
I бөлім. Педагогиканың жаты негіздері
Бүл сүраққа жауап беруге осы кітаптың алдыңғы бөлігіндегі 2-сурет көмек 
етеді.
Жобаны жүзеге асыру үрдісі көрсетілген бөлімді өте мүқият көңіл аударып 
қарау қажет. Мүғалім әрекеті жобадан педагогикалық болмысқа қарай 
багытталған төменгі көрсеткішпен белгіленген. Ия, мүғалім жобаны іске 
асырады. Педагогикалық “қойылымдарда” ғылымның барлық салашарының 
нәгижелері, 
теоретиктер 
мен 
педагогтардың, 
көптеген 
педагогтардың 
парасаты мен тәжірибесі жинақталып, көрініс тапты. Бүлардың бар болуы 
қазіргі педагоггы адамзаттың педагогикалық және танымдық әрекетінің бүкіл 
тәжірибесін қайталайгын, алдын ала керегі жоқ жүмыспен айналысу қажет- 
тігінен қүтқарады. Бірақ педагогика ғылымының нәтижелерінде мақсатқа 
апаратын жалпы, орташа жол. Мүғалім тек “іске асырушы ғана”, орындаушы 
ғана бола алмайды. Оның ісі - осы нәтижелерді қажеггігіне қарай “ойдағы 
абстрактілі емес” тірі оқушылармен жүмыста пайдалану.
Көпжылғы тәжірибе көрсеткендей, егер мүғалім білім беру мақсатын өзінің 
жеке түлғасына мәні бар деп түсінбесе, оқушының ішкі дүпиесіне үңіле алмаса, 
мүғалімге арналған материалдар қалай жасалса да, олар оның санасында және 
білім беру үрдісінің өзінде өлі жүк болып қалады. Жалпы дидактика мен 
әдістемеден, педагогикалық психологиядан тиісті даярлығы болмаса, ең жақсы 
оқу қүралдарымен және басшылықтармен жүмыс істесе де, мүғалім жемісті 
еңбек ете алмайды. Теорияны білу мүғалімге өзінің педагогикалық әрекетінің 
логикасы мен бірізділігін белгілеуге, олардың нәтижелерін көре білуге, оларды 
жүйеге келтіруге мүмкіндік туғызады.
Педагогикалық шығармашылықтың көзі ретіндегі педагогикалық ғылыми 
білімнің рөлі қандай? Бүл сүраққа жауап беру үшін мүгалімдік әрекеттің жал­
пы бейнесін пайдалану қажет.
Педагогикалық үрдісте дәстүрлі типтік себептермен қатар алдын ала бол- 
жай білуге болмайтын, қайталанбас жағдаяттар басқа да коптеген себептермен 
қиылысады және өзара әрекеттеседі. Сондықтан мүғалім әрбір жаңа жағдаятгы өз 
бетінше әрекеттеніп, жаңа практикалық міндеттерді шешуі керек.
Сонымен, педагогикалық үрдіс екі рет қайта жасалынады: әуелі жобада, 
сонан соң мүғалімнің жүмысында. Болмыс әрқашан да біздің ол туралы 
пайымдауымыздан гөрі байырақ. Тіпті күнделікті, дәстүрлі білім үрдісінде 
белгілі қүралдар мен оқыту түрлері жаңаша қолданылады, олардың жаңалары 
жасалынады.
Ойлағанды жүзеге асыру нақты, шексіз әр түрлі, гіедагогикалық болмыс- 
тың түрлі күтпеген жәйттеріндегі материалдарда іске асады. Мүғалімнің 
сабақта бәрін ойластырып, өлшеп пішуге уақыты және мүмкіндігі әрқашан 
бола бермейді. ІІедагогикалық интуиция мен ішгей сезінуді басшылыққа ала 
отырып, логикалық негіздемесіз-ақ, оған шешім қабылдауға тура келеді. Бүл 
ретте, бірақ интуицияға алдын ала жинақталған тәжірибе керек, фактілердің 
үлкен мөлшерін ойластыруы қажет, басқа жағынан, интуицияға сүйенген 
шешімдерді одан әрі ойластыру аса қажет.
Интуиция негізінде нақты педагогикалық міндеттерді шешу дегеніміз 
мүғалім қайсыбір “жоғарыдан” берілген бүйрықпен жүмыс істейді деген емес. 
Интуиция мүғалімнің объектімен жүмыс барысында туындайды. Мүғалімнің 
интуитивтік тәжірибесі - оның оқушылармен қарым-қатынасының өзіндік, 
жеке тәжірибесі. Бүл тәжірибеде мүғалімге қажет педагогикалық такт, үлгісіз-

жүктеу/скачать 13,11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: