II бөлім. Дидактика
5.4. Негізгі дидактикалың түжырммдамшшр
және оқытү модельдері
Оқыту үрдісі негізі осы немесс басқа психологиялық-
“Педагогикалык
педагогикалық
түжырымдамалар
болыгі
табылады.
жүие” түсінігі
Оларды тағы дидактикалық жүйелер деп те атайды.
Дидактикалық жүйе - бүл үйымдастырылған гіедагоги-
калық жүйе, оны бір-бірімен байланысты элементтер қүрайды, олар: білім
беру мақсаттары, оқушылар және олардың түлғалық сипаттамалары,
оқытатын және автоматтанған күралдар, оқытушылар мен оқушылардың
ортақ еңбегінің үйымдастырылу формалары және мақсатгарды орындау тәсілі
мен
жалпы
педагогикалық
сипаттагы
дидактикалық
үрдіс.
Мүнда
дидактикалық жүйе педагогикалық жүйеге қарағанда кішігірім жүйе болып
табылады. Педагогикалық жүйе, Т.А. Ильинаның айтуы бойынша “анықталған
белгілер негізіндегі көптеген бір-бірімен байланысты элементтер, олар ортақ
қызметтік мақсатта қосылған және ортамен орекеттесетін толық қүбылыс”.
(Ильина Т.А. Системно-структурный подход к организации обучения. М..
1972. - с. 16). Сонымен қатар жүйе элементтері көп жағдайда элементтердің
өзінен де маңызды болады.
Дидактикалық түжырымдамалардыц барын жинақтасақ, 3 жүйені атап
отуте болады. Олар: дәстүрлі, гіедоцентрисгік және қазіргі заман дидактикасы.
Бүлардың әрқайсысы бірнеше бағыттан, педагогикалық теориялардан түрады.
Түжырымдамаларды 3 топқа болу оқу үрдісін - дидактиканың объектісі және
пәні негізінде түсіну арқылы жүзеге асырылды. Оқытудың дәстүрлі жүйесінде
басыңқы рөлді сабақ беру және мүгалім қызметі атқарады. Оны А.Я
Коменский, И. Песталоцци, И. Гербарттың және неміс классикалық
гимназиясының дидактикалық түжырымдамалары қүрайды.
Педоцентристік түжырымдамада оқьггуда басты рөлді оқуға бала әрекетіне
жібереді. Бүл тәсілдің негізінде Д. Дьюи жүйесі, Г. Керштентейнердің еңбек
мектебі, В. Лайдыц педагогикадағы 20-г. басындагы реформаларының кезеңі
теориялары жатыр.
Қазірі і заман дидактикасы, ол екі жақтың сабақ беру және оқудың оқыту
әрекетін қүрауынан, ал олардың дидактикалық қарым-қатынастары дидактика
пәнін қүрауынан шыгады. (В.В.Краевский) Оқытудың қазіргі замангы түжы-
рымдамасын бағдарламалау, гіроблемалы оқыту, дамыта оқыту (П.Гальперин,
Л.Занков, В.Давыдов), гуманистік психология (К.Роджерс), когнитивті психо
логия (Дж. Брунер), педагогикалық технология бағыттары және 80-жылдары
Ресейдегі жаңашыл мүгалімдердің педагогикалық көзқарастары қүрайды.
Аталган дидактикалық жүйелердің мазмүндық сипаттамасына қысқаша
тоқталайық.
Дәстүрлі дидактикалық жүйені неміс ғалымы И.Ф. Гербарт
Достарыңызбен бөлісу: |