П. И. Пидкасистый а у д а р ғ а н д а р
I бөлім. Педагогиканың жалпы негіздері
жүктеу/скачать 13,11 Mb. Pdf көрінісі
|
дидактика кытап 2
| I бөлім. Педагогиканың жалпы негіздері
43 ақ әрекет ету қабілеті, әрбір оқушының жеке ерекшелігін ескеру сияқты түлғалық қасиеттер қалыптасады. Бірақ мүндай тәжірибенің мүғалімге келтіретін пайдасы шектеулі келеді және олар белгілі бір жағдаяттарға ғана байланысты болса, басқаларға өте аз көмектеседі. Бүл жиі болатын жәйт. Мүғалім басқа бір мектептің тәжірибелі педагогы- ның ашық сабағында бір оқу пәнінен оқушылардың белсенді зерттеу жүмысын көріп, 03 сыныбында осы сабақты қайталауға шешім қабылдайды. Ол оқушы- ларына ашық сабақтагы орындалған сол тапсырмаларды береді. Бірақ оның ісі сәтсіз аяқталады: себебі көптеген окушылар тапсырмаларды орындауға қалай кірісуді, приборлармен жүмыс істеуді білмеген, тәжірибе нәтижелерін жазып отыруды меңгермеген. Бүлай болу себебі алдыңғы сабақтарда ол мүндай тапсырманы орындауға арнайы даярланбаған. Мүғалім оқушылардың өздігінен жүмыс істеу іскерліктерін қалыитастырудың жалпы зандылыктарын білген болса, мүндай жойтке тап болмас еді. Ііедагогикалық үрдістегі объективті себептерді білмейінше, тіпті ең жақсы деген үлгілерді жай көшіру сотсіздіктерге әкелуі және жаңа тәжірибенің озі төмен баға алуы мүмкін. К. Ушинскийді тыцдайық: “Практика, факт - жеке іс, ал егер тәрбиеде тек бір практиканың іскерлігін мойындасақ, онда мүндай кеңестерді берудің өзі мүмкін емес. Тәжірибенін өзі емес, тожірибеден шыға- рылған ой беріледі (Ушинский К.Д. О пользе педагогической литературы //Собр. Соч.Т.2.1948, с. 19). Бүл мүғалімнің белгілі бір нақты жазылымдарды дәл сол күйінде ойланбай-ақ, орындауға көшкен жағдайда да болуы мүмкін. Н.В. Кузьмина мүғалім еңбегі психологиясына арналған кітапта мынадай бір күлкілі оқиғаны келтіреді. Бір күні мүғалімдер білімін жетілдіру институ- тының әдіскері неміс тілінің сәтсіз бір сабағында болады. Бүл жерде ол сабақтағының борі өзіне таныс екендігін ойына алады. Сөйтсе, мүғалім сабақты дәл сол әдіскердің жазылымдары бойынша берген екен. Бірақ сабақты қалай өткізу керек деген үсыныстар не мүғалімнің шеберлік деңгейіне, не ол жүмыс жасайтын сыныптың ерекшеліктеріне және жалпы мүғалімнің жүмыс жүйесіне сәйкестендіріліп жасалмаған. Тиімді (жемісті) педагогикалық жүмысты қайталау, басқа жағдайларда пайдалану жоне басқа педагогтарға жеткізу үшін ол тәжірибе ғылыми ойлас- тырылған болуы қажет. Ал интуитивтік тәжірибенің өзі осы ойластырылудың алғышарты болады. Мысалы, мүғалім осы сыныпты қайсыбір нақты сүрақгы оқытудың сәтті бір тәсілін тапты. Одан әрі ол осы тәсілді басқа үқсас жағдайларда, белгілі бір типтегі жағдайларда пайдалану мүмкіндіктерін анық- тауға тырысады. Бүл оған осы тосілдің педагогикалық маңызын ойластыруға және онц сипаттауға, басқа педагопарға өз тәжірибесін жеткізуге мүмкіндік туғызады. Қазіргі мүғалімнің бар қүралдарды жаңа жағдайда немесе жада қүралдарды типтік педагогикалық жағдайларда пайдалануға өз бетінше әрекет етуге қүқығы бар. Нүсқаулар, педагогикалық “рецептер” - оның шығармашылығын дамытудың алғышарты. Бүларсыз шығармашылықтың жоқ екенін түсіну, сезіну үшін мүғалімге, бірінші кезекгге педагогиканың өзінің ғылыми-теориялық қызметін атқара отырып, алған ғылыми білім керек. Бүл оқу материалдарын қүрастырушылар пайдаланған оқыту мен тәрбиенің заіщылықтары туралы білімдер. |