23
4) Су қорын бағалау көрсеткіштерінде тиімдер мен шығндардың (оның
ішінде су
қорғау шығындарының) потенциалды шамалары алынады.
5) Көп жағдайда су рентасын нақты анықтау мүмкін болмайды,
сондықтан шартты шамалар қолданылады.
6) Су қорын бағалау су шаруашылық баланстарының негізінде
жүргізіледі.Баланстар арқылы шеткі және дербес шығындар анықталады. Су
балансында сумен қамтамасыз етудің экстенсивті және интенсивті жолдары
толық қарастырылуы тиіс.
7) Жер бетіндегі сулар қалпына келетін ресурс деп есептеледі, бірақ
пайдалану кезінде сапасы нашарлайды. Минералды, термалды және арасан
сулары сарқылатын ресурсқа жатқызылады.
Соған сәйкес ұзақ мерзімдік бағалаулар болады.
íï
t
j
E
R
P
=
немесе
(
)
∑
=
+
T
1
t
íï
t
E
1
R
, (4.2)
мұнда P
j
– аймақтық (бассейн) экономикалық бағалануы;
R
t
– жылдық су рентасы;
E
нп
– дисконттау нормасы.
Су пайдаланудың маңызды көрсеткштері «су көздеріндегі шығындар»
және «қолда бар су ресурстары».
Су көздеріндегі шығындарға су қорын зерттеуге, сапасын, көлемін
анықтауға су қорғауға жұмсалатын, су алуға дейінгі шығындар жатады.
Қолда бар су ресурстары бір жылда пайдалануы мүмкін барлық су
ресурстары.
Су
көздеріндегі
шығындарға
сәйкес
су
тұтынушы
кәсіпорындарды орналастыру жоспарланады. Ал су рентасымен қайсы су
көзін пайдалану тиімді болатыны анықталады. Су көздеріндегі шығындарға
сәйкес суға шеткі шығын анықталады.
Бақылау сұрақтары:
1)
ҚР су ресурстарын айтыңыз.
2)
Су қорғау шараларын сипаттаңыз.
3)
Су ұтымды пайдалану шараларын айтыңыз.
Достарыңызбен бөлісу: