П. И. Пидкасистый а у д а р ғ а н д а р
жүктеу/скачать 13,11 Mb. Pdf көрінісі
|
дидактика кытап 2
| II бөлім. Дидактика
77 5.3. Дидактиканың міндеттері мен қызметтері Дидактиканың қызметтері: окыту үрдісін және оның орындалу жағдайын сипаттау және түсіндіру; оқыту үрдісін жетілдіріп үйымдастыру, жаңа оқу жүйелерін, жаңа оқу технологияларын қүрастыру. Бүл міндеттер, жаңа аталып откендей, дидактика пәнін анықтауда еске алынады: оның алдында оқыту, күрастыру жоне зерделеу объектісі ретінде карастырылады. Оқыту - зерттеушіге, ол педагогиканың ғылыми - теориялық қызметін орындаған уакытта зерттеу объектісі ретінде алынады. Зерттеу нәтижесінде ол окыту үрдісінің калай өтіп жатқаны жоне оның шын мәнінде орындалған немесе орындалып жатқаны, оның заңдылықтарының қандай екенін және оның болмысының неден түратыны жайлы мағлүмат алады. Басқаша айтқанда, мүндай маглүматтар педагогикалык шындықты өзінің дәл күйінде көрсетеді. Философиялык терминологияны колдана отырып, мән жайлы педагогикалык фактілер, педагогикалык үрдіс заңдылыктары мен мәні жайлы білімдер алынады деуге болады. Алайда, окытуды, оган тиесілі байланыстар мен шындылықтарды бейне- лейтін, тек педагогикалык болмыстың бөлімі ретінде қарастыру жеткіліксіз. Теория өзіндік мақсат емес. Ол практикалық орекетгің негізі болып кызмет етеді және оны бағыттауга, озгертуге, жаңгыртуга мүмкіндік береді. Ғалым оқытудың бейнелеуінен оның қүрастырылуына өткен кезде, ол дидактиканың күрастырушылык-техникалык қызметін орындайды. Екі қызметтің бір- бірімен байланысты екені түсінікгі. Қүрастырушылық-техникалық кызметтің негізіне ғылыми-теориялық қызметтің орындалуының нәтижелері салынуы кажет. Екінші жагынан, қайта күрастырылған жоба келесі оқып-үйренудің объектісі болып табылады. Өзінің кызметтерінің шешілуінде жалпы дидактика басқа гылымдардың жетістіктерін пайдаланады, дәлірек айтсақ: философияның, жалпы психоло- гияның, жастық психологиясының, кейінгі онжылдықта кибернетиканың молі- меттерін қолданады. Осы кибернетика белгілі дорежеде дидактикадагы багдарламалық оқытуды, алгоритмдеуді, жүйелі-күрылымды әдісті мектепте оқыту-торбиелеу үрдістерін үйымдастыруына шартты тәуелді етеді. Психология моліметгерін қолданып, дидактика мысалы: оқушылардың жас мөлшерінің ерекшеліктерін есепке алады, сондай-ақ, оқытудың түпкі макса- тын күрастырғанда оқу барысында қол жеткізген қасиеттер: ойлаудың дербестігі, оқу дагдыларын меңгеру, қолдану, креативтілік және т.б арқылы күрастырулар ескереді. Психология гылымынан дидактика: еске сақтау, ақыл- ойдың жетілуі, қабылдау үрдістері туралы білімдерді озіне колданады. Жастық физиологиясынан багытталган-әрекеттік оқытудан туындаган тетік үрдістеріне түсінік береді. Философия жалпы адам, табигат, қогам дамуының заңдары туралы білім береді. Зерттеушінің адамның әлеуметтік қызметін ойластыруына оның білім беру мазмүнын қүрастыруга багытталган жүмысы байланысты болады. Белгілі бір философиялык көріністерді анықтау жеке түлгалық-багдарлы окытуды қүрастыруда тірек қызметін аткарады. |