Дейл Шнук. Оқыту теориясы indd

5 -Т А Р А У
5.2-сызба
Окыту эксперименттерi
кезiнде орын алган
кателер догасы
Эксперимент немесе кайталау саны
категориялык кластерд1 таныстыру кезшде окушыларга 60 зат еам нен туратын т1з1м 
бершедг Бул зат ещмдердщ 15-i темендеп категорияларга жатады: жануарлар, жалкы 
еамдер, кэсiп жэне кекенiстер (Bousfield, 1953). Сездердi ж уйеаз орналастырганы- 
на карамастан, окушылар оларды категорияга жiктеу аркылы жаттаган. Бiр кластерге 
жататын сездердщ саны оларды кайталаган сайын (Bousfield & Cohen, 1953) жэне 
сездердi жаттауга бершетш уакытка карай (Cofer, Bruce, & Reicher, 1966) артып оты- 
рган. Осылайша кластерлеу сездердщ эдетте тура байланысты (мысалы, pear-apple 
(алмурт-алма) болатынын немесе Yшiншi (fruit (жемiс) сез аркылы байланысаты- 
нын керсетш отыр. Бул кубылысты танымдык тургыдан тYсiндiретiн болсак, жеке 
адамдар сездердi гана емес, олар жататын категорияларды да жаттайды (Cooper & 
Monk, 1976). Категориялардьщ атаулары медиатор кызметiн аткарады: еске тYсiруге 
тапсырма берген кезде окушылар, ен алдымен, категориянын атын, содан кейiн гана 
сездердщ аталуын еске тYсiрген.
Еркiн есте сактау кезiнде басымдык 
(primacy
- бiрiншi сездер тез жатталады) 
жэне жанашылдык 
(recency
- сонгы сез тез жатталады) кагидалары орын алады 
(Laming, 2010). Басымдык кагидасы 6iрiншi сездi жаттауга кеп уакыт кетуiне байла­
нысты орын алады. Ал жанашылдык теориясы сонгы сездердщ элi де окушылардын 
оперативт жадында болуымен байланысты.
Вербалды окытуга катысты зерттеулер вербалды материалдарды игеру мен умы- 
ту барысын да аныктады. К^алай болганда да, ассоциациялар вербалды материалды 
уйренда тYсiндiре алады деген кезкарас тым карапайым сиякты. Оган зерттеушiлер 
карапайым сездердiн тiзiмiн койып, магыналы окыту мэтiндерiн зерттей бастаганда 
кез жетшздг Магынасыз буындардан туратын сездердi жаттау мен жYЙесiз тандап 
алынган жуп сездердщ релеванттылыгы женiнде сурак туындауы мYмкiн. Мектеп- 
те вербалды окыту магыналы контекстерге, айталык, жуп сездерге (мысалы, мем- 
лекеттер мен олардын астаналары, шет тiлiндегi сездердiн агылшынша аудармасы), 
уйымдаскан пркестер мен сейлемдерге (мысалы, такпактар, эндер) жэне сездердщ 
магынасына негiзделуi мYмкiн. Акпаратты ендеу теориясынын пайда болуына бай­
ланысты, вербалды окыту теоретиктершщ кептеген идеялары орынсыз деп табылды,

жүктеу/скачать 18,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: