Лекциялар курсы ГулжиИан Нурышева философия (лекциялар курсы ) У1ш press алматы

лык денгейде тужырымдайды, гылыми  емес, карапайым  бакылаулардьщ 
жэне гылыми танымньщ нэтижелерш философиялык денгейде корытып- 
сараптайды, дурыс-бурысын  айырып,  белгш   6ip  жуйеге  келпредк
3)  сыни - философиялык угымдар мен категорияларды, зацдарды иге- 
ру, философия тарихымен, оны жасаушы философиялык тулгалармен та- 
нысу, олардын ш мдерш  зерттеу адамга ез eMipiHe, кызметше, когамдагы 
орнына терещрек ушлуге, сыни тургыдан талдауга уйретед}, Философия 
гылымыньщ кемепмен адам ез eMipiH кайта куруга талпынады деуге бо­
лады. Ол жеке адамньщ гана емес, буюл когамнын тыныс-т!ршшгш сыни 
сараптан етюзедй адам мен когамньщ акикатка жету жолындагы кателш- 
TepiH  жоюга  ыкпал етедк
4)  болжам жасау  -  философия  жеке адамньщ да, букш когамньщ да 
болашагын болжауга cenTiriH типзед1, жаца кезкарас-идеялардыц непзш са- 
лады. Эрине, болашакгы тугелдей жоспарлау мумкш емес. 
BipaK 
философи­
яныц  кемепмен  адам 
езшщ 
басты  максаты  -  санапы  т1ршшк  ету ini  адам 
атына  сай  eMip  суру сатыларын,  eMipniK максаттарын,  кыска ёйарде кажет 
болатын  Heri3ri устанымдарын жалпы турде болса да аныктап алады.
5)  гу м ан и сп к   -  философия адамды дуниедеп  ец басты кундылык 
деп  таниды.  Философия  гылымыньщ  кемепмен  адам  езш  ардактауды, 
ез1мен  6ipre 
eM ip 
cypin  отырган баска адамдарды  багалауды,  езш щ  бой- 
. ында адамшылык касиеттерд!  тэрбиелеп-дамытуды  уйренедк
6)  п р а к т и к а л ы к   -  HeMic  философы  Гегель  ф илософияны  eMip 
кешшен  yHeMi  кеш  калып  журед1 деп  сынаса да,  Ka3ipri  философияныц, 
онымен айналысатын философ мамандардыц Heri3ri максат-мшдеп оныц 
практикалык сипатын  зерттеу  болуы деп  ойлаймыз.  Жан-жагынан  адам, 
eMip, когам, дуние, табигат туралы т у с М к а з сурактар каумалап, ем1рден, 
когамнан  ез  орнын  таба  алмай  кинапган 
Ka3ipri 
заман  адамына  куртак 
теориялар  мен  шым-шытырык  абстракциялардан  пайда  шамалы,  оган 
ез!н1ц KiM  екенш, дуниеге келгендеп  максатын Tyciwiipin  беретш, алды- 
нан  кунбе-кун  тосып  отырган  киыншылыктарды  жецуге  кемектесетш, 
6ip сезбен  айтсак,  практикалык сипаты бар философия  кажет.  BipaK, бул 
п ш р д ен   философия  куйбец  т
1
р ш ш к т щ   п ен д еш ш к  к аж егп л ж те р ж  
туащ цруш   канагат тутып коюмен  шектелу1 кажет деген тужырым туын- 
дамауы  керек,  KepiciHuie, ол ep6ip адамды терец толганыс-ойларга жете- 
леп,  eTKiHmi  нэрселерден  м эц гш к,  мызгымас  кундылыктарга  бойлауга 
шакыруы  тшс.
Философияныц адам  мен  котам OMipiHflcri орны аса зор:
1) 
философия  жеке  адамньщ,  ocipece,  жогары  оку  орында б ш м   алу- 
шы  маманныц 
Тута
 ретшде  калыптасуына  мацызды  ыкпал етедк
14

2)  Философия адамга ешрМк багыт-багдар 6ep£hi.
3)  Философия дурыс, акылды ойлай бщуге, e^i туралы терещрек ой- 
лануга эсерш типзедк 
/
Швейцария философы Ю.Бохенский философиянын когамдагы, адам 
eMipihweri  рел1  туралы  айта  келт,  угымдар 
элемш де  ез1менгёй1 
eMip 
cypymi, адамдардын, Ke6i ушп; TyciHiKci3 жан ретшде кабылданатын кара­
пайым  философтын1 оны  коршаган  баска адамдардын.  жалпы  когамньщ 
санасына 
куигп 
эсер ететйш пн ескертедц  философ 
ез 
ойымен 
эуфЗп 
6ip 
адаммен, сонан  сон еюнил, 
ушшш’! 
адаммен. 6ipTe-6ipre 
букщ 
когаммён 
бел1ст.  философиялык  ой  кепшшкке  TyciHiicri  болган  жагдайда 
бугай 
адамзаттын бейнесш  езгерте алады деген болатын.
Жогары  бшм  беру  саласында  дайындалган  маманнын  кэЫптж  ден- 
гетмен 6ipre адамгершшктж-рухани жэне элеуметпк келбётгнщ де б т к  
болуы  Ka3ipri  кезецде ерекше  езектк  Осы тургыдан  алганда  универси­
тет  кабыргасында  бш м  апушы  жастардын  карапайым  индивид-пенде 
емес. езше, когамга, ёшрлш процестерге деген терен кезкараска ие тулга 
болып  калыптасуына  айкындаушы эсер  ететш  философия  гылымы  мен 
оны жастарга жогары оку орындарында  окытатын философ мамандарга 
койылып отырган талаптардын манызы арта 
T y cin  
отыр.
Философия 
пэгй 
бойынша бакалавриат  сатысына арна.  ган  багларла- 
мада 
H eri3ri 
назар философия тарихын зерттеуге аударыли  бастады. бул 
кадам дурыс деп ойлаймыз. Белгш философ К.Ясперстщ niKipmuie, “фи­
лософия тарихы - философиялык пайымдаудын мацызды элемента вткен- 
ге,  тутастын  ен  б т к   дуние-туындылары  мен  мумганшктерше  уншу  ар­
кылы  гана  ез  бойыцдагы  аПкындык  пен  кецд1к  мумкшдтн  аныктауга 
болады” (К.Ясперс.  Всемирная  история философии. СПб., 2000. 258 с.).
Философиянын баска гылымдардан 6ip ерекшелт  -  ол бзшщ еткенш 
ешкашан жокка шыгармайды. керюшше, оны саралап, езшщ болашак да- 
муына  кажетп  ой-niKip,  кезкарас,  идеяларды  алып  отырады.  Философия 
тарихында адам ойыныц керемет жеткгпкгерь ец бшк улплер; жинактал- 
ган, 
6 ip a K  
олар танушы тулганыц  философиялык ойлау  процесш  шекте- 
мейдй  оныц  шарыктауына,  тулганыц  ез1ндж  “Менш”  керсетуше  шеказ 
мумюншк-кецкгпк  ашады.
Философия тарихын курайтын философиялык, тулгашр  Философия­
лык  ой  6i3  ушш  оны  пайымдаган  тулгалар  аркылы  гана  монш.  ce6eoi 
бш мд
1
  жинактайтын  накты  адамдар  жэне  олардыц 
езшдгк 
ерекшелж- 
Tepi, 
бас ката уксамайтын  жеке  касиеттер1  кебгрек болган  сайын  гылым 
мен  мэдениетке  косатын 
y n e c r e p i 
де  мацызды  жэне  мол  бола  туседк 
Философиялык тулгалардьщ,  К.Ясперстщ  сез1мен  айтсак,  “философия 
кещсппндеп субстанциялардыц” кайтапанбас дуниесше уцьту, жеке 
eMipi
15

мен  шыгармашылыгын  талдау, 
T inT i 
кейб1р  биографиялык  кезецдерше 
назар  аудару  танушы  субъектшщ тулгалык  калыптасуына  мацызды  эсер 
етедь  Мысалы, Сократ,  И.Кант, Л.Толстой, Абай,  Шэкэр1м жэне тагы бас­
ка ойшылдардьщ акикатка жету жолындагы адами жэне гылыми тазалыгы, 
философиялык !здежске деген  куштарлыгы мен  курбандыгы жастарга ой 
салып, олардын тулгалык келбетшщ калыптасуына он эсер ететш1 сезаз.
Философия тарихы б1здщ танымымызды тарихи тулгалардын шыгар- 
малары,  тагдыры,  мшез-купкы,  eMip  салты  аркылы  ашылатын  ем1рлж 
кундылыктармен толыктырады. Танушы субъект философияньщ кемеп- 
мен ез 
OMipiH 
саналы турде кайтадан, бурынгыдан элдекайда жогары дец- 
гейде тус1нуге  жол  табады.  Осы  ойымыздьщ  мысалы  ретшде  тулганьщ 
ем
1
рмэндж  туашктершщ  калыптасуындагы  философияньщ  релш  айт- 
сак та жеткшкп.
Философия  тарихын  зерттеу  тулганьщ  бойында  адамшылык  ереже- 
лершщ жетшп-дамуыныц да 
im K i 
козгаушы 
K y m i 
бола алады.  Жеке  фи­
лософиялык тулгалардын  моральдык шмдерш,  олар теориялык децгей- 
де  зерттеп  кана  коймай,  ic  жузшде  устанган  парыз,  эдш еттш к, 
меШр1мдшк,  адалдык,  езше  гана  емес,  баскаларга да  кызмет  ете  б1лу, 
жан-жакты жетшгенджке умтылу  жэне тагы баска моральдык принцип- 
терд!  танып-бшу,  оны  езшдж  ем1рлж  тэж1рибеде  жузеге  асыруга,  мак- 
саттык жуйеге айналдыруга талпыну  - индивидтен 
6ipT e-6ipT e 
тулганьщ 
калыптасуына кажетп  курылымдар.
Философия  тарихы  адамньщ  бойында  ерюн  ойлау  принциптерш 
калыптастыруга ерекше  ыкпал етедй  ce6e6i  философия  -  рухтьщ жога­
ргы ерющцп саласы жэне философия тарихы ерюн ойлау мен еркш eMip 
сурудщ тамаша улплерше толы.
Ерюндж мэселеа  -  философия гылымы гасырлар бойы зерттеп келе 
жаткан, эш щ ещ щ  табылмаган, мацызы 
K a3ipri 
заманда арта 
T ycin 
отыр­
ган  “мэцгшк” мэселелердщ 
6 ip i. 
Философиялык ойлауга тэн  ашыктык, 
сыни верификация,  реализм, скептицизм, 63iH-e3i сынай бшу  философи- 
яны 
u re p y m i 
субъект-тулганыц рухани дуниесшщ калыптасуына айкын- 
даушы эсер  етедк  Философия  адамга ез 
eM ipi 
мен тагдырын 
e3i 
айкын- 
дауга  мумющцп  бар  екендтн,  тацдау  ерюндш  адамныц  ез  колында 
екендщй туЫщцредк Бул мэселе, 
a c ip e c e , 
юшкентайынан тиым салу ере- 
желершщ катац шецбершде тэрбиеленетш казак балалары 
ym iH  
аса ма- 
цызды екен4н  атап  ету  керек.  Коркыту, тиым  салу  аркылы  емес,  саналы 
ерющцктщ кемепмен гана когамныц epKiH азаматтарын калыптастыруга 
болады. Эрине, абсолютпк ерюндж мумюн емес, 
6ipaK  
саналы ерюндж- 
ке  ие  адам  гана  езшщ  индивидуалдылыгын  когамдык децгейде  жузеге 
асыратын тулгага айналады.
16

Ойымызды цорыта келеек, философия гылымы адамга ез\ 
eMip cypin  
отырган  орта  -  табигат  пен  цогамныц даму зацдыльщтары туралы, 
езшщ осы жуйеде алатын  орны, 
eMipi, 
вмртк мацсат-м1ндеттер1  ту­
ралы жан-жацты теорияпык бЫм беретш, адамныц кезцарасын цалып- 
тастыратын,  сонымен  цатар  практикалык,  сипатца  ие,  цстргг заман 
адамына аса цажетт1 гылы.м болып табылады.
2-ТАКЫРЫП
КАЗАК ДУНИЕТАНЫМЫНЫН Н Е П З П  УРЫМДАРЫ 
(Лекция слайдтармен  камтамасыз етшген)
1.  Keuineni 
eMip 
салты  -  цазац дуниетанымыныц цалыптасуыныц 
алгы шарттары.
2.  Кцзац хагщыныц eMip суру салтымен байланысты категория- 
лар:  OMip,  Олш, Араласу,  Намыс,  Парыз,  ЮсШк.
Казак дуниетанымы кешпел1 ем 
ip 
салтымен тыгыз байланысты. Рылы­
ми едебиетте кешпел1 еркениет туралы ортак туйш-тужырым жок. Евро­
поцентризм  кёшШл!  мэдениет  туралы  жагымсыз 
niKip 
калыптастырга- 
ны  белгш.
Шындыгында, салмакты  сараптау журпзеек, кешпел1 
eMip 
салтынын 
ерекшел
1
ктер
1
, мэдени-шыгармашылык потенциалы ете мыкты екендцш 
жэне  оньщ  казак дуниетанымынын  басты  угымдарыньщ  калыптасуына 
Heri3 
болганын  керем^з.
1)  Кешпенд
1
  казак халкы табигатпен  б1ртутас,  “адам  -дуние”  пара- 
дигмасын устанып eMip кеигп жэне осы ерекшел
1
к айкындаушы болды.
2)  Кешпелшк козгалыспен тыгыз байланысты, ал козгалыс жеплген- 
джке,  жанаруга узд1каз умтылыс.
3)  Кешпелшк 
eMip 
салтына практикалык сипат бередь
4)  Keiuin-кону,  узак жол  казактардыц  бойында  шыдамдылык,  езара 
туеш епк,  камкорлык. уйымшылдык, 
т э р т ш т ш к  
жэне тагы баска адам- 
гершшктж касиеттерд1 тэрбиеледи
5)  Отырыкшылыкта билпс,  еркшджке  умтылу  мэселеа  туындайды, 
ал кeшпeлi когамда адамдардьщ арасындагы катынастар салт-дэстурлер 
аркылы баскарылып, рейелш отырды.
6)  Кешпел1 eMip кецйпчпнщ meKcisairi ерекше мэдениеттщ, енердщ, 
шыгармашылык; шабыттьщ шарыктау
1
»пи  nciii билды----- ——а
Казак  халкыныц  философиялык д а^ёт& ьВ Ш Ш ^^стьг  йатегория- 
сы  - 
eM ip. 
Адам 
eMip 
кешш жаткан да^ие  -
iikilЩт£р'1д у цие с
i
.  Ма-
У Д   & 1 Т А П Х А Н А С Ь
О '

териалдык  жэне  руханилык  болып  белжетш  осы  кундылыктардыц  ец 
бастысы  - 
eMip. 
Ол  езшен  баска кундылыктардыц 
eM ip 
суруше  кажетп 
б1рден-б1р  шарт  Жэне  елшем,  oMip  болмаса,  кундылыктар  да  жок.  Осы 
тургыдан  талдасак,  адам  ушш  ец  басты  кундылык,  ец  багалы  нэрсе  - 
eMip. 
Казак халкы 
eMip 
мен  ел1мд1  салыстыра келт,  “Мыц кунп тамук- 
тан  6ip  кунг1  жарык”,  “Ол1  арыстаннан  Tipi  тышкан”  немесе  “Tipi  адам 
тгршшпн жасайды” деп, ёмарди жогары багалайды. Казактын туашпнше, 
адам т1ршшкте езшщ eMipiH барлык багыттарда мумкшдтнше ем1ршец 
eTin  жаюы  керек,  ем!р туралы  кеб1рек ойланып,  оныц эр  кунш  багалап, 
мандайга  жазылган  eMipfli  гулденд1руге,  жандандьфуга,  мэщц  етмзуге 
умтылуы тшс.  Бул  ic адамныц ез колында.  ©Mipre  мэн  беретга адамныц 
ези оныц ic-opeKeTi. Дуниеге eKi келмек жок, ем1рден езтаба бшуге адам­
ныц e3i жауапты.
Казак  халкы  е ш р и   бейнелеу  ушш  “дуние”  угымын  да  колданады. 
(“Дуние” угымы болмысты, материалдык байлыкты, буюл элемд1 бейне­
леу ушш де колданылатынын ескерте кеткен дурыс).  Дуние-ем1рдщ ерек- 
шел1ктершщ 6ipi  - оныц 
эфкшщ
ЩЩ; "дуние-жалган”, “сум дуние”, “еттщ 
дуние”, “дуние-арман” сез TipKecTepi осыны жетюзед1, ем1рдщ шолакты- 
FbiH, кезд1 ашып-жумганша ете шыгатынын ескерт1п, оны багалап, кад1р- 
леуге  шакырады.  Казактыц кара елецдершен  мысалдар келт1рсек:
Ойлап турсам дуние 6ip кызгалдак,
Дуние ушш 6i3 журм1з жанды жалдап.
Оралыцныц барында ойна да кул,
0те шыгар бул дуние аз кун алдап.
Жанып турган жастык шак алкызыл  гул,
Сипаттауга сымбатын  жетпейд1 тш.
0 1
№рщнщ кашрш  б1ле бшсец, 
вю ш ш пен дуние етпейш 
кур
немесе,
Бул дуние ж еттбейтш  арман дуние,
Бурынгы бабалардан калган дуние.
BipaK 
казак  ем1рщ  “желдей 
e c in  
ете  шыгар”,  “камшыныц  сабындай 
кыска” ,“дуние арман“ деп тусшумен шектелмейш. “Дуние-арманга” мэн 
беретш нэрселер рет1нде казак халкы ецбекп, 
cyHiicri 
жарды, жаксы дос- 
ты, баскалармен сыйласып 
eM ip c y p y a i 
жэне тагы баска асыл касиеттерщ 
атайды:
18

Дарига, дуниеге неге кедшм,
Келщм де 6ip жемт1ктщ сонына ерд1м.
Сене алмай, сеншм деуге дос таба алмай, 
Екен'ш фэни-жалган ецш бйшм,  - дейдг.
©MipaiH 
кундылыгын  жэне  онын  мэшн  аныктаушы  -  ем!рмен  диа- 
лектикалык б
1
рл
11
еп  курайтын  вл1м.  Ол  ем1рден  тыс  нэрсе  емес,  унем'| 
катар ж урт отырады, 
eMip 
бар жерде ел1м м вдегп турде бар, ол ем1рдщ 
емнил  жагы.  Философия гылымында ел1м  мэселеа  ем1рдщ мэш сеюлд1 
"м эцгш к',  memiMi  киын  мэселелер  катарында.  Казак  кашанда  ел1мд1 
еткшил вм^рдщ завды 
Hyicreci 
деп философиялык сабырлылыкпен кабыдда- 
ды.  0л1м бар екен деп eMipai  жокка шыгару, ел’|мнен  корку  казаки дуниеде 
кеп кезаеспейдь0лм алдындагы субьекти впк урей мен куйзелкт казак хал- 
кы мэселенщ жан-жагына терен уциип, байыгтты квзкарас калыптастьфу арк­
ылы жешп отьфды. Казактыц TyciHiriHae ел!мш жецетш мэнш, адамшылыкка, 
езще  гана емес, айналаца, халкыца жасаган  жаксылыкка толы 
eMip. 
“Кайда 
барсан да Коркыттын 
Kepi” 
деп шекгеуш ем1рмен курескен Коркыттын, 
cyfiiicri 
улы 0бд1рахманнан айрылып, кайгыга швккен Абайдын:
Узак eMip не берер,
Керген, б1лген болмаса?
Жаткан надан не бшер,
Кец
1
лге сэуле толмаса?
деп,  немесе:
Тогай, тогай, тогай су,
Тогай кондым екшбен,
Толгамалы балта колга алып,
Топ бастадым. екшбен,
Тобыршыгы бшк жай салып 
Дуспан аттым, екшбен,
Бугш соцды екшбен,
Окшбестей болганмын,
Ер Мамайдыц алдында,
ШаЬид кеигпм, екшбен!  - 
деп, eMipiH ел т э у ел азд т уинн курбан еткен батырлардыц ел1мге 
кезкарасы осы ойымыздыц дэлелк
Араласу категориясы казак дуниетанымында адам мен когамньщ, адам 
мен адамныц арасындагы карым-катынасты бейнелейд
1
. Адам болмысы- 
ныц ез)  унем1  дамып,  езгерш жэне  жацарып  отыратын  араласу  npoueci, 
ол  адамньщ  мэндж  ерекшел1п.  Адам  ез  болмысыньщ  купияларын  езш
19

коршаган  ортадан  окшау,  туйык  жагдайда  толык  ашуы,  корсете  алуы 
мумюн емес, адам  когамда гана толык калыптасады.  Адам болмысы ара­
ласу  аркылы,  оньщ  езш дж   “Меншщ”  “Баскамен”  уздш л з  журш  отыра- 
тын  диалогында  гана  айкындалады.  Адам  езш   коршаган  ортамен:  таби- 
гатпен,  когаммен,  баска адамдармен  араласуга мэжбур деуге  болады.
Ежелден араласуга кумар казак халкы оны жогары багалады.  Араласу 
- казак халкы ушш еодрдщ мэш, басты кундылыктардьщ 6ipi  жэне каз1р- 
ге деш н солай болып калып отыр.  Бул категорияны бел гш  казак филосо­
фы К-Ш.Нурланова ете жаксы талдап, оньщ бес децгешн Kepcerri: царым- 
цат ы нас,  келт-кету,  Ыз-бгздесу,  араласу,  iiumecy.  Араласу  казак  ушш 
терен мазмунга ие, ол eMip кещ спгш де езш щ  туыскандарымен, отандас- 
тарымен, адамзаттыц баска еюлдер1мен 6ipre eMip суру т э с ш .  Казак ара­
ласуга  неге  куштар деп  ойлансак,  оныц  н епзш де  малдыц  камымен  узак 
уакыт бойы  табигат аясында окшау  eMip  кешу  жатыр.  Сол  ce6enTi  казак 
халкы баскалармен кездесудщ, жуздесудщ  ap6ip сэтш кастерледй е з урпа- 
гын “KiciKHiK” болып, жалгыз eMip сурмей, араласу аркылы адам когамын- 
да бакытты  eMip  суруге шакырды  деуге  болады.
Н амы с  -  казак халкыньщ т у а ш п н д е   ец жогаргы  адами  касиеттердщ 
6ipi, TinTi  ец бастысы десек,  кателеспейм1з.  Казакка эл1  кунге деш н  куш 
беретш eKi касиет - намыс пен аруакка сиьшу. Намыс ез бойына сан кырлы 
бшк магыналар мен асыл кундылыктарды жинактаган. Ол казак ем!р1мен 
б1те  кайнаскан,  гасырдан-гасырга  жалгасып  келе  жаткан  угым.  Казак 
т ш н д е  намыстай  жиi  кайталанатын сездщ  езш  атау  киын, ол казак таби- 
гатыныц  ажырамас  белш еп.
Соган карамастан, намыс категориясы гылыми тургьщан мулдем зерт- 
телмеген.  Намыстыц гылыми сипаттамасын беруге талпынсак, оны op6ip 
адамныц езш щ  ерю щ цп мен тэуелаздш ш , рухы мен жанын, ар-уяты мен 
сеш мш ,  саналы  TipuiiniK  етунп  ретш деп  “М енш”  аса  жогары,  аскак,  ер 
дэреж еде  кад1р  туту,  кастерлеу  ce3iMiH  акыл-оймен  уштастырып,  сана 
децгеш нде  игере  б1луi деген  аныктама беруге  болады.
Намыстыц  карапайым  TyciHiri  тек  сез!ммен  байланысты  карастыры- 
лады.  Жалган  намыс  осы  сез1м  децгеш нен  кетерше  алмайтын,  акылдыц 
бакылауынан  шыгып  кетет}н,  соныц  н этиж есш де  адамды  адастыруы 
мумюн намыс. Акикат намыс жалган намыстан жогары, ол акылмен унде- 
сед1,  оган  багынады.  Муныц жаксы  мысалдарын  казак халкыньщ  каЬар- 
мандык жэне лиро-эпостарынан табуга болады. Эпостарда намыс батыр- 
дыц  карапайым  imKi  “М енЫ р”  KepiHici  гана емес.  Казак батыры  эдетте 
ер  мшезд!,  кызба,  кезс1з  ер,  оныц  намысы  рухани-психологиялык  куш 
ретшде!, бейсана децгейде сыртка шыгады. Жеке басыныц намысына шац
20

тигенде ол ештецеж де мойындамайды. 
E ipaK  
казак батыры намысты акыл 
децгейшде де тусже бш|щ жеке намысты улттык намыспен толыктырлы. 
Батырлар жырындагы карапайым жеке намыс одан курдел) рулык. жуздж 
жэне  улттык  намыс  дэрежесше  дейш  6ipre-6ipTe  дамиды.  Батыр  уш!н 
улт, халкы  намысы оныц езшщ жеке  намысынан, 
Tim i 
емГршён де  кым- 
бат.  Камбар,  Алпамыс.  Кенесары,  Наурызбай,  Агыбай  батырлар  улт  на­
мысы жолында ел1мге бас лккен.
КаЬармандык  жырларды  мол  суретгелген  жеке  жэне  улттык  намыс- 
тьщ улттык рухани-кунлылыктык феномен екендтн 
Ka3ipri 
заманда ерек­
ше есте сактау кажет.
Намысты  жапган 
рулык ерлж, жалган жуздж  мактанышпен  шатас- 
тырмай, тэрбиелшк. бшмдшж, данапык, устамдылыкпен уштастыра оты­
рып, улт, мемлекет децгешне кэтеруге эбден болады. Ka3ipri казак улты- 
на  жетпей  отырган  касиеттердщ  6ipi  -  осы  намыс.  Улттык  намыссыз- 
дыктьщ тамырына уцтсек, оныц туп-теркш 
кую 
кешеге 
дешн 
уш гасыр 
бойы саналы турде журпзшген отарлык саясат деуге болады. Соньщ нэти- 
жеЫнде казак халкынын  улттык  намыс туралы т у а н т   б^ршама твмен- 
дедь Улттык намыстьщ кандай дэрежеде екенш  1986 жылгы Желтоксан 
окигалары  айкын  кврсетп.  Дегенмен  де осы  окигалар  когамдык санага 
oipuiaMa козгау  салып.  90-жылдьщ басында улттык сана,  улттык намыс 
оянгандай болган. ЩазГр oapi баягы калпьша келгендей.  Бул кубылыспен 
келюуге болмайды.  Намыс  -  улт пен  мемлекет тэуелаздтнщ   мацызды 
компонент!,  казак  улты  ушш  вм

жүктеу/скачать 6,87 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: