Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігі Тілдерді дамыту және қоғамдық

106
v 
БӨ
ЛІМ
3. Сұрақтарға жауап беріңіз:
А. Сіз мәтіндегі 10 адамның әлемді өзгертуге қосқан үлестерін қалай бағалайсыз? 
1) жоғары  
2) орташа 
3) қанағаттанарлықсыз
 
Ә. Олардың орнына басқа біреулер лайық деп ойлайсыз ба? 
1) иә, тізім дұрыс жасалмаған       
2) жоқ, тізім дұрыс жасалған 
3) білмеймін
Б. Егер «иә» деп жауап берсеңіз, олар кімдер? Өз тізіміңізді жазып бере аласыз ба?
1
2
3
4
5
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
6
7
8
9
10
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
4. Мәтінді қайталап оқыңыз. Әр қатардың тұсына кім туралы екенін жазыңыз.
Үнді халқы үшін өте құрметті жан.
_______________________________________________________
Өмірі құпияға толы жандардың бірі.
_______________________________________________________
Өз өмірін басқа адамдарға көмектесумен өткізген.
_______________________________________________________
Адам өміріне қажетті маңызды жаңалық ашқан.
_______________________________________________________
Көптеген адамдардың өлуіне себепші болған.
_______________________________________________________
Өз халқының азаттығы үшін бостандығынан айрылған.
_______________________________________________________
Байлығын үнемді жұмсаған, адамдарға көмектескен.
_______________________________________________________
Адам өміріне қауіп төндірген жаңалық ашқан.
_______________________________________________________
Адамдарды ақ, қара деп бөлмеген.
_______________________________________________________
Бұл адамды екі түрлі адам деп айтуға болады.
_______________________________________________________
ГраММатика
Ережемен танысыңыз.
Есімшенің анықтауыштық қызметі   
                         
304
 
- бет
Кеше кел
ген
 адам не айтты?
Қазақстанда көрме
ген
 қалаларым көп екен ғой.
Айт
қан
 сөзі шын емес, мен оған сене қоймаймын.
Әуежайдан күтіп ал
ған 
затың қайда?

107
v БӨ
ЛІМ
1. Сөздерді ретімен орналастырып, сөйлем құраңыз. Жазыңыз.
1.
 _______________________________________________________________________________________________________________________________________________
2. 
_______________________________________________________________________________________________________________________________________________
3. 
_______________________________________________________________________________________________________________________________________________
4. 
_______________________________________________________________________________________________________________________________________________
 
Ережемен танысыңыз.
Ортақ етіс
   
   
 
 
                                        
304
 
- бет
Тапсырманы орында
с
қан адам – осы кісі. 
Шығармамды жаз
ыс
қан – ағам. 
Бізбен дүкен аралап, жиһаз таңда
с
қан сенсің.
2. Етістікті түрлендіріңіз.
Айту
____________________________________
____________________________________
____________________________________
Жазу
____________________________________
____________________________________
____________________________________
Көру
____________________________________
____________________________________
____________________________________
Қарау
____________________________________
____________________________________
____________________________________
Сұрау
____________________________________
____________________________________
____________________________________
Сату
____________________________________
____________________________________
____________________________________
Ойнау
____________________________________
____________________________________
____________________________________
Тарау
____________________________________
____________________________________
____________________________________
3. Үлгі бойынша жазыңыз.
Кешке маған тамақ (дайындау) – кешке маған тамақ дайындасыңыз.
1. Сен маған (
көмектесу
) 
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
2. Осы мәселені шешу кезінде сіз бізге (
болу
) 
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
3. Мына тапсырманы аяқтауға (
жәрдемдесу
)
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
4. Барлық жұмысшылармен бүгін (
сөйлесу
)
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
5. Мына кітаптарды үлкен кітапханаға (
әкелу
)
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
өтірік
дос
болма
айтқан
адаммен
табады
адам
іздеген
көрген
сұра
адамнан
көпті
осы
сұраған
сені
қыз
айтылды
айтқызды
айтысты

108
v 
БӨ
ЛІМ
4. Мәтінді оқыңыз. Тиісті сөзді қойып, сөйлемдерді толықтырыңыз. 
Христофор колумбтың тапқырлығы
Атақты  саяхатшы  1
_______________________________ 
Христофор  Колумб  өмірінің  соңғы  жылдарын 
Испанияда  өткізеді.  Әр  жерлерде  халықтың  2
_______________________________ 
қошеметін,  құрметін,  жоғары                  
3
_______________________________
  даңқын  4
_______________________________ 
да бар еді. Бір күні кардинал Мендоза Колумбтың 
құрметіне  ас  береді.  Оған  қаланың  барлық  ақсүйектері  жиналады.  Кардинал  саяхатшыны 
қатты  мақтайды.  5
_______________________________ 
ақсүйектер  оны  жақтырмайды.  «Американы  табу  онша 
қиын емес» деп өзара күңкілдеседі. Бұл сөздерді 6
_______________________________ 
Христофор қызметшілерді 
шақырып, бір жұмыртқа әкелуін өтінеді. 7
_______________________________ 
жұмыртқаны адамдарға көрсетеді. 
Сосын  «осы жұмыртқаны кім үстелдің үстіне тік қоя алады?» - деп сұрайды. Адамдардың бәрі 
тырысып  көреді.  Бірақ  ешкімнің  қолынан  келмейді.  Сонда  жұмыртқаны  8
_______________________________
 
саяхатшы, домалақ жағын жай ғана үстелге ұрып жарады. Сол кезде жұмыртқа үстелдің үстіне 
тік  тұрады.  Мұны  9
_______________________________ 
қонақтар:  «ееее,  бұлай  оңай  ғой,  біз  де  осылай  жасай 
алатын едік қой», - дейді. Жымиып 10
_______________________________ 
саяхатшы оларға қарап:
- Мммммм… ендеше неге жасамадыңдар? – дейді.
1
А) болатын
В) болған
С) болмақ
D) болар
2
А) көрсетпек
В) көрсету
С) көрсеткен
D) көрсетпейтін
3
А) бағалағанын
В) бағалау
С) бағаланатын D) бағаламақ
4
А) қызғанғандар
В) қызғанбағандар
С) қызғануың
D) қызғанбақ
5
А) жинайтын
В) жиналған
С) жинамақ
D) жиналатын
6
А) естімеген
В) еститін
С) естіпті
D) естіген
7
А) әкелген
В) әкелер
С) әкелмек 
D) әкелетін
8
А) қолына алмаған В) қолына алмақ көрген С) қолға алу
D) қолына алған
9
А) көретін
В) көрген
C) көрер
D) Көрмек
10 А) күлген
В) күлетін
С) күлмес
D) күлу
5.  Дұрыс нұсқасын таңдаңыз.
Мұғалім, маған жоба жазу үшін қызықты тақырып 
таңдашы
 / 
таңдасыңызшы
, өтінемін
Берілген тапсырмаларды досыңызбен бірге орындап, шығарманы 
жазбақшымыз
 / 
жазысыңыз
.
Сол қала туралы толық ақпарат 
іздестіріңіз
 / 
ізденіңіз
.
Топ алдына шығып дайындаған ақпаратыңызбен 
бөлісіңіз
 / 
бөлінбеңіз
.
Наурыздың 14-і күні туған-туыстарыңызбен 
көрінбеңіз
 / 
көрісіңіз
.
Басшыларға жіберетін толық, мазмұнды  хат 
жазыспайық
 / 
жазысыңыз
.

109
v БӨ
ЛІМ
артыҚ БОЛМас БІЛГенІң
1. Түйіндеме үлгісі.
2. Жоғарыда берілген түйіндеме жазу ережелері мен үлгісін қарай отырып, өз 
түйіндемеңізді жазып шығыңыз.
Бақытова лаура Түгелқызы
Туған күні:    
 
 
25.12.1978 жыл
Туған жері:   
 
 
Қазақстан Республикасы, Алматы қаласы
Ұлты:  
 
 
 
қазақ
Мекенжайы: 
 
 
050001, Алматы қ., Абай даңғылы, 4
Телефоны:    
 
 
87756154080
Отбасылық жағдайы: 
 
тұрмыста / тұрмыста емес
Білімі:  
 
 
 
жоғары, Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық 
 
 
 
 
 
университеті, тарих факультеті  
Мамандығы:  
 
 
тарих пәнінің мұғалімі
Мақсаты:    
 
 
мамандығына байланысты қызықты жұмыс  табу.
Еңбек жолы:  
 
 
2006-20012 жж. — № 86 мектеп-гимназияда 
 
 
 
 
 
оқу ісінің орынбасары
 
 
 
 
 
2005-2006 жж. — № 86 мектеп-гимназияда 
 
 
 
 
 
тарих пәнінің мұғалімі
Тілдік дағдылары:  
 
қазақ  және орыс тілдері - еркін 
 
 
 
 
 
ағылшын тілі – орта деңгей
Кәсіптік дағдылары: 
 
компьютер  (Excell, MW) бағдарламалары 
 
 
 
 
 
бойынша жұмыс істей білу; 
 
 
 
 
 
 
іс қағаздарының стенограммасын жүргізу;
 
 
 
 
 
кеңсе құралдарымен  жұмыс істей білу  
 
 
 
 
 
 
 
 
(көшірме, факс, сканер).
Қосымша мәліметтер: 
 
көлік жүргізу куәлігі, аудандық білім беру  
 
 
 
 
 
мекемесінің мақтау қағаздары,  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
мектеп директорының кепілдеме хаты
Жеке қасиеттері:    
 
жауапкершілігі, адамдармен қарым-қатынас
 
 
 
 
 
орнатуға бейімділік, ұстамдылық, мақсаттылық,
 
 
 
 
 
ұйымдастырушылық, басқарушылық 
 
 
 
 
 
қабілеттер, ұжыммен жұмыс істей білу, 
 
 
 
 
 
ұқыптылық, алға қойған міндеттерге  
 
 
 
 
 
 
 
 
шығармашылық көзқарас.

110
v 
БӨ
ЛІМ
тыңдаЛыМ
1. Сұхбатты тыңдаңыз. Сұрақтарға жауап беріңіз.
№14
1. Сұхбаттасқандар кімдер?
2. Қазақ киносының өкілдері туралы не білесіз?
3. Отандық киноактерлерден кімдерді танисыз?
4. Отандық қандай киноларды көрдіңіз?
2. Сұхбатты қайта тыңдап, сөйлемдерді аяқтаңыз. 
Қазақ киносының негізін қалағандар 
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Асанәлі Әшімов 
________________________________________________________________
 рөлін жақсы ойнады.
Тұңғышбай ағамыз 
__________________________________________________________
 рөлін жақсы ойнады.
Менің ойымша, екеуі де
__________________________
 
__________________________
,  бірақ 
___________________
  
___________________
 сияқты. 
4. Сұхбатты қайта тыңдап, сұхбаттың қалай аяқталғанын айтып беріңіз.
6. Ал сіз өмірде әртіс болғыңыз келе ме? Кімнің рөлін ойнағыңыз келеді?
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

111
v БӨ
ЛІМ
айтыЛыМ
1.
 
Топтық жұмыс. 
Үш топқа бөлініңіздер. 1-топ – әншілер, 2-топ – спортшылар, 3-топ – тарихи тұлғалар. Әр топ 
өзара келісіп, қалған екі топқа белгілі бір тұлғаны жасырып сипаттайды. Сипаттау барысында:
а) жасын
ә) бет-әлпеті, киім кию үлгісін
б) атақты болу себебін айтуыңыз қажет.
2. Топтық жұмыс. 
Сіздің  отбасыңызда немесе таныстарыңыздың,  не туыстарыңыздың ішінде Тұлға деген атқа 
лайықты адам бар ма? Болса, сол адам туралы әңгімелеп беріңіз. Қандай атағы бар? Ел үшін 
қандай маңызды іс атқарып, есімі көпшілікке танымал болды?
3. Рөлдік ойын. Өз әріптестеріңізбен сұхбат беруші және тілші рөлін сомдаңыздар. 
Сіз  қызметке  жаңа  орналасқан  жас  тілшісіз.  Журнал  редакторы  сізге  қазақтың  тұңғыш 
ғарышкері  Тоқтар  Әубәкіровпен  кездесіп  сұхбат  алуды  тапсырды.  Сіз  ғарышкерге  қандай 
сұрақтар қоясыз?  Не туралы сөйлесесіз?
жазыЛыМ
1. Сіз қызметкерлерді басқару бөлімінің қызметкерісіз. Сізге қаржы директоры есептеу 
бөліміндегі белгілі бір қызметкер туралы ақпарат беруді сұрап хат жазды. Жауап  жазыңыз.
Кімнен: Ақманат Болатова
Кімге: Майра Саринаға
Хат атауы: Есептеу бөлімінің қызметкері Рашидова туралы
Майра Жолдасқызы,
Есептеу бөлімінің қызметкері Рашидованың түйіндемесін, өмірбаянын жіберуіңізді және 
жұмыс істеу қабілеттілігі туралы ақпарат беруіңізді сұраймын. Себебі, есептеу бөліміне 
дүйсенбі күннен бастап жаңа басшы тағайындауымыз керек. Менің ойымша, Рашидова 
лайық секілді. Сіздің пікіріңіз өте маңызды.  
Құрметпен,
Ақманат Болатова
Кімге: Ақманат Болатоваға
Кімнен: Майра Саринадан
Хат атауы: Есептеу бөлімінің қызметкері Рашидова туралы

112
v 
БӨ
ЛІМ
2. Топтық жұмыс. 
Тұлға болуға қажетті және кері әсерін тигізетін адамның қасиеттерін жазыңыз. Бір-біріңізге 
оқып беріңіздер. Келісетін / келіспейтін қасиеттер туралы пікір алмасыңыздар.
Жағымды 
қасиеттер
адал
Жағымсыз 
қасиеттер
өтірікші
Табысты адамның 
қасиеттері
еңбекқор
Жалқау адамның 
қасиеттері
жалқаулық
Адамның келбеті
қыр 
мұрынды
Табысты болатын 
адамның сөздері
жасаймын
Жалқау адамның 
сөздері
қиын ғой
3. Төменде берілген сұрақтарға жауап беріңіз.
               «Тұлға болу қиын ба?»
Қандай адам тұлға болуға лайықты? 
Кез келген адам «тұлға» бола ала ма? 
Тұлға болу үшін адам қандай қасиеттерге ие болуы керек?
100 сөзден тұратын шағын шығарма жазыңыз.

113
VI
 
Бөлім
 
1-саБаҚ
 
 Зат есім тудырушы жұрнақтар
 
 
2-саБаҚ
  
Бөлшектік сан есім 

114
1
- саБаҚ
мАмАНДЫҚТЫң БәРі жАҚСЫ
320 - беттегі сөздермен танысыңыз.
1. Сөздерді сұрақтары бойынша топтастырыңыз. 
 алдыңгүні,  оқитын,  күзде,  нағашысы,  билейтін,  Абай көшесінде, 
заңгерімен, әріптесімен, автобус жүргізушісі, жақсы ойнайтын, жұмада, 
келгендер, күлетіндер, түстен кейін, ең жақын құрбысымен, бүрсігүні, 
саяжайға, қаланың сыртында, баласымен, күйеуі, анасының қасында, 
көшенің басында, немересімен, жақсы көретін, қызғанған.
1. 
_________________________
1. 
_________________________
1. 
_________________________
1. 
_________________________
1. 
_________________________
2. 
_________________________
2. 
_________________________
2. 
_________________________
2. 
_________________________
2. 
_________________________
3. 
_________________________
3. 
_________________________
3. 
_________________________
3. 
_________________________
3. 
_________________________
4. 
_________________________
4. 
_________________________
4. 
_________________________
4. 
_________________________
4. 
_________________________
5. 
_________________________
5. 
_________________________
5. 
_________________________
5. 
_________________________
5. 
_________________________
Ережемен  танысыңыз.
Белгісіздік есімдігі
   
   
 
 
                         
305
 
- бет
Біреу
 маған қараған сияқты. 
Бұл ұшу кестесі 
әлдеқашан
 өзгеріп кеткен.
Бірнеше
 кітапханадан іздегенімді таппай келемін.
Қашан?
Кім?
Не істейсің?
Қайда?
Кіммен?

115
vi
 БӨ
ЛІМ
2. Қажетті сөзді қойып, сөйлемдерді аяқтаңыз.
1. Бүгін жаңадан келген тек  
________________________________ 
маман ғана сынақтан өткізілді.
2. 
________________________________
 күндері жұмысқа кешігіп қаламын.
3. Сіздің сынақ нәтижеңізді 
________________________________
 электронды поштаңызға жібергенмін.
4. Жаңа 
________________________________
 тарс ете қалды.
5. Сіздің жеке компьютеріңізді 
________________________________
 қосып кеткен сияқты. 
6. 
________________________________
 қызметкерге жаңа рұқсат қағазы берілсін.
7. Мен 
________________________________
 өзімді сынап отырамын. 
3. Дұрыс нұсқаны таңдаңыз.
1. Үйдің ішінде    
әркім
 /   
әлдекім
 жүрген сияқты.
2. Жұмысқа   
біреу
 /   
бірнеше
 жаңа компьютер әкеледі.
3. Сенің    
кейбір
 /    
кейбіреу
 істерің анаңа ұнамайды екен.
4. Қыркүйектің аяғында    
әр
 /    
әркім
 бөлімше есеп береді.
5. Сіздің жұмысыңызға   
әлдене
 /    
әлде
 қажет болса, айтыңыз.
6. Иә, шынын айту керек, бір ерекшелігі мұндағы    
әрбір
 /    
әркім
 қызметкердің көмекшісі 
бар екен.
4. Суреттерге қарап, тапсырмаларды орындаңыз. 
А. Бос орындарға:
1. мамандық атауын, 
2. жұмыс орнын жазыңыз. 
Раушан
Елдос
1. 
________________________________________________________
1. 
________________________________________________________
2. 
________________________________________________________
2. 
________________________________________________________
Жк Сн Дс Сс Ср Бс Ж
x
x
Жк Сн Дс Сс Ср Бс Ж
x
x
әлдеқашан
әрбір
әрдайым
кейбір
бірнеше
әлдене
әлдекім
кеңсе
хатшы

116

жүктеу/скачать 20,41 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: