2-тарау.
ІНДЕТ ПРОЦЕСІ ЖӘНЕ ІНДЕТ ОШАҒЫ
1-тақырып. Індет процесінің негізгі қозғаушы күштері
Инфекциялық процесс нақтылы бiр жануар организмiнде байқалатын
құбылыс болса, iндет процесiнiң ауқымы одан анағұрлым кең. Бұл жұқпалы
аурудың жеке организмдi зақымдауы емес, оның ауру малдан сау малға
жұғып, тұтас бiр аумақты жайлауы. Яғни індет процесі белгiлi бiр террито-
рия шеңберiнде өтедi.
Iндет процесi
Iндет процесiнiң байқалуы
Қарқыны Берiлу механизмi Бейiмдiлiгi даму
бойынша бойынша бойынша сатылары
Спорадия Жанасу Бiр түр Iндет алды
Энзоотия Трансмиссивтi Бiрнеше түр Дамуы
Эпизоотия Сыртқы орта Малға және Шегiне жету
Панзоотия арқылы адамға Бәсеңсу
Алиментарлы Зооантропоноз Iндетаралық
Аэрогендi Антропозооноз кезең
Терi арқылы Адамға
(антропозооноз)
Iндет ошағы
Қатер төнген аймақ
Iндет ошағы Жаңа
Iндет Сөнген
ошағының Табиғи (тұрақты)
ядросы Антропоургиялық
Синантропты
5-сурет. Iндет процесiнің бұғауы, байқалу формалары.
Сыртқы орта факторлары және малды күту жағдайы
Ауру қоздырушысының
бастауы
Берiлу
тетiктерi
Бейiм
жануарлар
Iндет бұғауы
Iн
детте
н са
у
емес п
ун
кт
41
Бірінші тарауда инфекция патологиясындағы сұрақтар микрожүйе
(антиген, антидене, серологиялық, бактериологиялық диагностика, т.б.),
мезожүйе (мал организмі, т.б.) деңгейінде, яғни инфекциялық процесс
тұрғысынан қарастырылса, бұл тарауда жұқпалы ауыруларға байланысты
құбылыстар макрожүйе (мал табыны, тобы, індеттің таралу қарқынына
байланысты белгілі бір кеңістік) шеңберінде қарастырылады.
Індет ошағынан басқа аурудан сау емес пункт деген ұғым қалыптасқан.
Аурудан сау емес пункт болып індет ошағы бар елді мекен, шаруашылық
немесе әкімшілік территория есептеледі. Аурудан сау емес пункт деген
ұғымның мағынасы оншама нақтылы емес. Бұл негізінен әкімшілік
территорияға сәйкес ұғым және әрбір ауру кезінде оған деген көзқарас та
әртүрлі. Мысалы, бір үлкен шаруашылықтың 3 мал фермасы болып оның
біреуінде аусыл шыға қалса, шаруашылық түгелдей аурудан сау емес деп
саналады. Ең дұрысы аурудан сау емес пунктті есепке алмай, індет ошағы
бойынша есеп жүргізген дұрыс. Әсіресе Қазақстан сияқты кеңбайтақ өлкеде
бір әкімшілік территорияда індет ошағының бірнешеуі болуы жиі кездесетін
жағдай («Індеттану», Т.Сайдолдаұлы, 1993).
Табынды жұқпалы аурулардан (бруцеллез, туберкулез, лептоспироз, т.б.)
сауықтыру, індет ошағынан (топалаң, қарасан, т.б.) арылу шараларын іске
асырудың қажетті алғы шарты – індеттанулық балау, ол індет процесі мен
індет ошағын толық сипаттайды. Індеттанулық балау қою мақсатында
жүргізілетін індеттанулық мониторинг объектілері, әдістері келесі тарауда
қарастырылып, талданады.
|