Ң о в о л гт л с а ры повестер мен әҢгімелер ьжазушы баспасы

дың ашуымен одан бетер айқай салды: — Түсінбейсің 
бе, мақлұқ? Арам қатайын дедің бе? Өлмейсің! Өлтір- 
меймін! Тұр! Тұр дегенде тұр! — деп аттың жалыяан 
тартты.
Гүлсары төртеуі төрт жакңа кете жаздаған аяқта- 
рын әрең дегенде қайта түзеп алды, қатты ыңырсып 
ңоя берді. Түн қараңғы болса да Танабай аттың көзінө 
ңарауға дәті шыдамады. Аттың мойнын, арқасын си- 
палап, сол жак қолтығына құлағын тосты. Жгнуардың 
жүрегі кеудесінде шылау оралып қалған диірмен тас- 
тай лекіл-лекіл тарсылдап, қаңалып ңалып тұр екен. 
Танабай ңашан белі талғанша мына сұрапыл дыбысңа 
ңұлағын тосып тұрып ңалыпты. Бір кезде бойын жа- 
зып, басын шайқап, ауыр күрсініп алды да тәуекелге 
бел байлады. Ңазір көпірден өткен соң қара жолдан 
шығып, сай куалап жүретін жалғыз аяң соқпаққа түс- 
пекші болды. Тауға бара^ьтн сол жіңішке жолмен жүр- 
се үйіне әлдеқайда тезірек жетпек. Рас, түн ішінде ада- 
сып кетуі де кәдік еді, бірақ Танабай бұл жерлердің 
ой-шұңырын бұрыннан бес саусағындай білетін, тек ат 
шыдаса болғаны.
Шал осыны ойлап тұрғанда алыстан келе жатңал 
машинаның жарығы көрінді. Жарңьіраған екі көз түн 
түнегінің арасынан лезде пайда болып, теңселген ұзын 
сәуле арңылы жолдың бойын тінткілеп, жылдам жа- 
ңындап ңалды. Танабай жорға екеуі көпірдің дәл ау- 
зында тұрған. Әлгі келе жатңан машина бұл екеуіне 
ешқандай көмек бере алмайтын еді, соны біле тұра 
Танабай машинаның келуін күтті. Неге күтіп тұрғанын 
өзі де білмейді. «Әрең дегенде әйтеуір біреуі көрінді- 
ау»,— деді мына жолдың үстімен адамдар келе жатқа- 
кына іші жылыгг. Жүк машинасының фарлары тым 
жарқырап, Танабайдың көзін ңарып өтті. Танабай кө- 
зін колымен баса қалды.
Машинаның кабинасында отырған екі адам көпір- 
дің аузында тұрған шал мен көтерем атқа аңырая қа- 
расты. Ат дейтін ат емес, бейне бір адам соңынан ілес- 
кен ит сияқты, слткені үстінде ер-тоқымы, басында 
жүгені жоқ. Ңараңғылықты тілгілеген сәуле шоғы ап- 
паң болып бір сәтке шал мен атты нысанага алып, әлгі 
екеуін өруақті щ сүлдесіндей сурет қылып керсетті.
Шофердың жанында отырған ұзын тұра, малақай 
киген жігіт:
— Қызық екен, түн ішінде мұнда негып жүрген 
адам? — дсді.
84

— Ө, өлгі жолда көрген арба осыныкі болды ғой,— 
деп шофер машинаны тоңтатты. Кабинадан басын шы- 
ғарып: — Ей, шал, неғып тұрсың? — деп айқайлады,— 
Жолға арбаны тастап кеткен сен бе?
— Иә, мен,— деді Танабай.
— Бәсе. Ңаусаған бір арба тұр жолдың үстінде, 
жанында ешкім жоң. Әбзелін алып кетейік десек, о да 
бір татымсыз нәрсе екен.
Танабай үндеген жоң.
Шофер кабинадан түсті, шалдың жанынан өте берв 
аузынан арақ исі бұрқ етті, жолдың үстінде талтайып 
тұрып дәрет сындырды.
— Арбаны неге тастадың? — деді мойнын бұрып.
— Ат болдырып, тарта алмай қалды, кәрі ғой, жа- 
нуар.
— М-м. Енді қайда бара жатырсың?
— Үйге. Сарығоу шатқалына.
— Тю-у,— деп ысқырып жіберді шофер.— Тауға 
ма? Жолымыз басқа екен. Мейлі машинаның үстінө 
шығып отыра ғой, совхозға дейін жеткізіп тастайын, 
одан өрі үйіңе ертең барасың.
— Рахмет. Атты тастап кете алмаймын.
— Мына өлексені ме? Өй, оны итке таста, ары орға 
итеріп жіберсеңші — бітіп жатыр ғой. Әйтпесе біз кө- 
мектесейік.
— Бар, бара бер,— деді Танабай түнере түсіп.
— Өзің біл,— деп мырс етті шофер кабинаның есі- 
гін таре жауып: — Шал алжыған болу керек,— деді 
серігіне.
Машина орнынан ңозғала берді, бұлыңғыр сөуле 
жолды тінткілеп бара жатты. Машинаның арт жағын- 
дағы ңызыл шамның жарығымен қызарып көрінген кө- 
пір сыңырлады.
— Ңарт кісіні неге қорлайсың, өзіңнің басыңа түссө 
қайтер едің? — деді шоферге малаңайлы ұзын тұра 
жігіт.
— Оттапсың...— деді шофер есіней беріп, рульді бұ- 
рып ңойды.— Мен де талайды көргенмін. Айтсам — іс- 
тің жөнін айттым. Ңарай гөр, көтерем атты ңимауын. 
Ескінің қалдығы десеңші онан да. Қазір, бауырым, тех- 
никасыз күн жоң. Ңайда барсаң — техника. Соғысга 
да — техника. Әлгіндей шалдар мен жылқының зама- 
ны өткен.
— Айуансың сен! — деді шоферға ұзын тұра.
— Атаңның ңаңбасы,— деді шофер.
2
*
ЗВ

Машина кеткен соң ңараңғылың ңайта қаптады. Түн 
түнегіне көзі үйренген кезде Танабай жорғаны алдына 
салып:
— Шу, жануар, шу! — деді.
Көпірден өткен соң атты қара жолдан жалғыз аяң 
соңиаңқа бұрып салды, сонан соң сай бойындағы ка­
меею көрініп жатқан соқпаңпен екеуі баяу басып, ер- 
лей берді. Тау шоңыларынан ай шеті қылтиды. Сұп- 
суық аспандағы жұлдыздар да оның тууын тағатсыз 
күтіп, ызғар шаша дірдектеп тұр еді.
4
Гүлсары үйретілген жылы жылңылы ауыл күзекте 
көп отырды. Бұрынғыдай емес, күз сол жылы ұзаққа 
созылды, ңыс та жұмсаң болды, кар жиі жауғанмен 
жатып алмай тез еріп кетіп еді, жем-шөп жеткілікті, 
мал ңыстан күйлі шықты. Көктем туа жылқылар тағы 
да тау бөктеріне түсіп, дала гүлденісімен кең жайлауға 
ойысты.
Соғыстан соңғы осы кезең Танабай өміріндегі ең бір 
нұрлы шақ еді. Ңарттыңтың боз дөнені мұны алыста да 
емес, бірер қырдың астында күтіп тұрса да, Танабай 
озіргі дәуренінде жас жорғаға мініп, шалкып жүрген. 
Зөуде осы жорға оның тақымына енді екі-үш жыл ке- 
шігіп тисе, онда Гүлсарыны қазір мінгендегідей ләззат 
дөмін тата қоймас та еді, ер жігіттің шабытты шағын 
бастан кешпес те еді. Астында жорға барда Танабай 
жұрт көзінше сылқым бастырып, сылаңдап жүруді кей 
кезде жек көрмеді. Сынаптай сырғып тұрған жорғага 
мініп жүріп сылқым болмасқа да лаж жоқ! Мұны Гүл- 
сары да жақсы сезетін. Әсіресе таудан түсіп айылға1 
келе жатқанда, егін даласына жұмысқа бара жатқан 
топ-топ әйел жолығар шақ ерекше еді. Танабай сона- 
дайдан-ақ ңамданып, ер үстінде бойын түзеп, ңнмылы 
ширап, денесі жеңілдеп сала беретін. Оның бұл қимы- 
лын сезген Гүлсары да ңұлпыра түсіп сылаң басатын. 
Сол бір кездерде оның құйрығы сауырымен деңгейлесө 
шаншылып, жалы желмен желбіреп бара жатқаны. 
Пысқырынып ңойып, билей басып, өсем толғайтын. Ақ, 
қызыл орамал байлаған өйелдер жорғаға жол Серіп, 
ңақ жарылып, тізеден келетін бндай егістігіне шығып
1

жүктеу/скачать 11,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: