ҚОСТАНАЙ ОБЛЫСЫ: ӚТКЕНІ, ҚАЗІРГІСІ, БОЛАШАҒЫ

ҚОСТАНАЙ ОБЛЫСЫ: ӚТКЕНІ, ҚАЗІРГІСІ, БОЛАШАҒЫ 

КОСТАНАЙСКАЯ ОБЛАСТЬ: ПРОШЛОЕ, НАСТОЯЩЕЕ, БУДУЩЕЕ 

 

339 

 

Крыжановский қаланы Ордабай деп атаған (бастапқыда қҧрылыс ҥшін Ордабай-Торғай шатқалы таң-

далған  еді).  Торғай  облысының  әскери  генерал-губернаторы  А.П.  Константинович,  дәрігер  Неймарк 

және  оларға  кӛмектескен  шенеуніктер  қаланың  Қостанай  Сай  ӛткелінде  орналасуына  шешім 

қабылдап,  оған  ресми  тҥрде  Николаевск  деген  атау  берді.  Сондықтан  жергілікті  «Қостанай»  атауы 

әкімшілік ниетіне қарсы бекітілді. 

 

      

 

  

 

«Қостанай»  сӛзінің  пайда  болуы  жайлы  аңыздар  кӛп.  Бірі  Қос-Танай  шатқалының  атауын 

қайтыс болған сҧлу әпкелер Қос және Танай есімімен байланыстырса, екіншісі дәл сондай есімге ие 

болған ғашықтармен байланыстырады. «Қостанай » сӛзінің пайда болуы туралы болжамдарының бірі 

«Кос  Тней  Сай»  атауы  этимологиясын  кӛрсетіп,  бҧл  жерлерді  қыпшақ  тайпасынан  шыққан  Ҧзын 

тармағының, Алтынбас руымен байланыстырады. Мҥмкін бҧл гипотеза ең тиімдісі шығар, себебі біздің 

қаламыз,  бҧрын  қала  шекарасы  болған,  ал  қазір  тарихи  орталықты  тҧйықтайтын  екі  сайды  әлі  кҥнге 

дейін сақтап отыр. 

          

Қостанай ӛте тез ӛсті. 1892 жылы журналист және саяхатшы В. Дедлов былай деп атап ӛткен: 

«…Кӛптеген  мың  еркектер  Қостанайды  аңсады.  Жер  –ғҧшыр  ҥшін  жылына  30  тиын…  Ары  орманнан 

он шақырым жерде  қҧрылыс жасау  қажет.  Малды кез келген жерде тегін бағуға болады. Тобылдағы 

шӛп 3 кҥн шапсаң, бір қысқа жетеді. Бидайдан 300 пҧт шығады … Сондықтан да алғашқы екі жерҥйге 

келесі жылы тағы да 20-сы қосылды. Одан кейінгі жылға – жҥзі.10 жыл ӛткен соң шіркеуі, дәріханасы, 

тас қоймалары бар қала ӛседі …». 

          

Алайда, ӛркениет игіліктеріне ҥйренген және салынып жатқан қалада уақыт ӛткізуге тура келген,  

Дедлов ӛзінің «Переселенцы и новые места» кітабында біздің қала туралы оңша қуана пікір білдірген 

жоқ. 

         

«Міне ол жҧмақ, жаңа қала, ерікті қала, Қостанай! Ҥстел сияқты тегіс, шаңды жайлауда, жарты-

лай кеуіп жатқан Тобыл жағасында Қостанай тҧр… Кең кӛшелер ӛзара қиылысып жатыр. Орталығын-

да – бір мемлекетке тең келетін алаң орналасқан. Кӛшелерде, алаңда 4, 5 терезесі бар жерҥйлер, ша-

ғын ҥйшіктер және ҥйлер тҧрғызылған. Қала ортасында қамалға  ҧқсас  2-3 тас ҥй: қалың қабырғалар,  

алып тас қақпалар,  амбарлар және қоймалар. 

          

Қостанай  қаласы  қорқынышты  қала!  Апта  бойы  жайлауда  бораң  және  кҥнді  шаң  басады  … 

Шаңнан қҧтыла алмайсың, адам кӛрінбейді және елсіз жер. Бала-бақша, газет, телефон, жақсы шіркеу 

жоқ …». 

        

Қаланың    кӛркем  сипаттамасы  Қостанай  тарихи-ӛлкетану  мҧражайында  сақталған  ескі  тҧрғын-

дардың  естеліктерінде  кҥмән  туғызбайды,  мҧнда  шаңды  бораңдар  туралы  да,  кӛптеген  кабактар 

туралы да айтылған. Бір кездері шағын қалаға 41 ішімдік жасайтын мекеме тиесілі еді! 

        

Алайда жамандық тілейтін Дедловтың ӛзі қала заман талабына сай принциптерге тҧрғызылғанын 

атап  кетпей  алмады  –  «  Кең  кӛшелер  ӛзара  қиылысып  жатыр.  Орталығында  –  бір  мемлекетке  тең 

келетін алаң орналасқан». 

          

Алғашқы қала билеушілері «мҧжық қаланы» дҧрыс тіке кӛшелері, саябақтары, шіркеулері және 

мешіттері  бар  кӛрікті  шет  аймақтық  қалашыққа  айналдыру  ҥшін  біршама  тер  тӛкті.  Мысалы,  қала 

ортасындағы  участкілерді  қҧрылыс  тҧрғызу  ҥшін  жеребе  бойынша  бӛлген  жоқ,  оларды  қазына 

мекемесі  ретінде  бӛлді  немесе  «ӛз  бейнесімен  қаланы  кӛрікті  ете  алатын  ғимарат  тҧрғызылуы  тиіс» 

деген шартты қоя отырып, бай қала тҧрғындарына сатты. 

          

Қҧрылыс салу Тобыл ӛзеңінен бастау алды. Набережная кӛшесінің ХІХ ғасырдан бері ӛз атауын 

сақтап қалуы кездейсоқ емес. 

          

Кең, кӛгалданған бау-бақшасы, биік қоңырауханасы бар – Михайлово-Архангельск шіркеуі және 

1895  жылы  тҧрғызылған  Қасиетті  Никольск  шіркеуі  –  қала  тҧрғындарының  ерекше  мақтанышы  еді. 

          

Шіркеуді  1898  жылы  жергілікті  кірпіштен  тҧрғызды,  бҧл  жҧмысты  орындау  ҥшін  ақша,  Жоғарғы 

императорлық  жарғыға  сәйкес,  бҥкіл  Ресей  империясында  жазылым  бойынша  жиналды.  Никольск 

шіркеуінің  алтынмен  жалатылған  кҥмбезі  шалғай  жерден  кӛрінетін,  сондықтан  ол  ӛзінің  монуметтік 

формаларымен  орталық  алаңды  қалыптастырып  қана  қоймай,  негізгі  қалалық  бағдар  рӛлін  де 

ҚОСТАНАЙ ОБЛЫСЫ: ӚТКЕНІ, ҚАЗІРГІСІ, БОЛАШАҒЫ 

КОСТАНАЙСКАЯ ОБЛАСТЬ: ПРОШЛОЕ, НАСТОЯЩЕЕ, БУДУЩЕЕ 

 

340 

 

атқарды.  Саяхатшылардың,  саудагерлердің,  егіншілердің  қамқоршысы  –  Қасиетті  Николай-әулиені 

қоныс аударушылар қаласы ҥшін таңдау жайдан болмаған шығар. Жай кҥндері де, мейрамда да оның 

маңында қызу ӛмір жҥріп жатты. 

Орталық кӛше Соборный деп аталды, Большой (қазіргі Әл-Фараби) және Пушкин кӛшелерімен 

қатар  ол  ең  марапатты  болып  саналды,  оның  бойында  ең  ауқатты  және  атақты  қала  тҧрғындары 

ҥйлерін  тҧрғызды.  Сонымен  қатар  шіркеу  Базар  алаңына  жалғасты,  мҧнда  жексенбі  кҥндері  қызу 

сауда-саттық  жҥріп  жатты.  1930-ншы  жылдары  шіркеуді  бҧзу  шешімі  қабылданды,  алайда  ерекше 

кірпіштен  жасалған  қҧрылыс  қирауға  кӛнбеді,  сондықтан  1938  жылы  шіркеу  жай  ғана  жарылды.  Сау 

қалған  кірпіштерді  облыстық  атқарушы  коммитетінің  ғимараты  қҧрылысына  пайдаланды  (қазіргі 

А.Байтҧрсынов  атындағы  ҚМУ  бас  корпусы).  Қазіргі  Орталық  нарық  орнында  болған  Михайловс 

шіркеуін  атақты  қала  тҧрғындары  арасында  сҧлулығы  мен  әйгілігі  ҥшін  халық  оны  «кӛпестік».  деп 

атаған. 1920-ншы жылдары шіркеудің қоңыраулары алынды, кейін шіркеудің ӛзі ӛртенді. 

         

Қостанайда  Ивер  әйелдер  монастырь  да  болды.  Оны  1970-ншы  жылы  бҧрың  болған  христиан 

қауымы  негізінде  бекітті.  Монастырьді  қостанайлықтар  басқарды  және  мҧнда  2  игемуеньи  ерекше 

кӛзге  тҥсті.  Монастырь  шаруашылығын  егде  жастағы  және  әлсіз  игуменьи  Анна  басқарған  еді,  оған 

кӛмекші  ретінде  1915  жылы  жас,  әрі  шапшаң  игуменьи  Рафаиланы  бекітті.  Нәтижесінде  1916  жылы 

Ивер  монастырьнде  27  монахинь,  132  послушница,  қыздар-жетімдер  ҥшін  приют  және  шіркеулік 

аурухана болды. Қазіргі кезде бҧл жерде телемҧнара орналасқан. 

          

Сонымен қатар, 3 христиандық дҧға ҥйлері, ал мҧсылмандар ҥшін 2 мешіт – Ақмешіт және Татар 

мешіті (қазіргі Нариман ауданы) бар еді.. 

          

Кәдімгі  жаңа  ҥйлердің  пайда  болуының  ӛзі  қаланың  гҥлденгенін  кӛрсетеді.  Кӛбіне  тҧрақты 

жәрмеңкелердің  ӛткізілуі  бҧған  ӛз  септігін  тигізді.  Ақша  ағымы  шіркеулерді  тҧрғызуға,  мектептерді 

ашуға мҥмкіндік берді және әрине де біршама қаражат негізгі кӛпестік мекендерде қалды. 

          

Орталық  кӛше  Большая  деп  аталды,  қазіргі  Әл-Фараби  даңғылы.  Қазіргідей  сияқты  бҧл  ойын-

сауықтың  сҥйікті  орын  болып  саналған  еді.  Алайда  ӛзінің  «Большая»  –  атауына  қарама-қарсы  ол 

Тобылдың қҧламасынан қазіргі Чехова кӛшесіне дейін созылып жатты. Кӛпес Яушевтердің ҥй онымен 

қиылысқан  еді.  Басқа  жағынан  кӛпес  Бакировтың  дҥкені  тҧрды.  Ӛкінішке  орай,  мҧнда  тҧрған 

Романовтар ҥйінің 300-жылдығына арналған Ротонда (орталық алаң) және Ӛрт мҧнарасы (қазір мҧнда 

облыстық әкімшілік тҧр) сақталмады. 

           

Қҧрылыс  Қостанайда  айтарлықтай  қарқынды  жҥргеніне  қарамастан,  абаттандыру  артта  қалды. 

Жаңбырлы  кҥндері  кӛшелер  батпаққа  бататын.  Александр  әйелдер  прогимназиясы  бастығының 

бӛренелі ӛтулерді орнату туралы сҧрауы мҧрағаттарда сақталған 

          

Біздің  қаламыз  бірден  кӛгалданбаған  еді,  алайда  1912  жылы  ағаш  отырғызу  мейрамы  кезінде 

Михайловск алаңында қоғамдық бақша тҧрғызылды. 

          

Сол  кездері  ашылған  мектептердің  кӛбі  ӛте  жақсы  жабдықталған  еді.  Қазіргі  кӛркемӛнер 

мектебінде  (бҧрыңғы  қалалық  ерлердің  тӛртсыныпты  училищесінде)  ескі  дәуір  жайлылықтары  әлі 

кҥнге дейін сезіледі. Кірпіш ҥй, әдетте, жылы, кірпіш жабындысын біріктіретін әктас ерітіндісі уақыт ӛте 

келе  тек  қатая  тҥседі.  Сыртқы  келбеті  де  кӛптеген  заман  талабына  сай  ғимараттармен  тайталыса 

алады. 

          

Ӛзінің бастапқы атауын сақтап қалған кӛшелердің бірі – Пушкинская. Мҧнда ғасырға жауық ӛзінің 

архитектуралық  шешімі  бойынша  ӛте  тамаша  кешендер  тҧр.  Кӛпестер,  әдетте,  ҥйлерінің  маңында 

қоймалар, амбарлар, атқоралар, биік қақпалар тҧрғызды.. 

           

Кӛпестердің  қаншалықты  білімді  болғанын  айту  қиын.  Алайда,  Алтынсарин  кӛшесіндегі  Сено-

косов ҥйі де, оның жанындағы Давлеткадиев ҥйі де кеңістікте ӛте жақсы орналасқан. Ҥйдің кӛшеге қа-

райтын кейпін  қалай дҧрыс кӛрсету қажет екендігін архитекторлар сезіне білді. Ӛкінішке орай, қазіргі 

ҥйлердің  бірде  бірі  бҧрыңғы  ҥйлердің  айқындығымен,  сҧлулығымен  және  ҥйлесімділігімен  теңдесе 

алмайды. 

          

Қала  тҧрғындарының  дәулеттілігі  ӛсті,  яғни  қала  да  байи  тҥсті.  1895  жылы  Қостанайда  бар 

болғаны  38  тас  (яғни  кірпіш  ҥйлер),  ал  1910  жылға  қарай  олардың  саны  900  болды.  Қаланың  ескі 

орталығы ортақ ансамбль ретінде кӛрінді, әрбір ғимарат бірегей болып қала берді. Қала тҧрғындары 

ӛз қаласын жақсы кӛрді, ӛз болашағына сенді және ғасырларға қҧрылыс тҧрғызды…  

Бҥгінгі таңда мҧнда жеңіл ӛнеркәсіпті қҧрайтын комвол-шҧға комбинаты, «Большевичка» тігін, 

аяқ  киім  фабрикалары,  тамақ  ӛнеркәсібін  қҧрайтын  ет,  сҥт,  ҧн-жарма  және  нан  комб-тары,  қҧрылыс 

материалдар  ӛнеркәсібінің  темір-бетон  комбинаттары  мен  қызыл  және  силикатты  кірпіш  заттары, 

қҧрылыс-монтаж  қҧралымдар  комбинат,  машина  жасау  мен  металл  ӛңдеу  ӛнеркәсібінің  авиақоғалт-

қыш,  автомобиль  және  ауыл  шаруашылық  техникасын  жӛндеу  зауыттары,  химия  ӛнеркәсібінің  хи-

миялық талшық зауыты, электроэнергетика ӛнеркәсібіне қарасты жылу электр орталығы, автомобиль 

жӛндеу зауыты, жиһаз жасау ӛнеркәсібі, тҧрмыс қажетін ӛтейтін комбинаттар  жҧмыс істейді. 

Қала едәуір 740 шаршы шақырымға тең ҥлкен ҧлан- байтақ аумақты алады, әкімшілік, эконо-

микалық,  мәдени  орталығы.  Қазақстандағы  аса  ірі  темір,  әуе  және  автомобиль  жолдары  торапта-

рының бірі. 

ҚОСТАНАЙ ОБЛЫСЫ: ӚТКЕНІ, ҚАЗІРГІСІ, БОЛАШАҒЫ 

КОСТАНАЙСКАЯ ОБЛАСТЬ: ПРОШЛОЕ, НАСТОЯЩЕЕ, БУДУЩЕЕ 

 

341 

 

200 мың. адам және тҥрлі ҧлт ӛкілдері тҧрады: орыстар (43%), қазақтар (31%), украиндықтар 

(14%),  немістер  (4%),  татарлар  (2%)  және  басқа  да  ҧлттар  (6%).  Қостанай  қаласы  едәуір  пайдалы 

қазбалармен  бай,  онда  белсенді  тҥрде  тау  кенін,  бокситтер,  асбест,  және  азды-  кемді  алтын,  кҥміс, 

лимонита, мырыш, никель және тағы басқа қазбаларды ӛндіреді. Сонымен қатар жеңіл индустрия (аяқ 

киім және киім тігу, жиһаз ӛндіру бойынша фабрика) және тағам ӛнеркәсібі (ет, жем, сҥт қайта ӛңдейтін 

және арақ ӛндіретін зауыттар) кемелденген. Зауыттарға шикізатты: ірі қара мал, тауық, шошқаларды 

сондай- ақ жергілікті фермаларда ӛсіреді.  

Қостанай  басқа  Қазақ  қалаларының  білім  мекемелері  деңгейі  бойынша  және  ғылыми-  техни-

калық  санына  жол  бермейді.  Қостанайда  30-  дан  аса  жалпы  білім  беретін  мектептер,  12  орта  ма-

мандырылған  мекемелер  және  13  жоғары  оқу  мекемелер  салынды.  Қостанайдың  ең  негізгі  Универ-

ситеттері  А.  Байтҧрсынов  атындағы  Қостанай  мемлекеттік  университеті  және  Қостанай  мемлекеттік 

педагогикалық  институты  болып  табылады. Қостанайда  туристердің  назарын  аудартатын,  соның 

ішінде екі мыңға жуық тарихи және мәдени ескерткіштері бар. 

Туристердің ағайынды Яушев пассажы сияқты және Воронова және Сенокосова саудагерлер 

ҥйлері  сияқты  тарихи  ғимараттары  назарын  аудартады. Мәдени  демалысын  жақсы  кӛретіндер  қуыр-

шақ және орыс драм театрына, И. Омаров атындағы Қазақ театрына және тамаша облыстық филар-

мониясына  бара  алады.  Сондай-  ақ  Қостанайда  бірегей  мҧражайы  бар:  Ы.  Алтынсарин  мҧражайы 

мҧрасы  және  тарих  және  ӛлкетану  мҧражайы  бар.Әрине  Қостанайда  болғасын  орталық  әмбебабы 

дҥкенінен,  Ғаным  дизайн  ателье,  Art-  cafe  дҥкенінен  (кәде  сыйларсыз,  жергілікті  кәсіпшілер  суреті) 

есте  қалатын  кәде  сыйларсыз  кете  алмайсын.  Қостанайда  тек  қана  демалмай,  сонымен  бірге 

санаторияларда және профилакторияларда емделуге болады. 

Белгілі  жазушы Ақселеу  Сейдімбеков ӛзінің "Кҥмбір-кҥмбір  кҥмбездер" атты  кітабының 

1985  жылы  "Жалын"  баспасынан  жарық  кӛрген  орыс  тіліндегі  нҧсқасында  ("Поющие  купола")  Асан-

қайғы есімін осы ӛңірмен байланыстыра қарайды. Торғайдың шығыс бӛлігінде орналасқан Ҧлытаудың 

басында  Асан-атаның  бәйбішесі  Тана-әже  жерленген.  Оның  басындағы  ескерткішті  халық  Ақ-мешіт 

деп атайды. Автор Қостанай қаласының аталуын да осы Тана-әженің қҧрметіне қойылған Тана және 

Танай  деген  есімге  ие  болған  егіз  қыздың  есімімен  байланыстырған.Қайсыбір  жылдары  "Қостанай 

таңы"  газетіне  Қостанай  облысы  Лисаков   қаласының  тҧрғыны,  еңбек  ардагері,  сексен  бес  жасар 

Наурызбаев Қапыш ағаның хаты шығады. Онда ол Қостанай атауының шығуын Танай есімді қыздар-

мен байланыстырады.Сондай-ақ,Қостанай атына байланысты айтылып жҥрген Қостан батыр, Қос тіні, 

Қос  тана  атауларының  нақтылыққа  келмейтіндігін  былайша  дәлелдейді.  Қос  тіні  –  тін  деген  жіпке, 

арқанға байланысты болса, Қос тана, Тана – сиыр баласы ғой. Қостан батырдың тарихта болғандығы 

ақиқат  дегенмен,  батырдың  Қостанайда  туып,  атының  Қостан  қойылмағанына  кім  кепіл  деген 

тҧжырымдар  жасайды.  Және  облыстық  "Большевиктік  жол"  газетінде  жауапты  қызметте  істеген 

немере ағасының беріп жіберген  1940 жылғы газеттің бір нӛміріндегі Омар Шипиннің: 

"Сарыарқа жері жазық,  

                     

ағаш шҧбар, 

Басында ағаштардың 

                             

ҥкісі бар. 

Желпілдеп желді кҥні 

                         

жапырағы, 

Болады тігілгендей 

                     

қызыл тулар. 

Ән қосып ерте-кешті 

               

жер жаңғыртып, 

Сайраған бҧтағында 

                 

бҧлбҧл қҧстар. 

Қостанай Тобыл ӛзен 

                       

жағасында, 

Аты еді бір моланың 

                        

о басында. 

Бір мыңда осы жерге 

                          

қала тҥсті, 

Сегіз жҥз сексен жылдың 

                     

шамасында. 

Қостанай торы қыпшақ 

                  

баянтаңат 

Туысы нәсілінің бәрі 

                              

осында" 

деген ҧзақ дастанын жаттап алған. 

ҚОСТАНАЙ ОБЛЫСЫ: ӚТКЕНІ, ҚАЗІРГІСІ, БОЛАШАҒЫ 

КОСТАНАЙСКАЯ ОБЛАСТЬ: ПРОШЛОЕ, НАСТОЯЩЕЕ, БУДУЩЕЕ 

 

342 

 

Жалпы қала атауының шығу тарихына қатысты нақты дәйектер жоқ.Бәрімізде аңыз-әңгімелерге 

сҥйеніп  сӛз  етеміз.Келешек  ҧрпақ  туған  жеріміздің  атауын  зерттей  тҥседі  деген  сенімдемін."Арайлы 

Қостанайым!" кӛркейе бер демекпін! 

 

 

 

 

КОСТАНАЙСКАЯ ОБЛАСТЬ В СВЕТЕ ИДЕИ ЕВРАЗИЙСТВА:  

ОТ ЗВЕРИНОГО СТИЛЯ СКИФОВ К СВЕРХЦИВИЛИЗАЦИИ 

 

Зекрист  Р.И.  -  Костанайский  социально-технический  университет  имени  академика  З.  Ал-

дамжар 

Федотов А.А.- Костанайский филиал ФГБОУ ВПО «ЧелГУ» 

 

В статье исследуются вопросы региональных особенностей Костанайской области в аспек-

те  идеи  евразийства,  включая  анализ  истории  региона  в  мире  скифской  культуры  и  аркаимской 

цивилизации. Евразийство дает импульс для развития интеграционных процессов на постсовет-

ском пространстве. Особенно оно важно для полиэтничных и многоконфессиональных государст-

венных  образований,  какими  являются  Республика  Казахстан  и  Российская  Федерация.  Эта  ини-

циатива будет способствовать тому, что сильные национальные государства смогут противо-

стоять глобализму и участвовать в процессах истинной глобализации.  

Ключевые слова: евразийство, Аркаим, скифская культура, космическое евразийство, цивили-

зация, Казахстан, Россия, интеграционный процесс, звериный стиль, глобализация. 

 

Еще  более  ста  лет  назад  Карл  Ясперс  говорил,  что  никакая  культура  не  может  развиваться  в 

изоляции,  источник  культурного  прогресса  –  взаимодействие  культур,  различия  которых  взаимно 

питают процессы их развития. Сейчас на Земле существует огромное разнообразие культур  – Запад 

и  Восток,  Север  и  Юг,  джунгли  Амазонии  и  Новая  Гвинея,  юная  Америка  и  древний  Китай,  Япония, 

успешно  преодолевшая  последствия  двухсотлетней  самоизоляции,  и  другие…  Взаимодействие  и 

взаимообогащение  земных  человеческих  культур  еще  долго  может  быть  источником  культурного 

прогресса,  как  всего  человечества,  так  и  «симфонической  личности»,  то  есть  его  отдельных  рас, 

народов и наций.  

         

Как  отметил  в  свое  время  профессор  А.  В.  Семушкин,  современные  политики  и  ученые  пола-

гают, что перспектива мирового социально-исторического процесса на ближайшее будущее, а имен-

но,  границы,  контакты  и  конфликты  между  странами  и  народами,  в  ХХI  веке  будут  определяться  не 

идеологическими  или  экономическими  факторами,  а  цивилизационными,  принадлежностью  людей  к 

той или иной традиции, религии, культуре, в результате чего государства пестрого  цивилизационного 

состава  будут  фатально  обречены  на  распад  и  автоматически  сойдут  со  сцены  мировой  политики 

(мнение С. Хайтингтона).  

          

Встает  вопрос,  насколько  евразийская  идея  теоретически  обоснованна  и,  следовательно, 

осуществима  на  практике?  Евразийский  проект  разворачивается  панорамно  от  ―пульсирующего 

чередования‖  в  истории  Евразии  имперских  (скифы,  гунны,  татары)  и  локальных  (хазары,  печенеги, 

половцы, сарматы и.т.д.),  объединенных антиномичностью, дуальностью спецификой природы и хо-

зяйствования народов Евразии (лес и степь, оседлость и кочевье) и до сегодняшнего дня – космичес-

кого евразийства, как совместной духовно-материальной программы соразвития Казахстана и России. 

И  с  этой  обеспокоенностью,  восходящей  к  Г.  В.  Вернадскому,  можно  согласиться.  Если  ―пульси-

рующее чередование‖, т.е. организационная неустойчивость Евразии, свидетельствующая о тщетнос-

ти  периодических  усилий,  свидетельствует  о  невозможности  построения  единого  и  благополучного 

евразийского  пространства,  то  мы  приходим  к  утопичности  евразийского  проекта.  Ведь  природа  

диктует народам Евразии жить врозь и общаться как независимым субъектам истории, а государство 

и государственная воля вынуждают их жить вместе.  

          

Попытаемся ответить на поставленный вопрос с позиции региональной  истории. Речь пойдет о 

Северном  Казахстане,  точнее  костанайском  целинном  крае,  на  территории  которого  (как  и  Челя-

бинской  области  России)  находятся  останки  древнейшей  арийской  цивилизации  Аркаим  –  родины 

Заратустры (согласно легендам). Здесь, на этой земле, евразийский проект реализуется и воплоща-

ется в различных интеграционных связях и отношениях, включая хозяйственные и мировоззренческо-

духовные, воплощенные наиболее ярко в космической программе взаимодействия Республики Казах-

стан и Российской Федерации. Многие десятилетия земля Костаная принимает радушно, по-земному 

своих  сыновей,  возвращающихся  из  далеких  космических  полетов.  Первые  шаги  космонавтов, 

жүктеу/скачать 10,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: