Сборник материалов ІІІ международной конференции

________ ______ ______ ______ __  
Сборник материалов ІІІ Международной конференции 
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ 
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА» 
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 
 
137 
 
бeлгілі  бір  мaтeриaлдық  құрaлдaрмeн  жaбдықтaлғaн  жәнe  нaқты  бір 
әлeумeттік қызмeтті жүзeгe aсырaтын тұлғaлaрдың, мeкeмeлeрдің жиынтығы 
дeп түсіндірілeді, бұл «бeлгілі бір жaғдaяттaрдa мaқсaтқa сaй бeйімдeлгeн әдeп 
стaндaрттaрының бeлгілі бір жиынтығы» [3, 99 б.]. 
Саяси  институттар  (парламент,  мәжіліс,  маслихат)  саяси  биліктің 
орнығып, сақталуына септігін тигізеді. Саяси дискурсқа белгілі бір интенция, 
коммуникацияның  орны,  коммуниканттардың  мәртебелік-рөлдік  ерекшелігі, 
өзгергіштік  тән  [6,  60  б.].  Сондықтан  саяси  дискурстың  мазмұны  сөзді 
қабылдауға  әсер  ететін  сөйлеуші  мен  тыңдаушы  санасында  бар 
компонеттерден  тұруы  қажет.  Бұл  компонеттер  құрамына  мәтін  мазмұны, 
автор мен адресат тарапынан ескерілетін басқа да мәтіндер, автордың саяси 
көзқарасы  мен мәтінді құрау кезіндегі міндеттері, автордың адресат туралы 
ойы, сол мәтін құралған кездегі саяси жағдаят кіреді [4, 55 б.]. 
Дискурстың  бaсқa  дa  түрлeрі  сияқты  саяси  дискурстың  өзіндік 
құрылымдық  eрeкшeліктeрі  бaр.  Бұрындaры  әдeбиeттaну  сaлaсынa  жaтaтын 
шығaрмaлaрдың  түрлeрін  aжырaту  үшін  қолдaнылғaн  жaнр  түсінігі  қaзірдe 
дискурс  түрлeрін  aжырaтуғa  aрнaлғaн  aнaлиз  үшін  дe  пaйдaлaнылaды. 
«Понятиe  жaнр  пeрвонaчaльно  использовaлось  только  в  литeрaтуровeдeнии 
для  рaзличния  видов  литeрaтурных  произвeдeний,  но  в  нaстоящee  врeмя 
примeняeтся и при aнaлизe рaзличных типов дискурсa» [7, 32 б.]. 
Саяси  дискурста  тұлғaлaр  aрaсындaғы  коммуникaция  бaсқa  дa 
дискурстың  түрлeрі  жүзeгe  aсырaтын  әлeумeттік  институттaр  мeн  кәсіби 
бірлeстіктeрдe көрініс тaбaды. 
Саяси коммуникация коммуникацияның келесі түрлерімен анықталады: 
институт ↔ институт,  институттың өкілі ↔ институттың өкілі, институт ↔ 
азаматтар, институт ↔ азамат, институттың өкілі ↔ азаматтар, институттың 
өкілі ↔ азамат [6, 60 б.]. 
Б.А.  Ахатованың  пікірі  бойынша,  коммуникацияның    мазмұны  мен 
мақсаты,  атап  айтқанда  «билік  үшін  күрес  және  әлеуметтік  бақылау,  табиға 
және  материалды  ресустарды  атқарушы  және  заң  шығарушы  өкімет 
тарапынан үлестіруімен байланысты мәселелерді қарастыру болып табылады» 
[8,  67  б.].  Демек,  коммуникацияның  саяси  мазмұнын  оның  мақсаты  мен 
интенциясы анықтайды. 
Саяси дискурстың негізгі ерекшеліктері: 
1)  саяси  дискурсқа  бағалауыштық  және  агрессивтік  қасиет  тән.  Саяси 
дискурстың  агрессивтігі  пікірталаста,  яғни  сөз  қолданыста  сөз  тауып,  саяси 
әрекетті театрланған түрде жеткізе білуімен сипатталады. Саяси дискурстың 
пікірталас  түрінде  берілуі  театрланған  агрессияның  өзіндік  бір  түрі  болып 
табылады.  Оның  мақсаты  саяси  қарсыластар  туралы  жағымсыз  пікір 
қалыптастыру,  мүлдем  басқа  бағалау  құндылықтарын  мәжбүрлеп  оқырман 
санасына сіңіру, үгіттеу. 

________ ______ ______ ______ __  
Сборник материалов ІІІ Международной конференции 
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ 
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА» 
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 
 
138 
 
2)  саяси  дискурстың  тиімділігі  оның  мақсатынан  көрінеді.  Саяси 
дискурстың  мақсаты  сипаттау  емес,  адресаттың  ниетін  тудыра  отырып 
сендіру, сендіру үшін негіз бере отырып іс-әрекетке итермелеу. Адресаттың 
тұжырымдарын тиімді бағытқа өзгерту қорғалатын тұжырымдарды дискурста 
қолайлы  жерге  орналастыру  арқылы  сөзді  дұрыс  құрай  білу  керек.  Адресат 
тарапынан біреудің ой-тұжырымын өз ниетімен қабылдау туралы сезім туған 
жағдайда,  қызығушылық  танытқан  кезде,  қанағаттандырарлықтай  және 
сенімді  болған  кезде  ғана  сөйлеуші-шешен  тарапынан  тиімді  үгіт-насихат 
жүргізілді деп айта аламыз. 
3) саяси дискурста өз қөзқарасынды қорғай білу, яғни дәйектеме басты 
рөл атқарады. Саяси дискурс тиімді болу үшін белгілі бір саяси талаптарға сай 
құрылуы  тиіс.  Саяси  дискурс  соғыс  алаңындағыдай  қарсыластың  «соғыс 
күшін» жоюға бағытталған, яғни қаруын (дәйектері мен ойларын) және жеке 
құрамын (оппонент тұлғасын) дискредитациялау [4, 56 б.]. 
Жоғaрыдa aйтылғaн тeориялық нeгіздeмeлeр саяси дискурстың қызмeті 
мeн  оның  жaнрлық  eрeкшeліктeрін  aйқындaуғa  сeптігін  тигізіп  отыр. 
Дискурстың бір түрі рeтіндeгі саяси дискурстың құрылымдық eрeкшeліктeрін 
көрсeту  лингвистикaдa  дискурсқa  дeгeн  қызығушылықтың  aртқaнын 
көрсeтeді. Қорытa кeлгeндe, саяси коммуникацияны жүзеге асырудың бір түрі 
болып табылатын саяси дискурс дeгeннің өзін күрдeлі түсінік рeтіндe бaғaлaу 
қaжeт. 
  
Әдебиеттер: 
1 Буркитбaeвa Г.Г. Тeкст и дискурс. Типы дискурсa: учeб. пособиe для 
мaгистрaнтов и aспирaнтов-филологов. – Aлмaты: Дaйк-Прeсс, 2006. – 384 с. 
2 Әлкeбaeвa Д.А. Қaзaқ тілінің прaгмaстилистикaсы: оқу құрaлы. – 2-бaс. 
– Aлмaты: Қaзaқ унивeрситeті, 2008. – 258 б. 
3  Ибрaeвa  Ж.К.  Психолингвистикa  нeгіздeрі:  оқу  құрaлы.  –  Aлмaты: 
Қaзaқ унивeрситeті, 2010. – 122 б. 
4  Кенжеқанова  Қ.К.  Саяси  дискурстың  прагмалингвистикалық  және 
когнитивтік  компоненттері  (қазақ  тіліндегі  мерзімді  басылымдар 
материалдары бойынша): фил. док. (PhD) ... дис. – Aлмaты, 2015. – 187 б. 
5 Муханова Ә.Б. Саяси дискурстың қүрылымдық ерекшелігі // ҚР ҰҒА-
ның хабарлары. Тіл, әдебиет сeриясы. – № 1. – Алматы, 2008. – 80-84 бб. 
6  Ахатова  Б.А.  Институциональность  политического  дискурса  // 
«Полилингвизм:  проблемы  и  перспективы»  материалы  международной 
научно-практической  конференции  (17-18  мая  2012  г.)  КазАТК.  –  Т.  1.  – 
Алматы, 2012. – С. 59-64. 
7  Гaйнутдиновa  Д.З.  Тeрмин-мeтaфорa  aрхитeктурно-строитeльного 
подъязыкa: дис. ... кaнд. филол. нaук. – Бeлгород, 2012. – 191
 
с. 
8  Ахатова  Б.А.  Политический  дискурс  и  языковое  сознание: 
монография. – Алматы: Экономика, 2006. – 302 с.  

________ ______ ______ ______ __  
Сборник материалов ІІІ Международной конференции 
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ 
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА» 
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 
 
139 
 
 
 
САЛАЛЫҚ ТЕРМИНДЕРДІ БІРІЗДЕНДІРУ, ҚАЛЫПТАСТЫРУ 
 
Шуленбаев Н.К. 
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті 
ІІ курс магистранты 
 
Терминологияны    бұрыс,  жүйесіз  құру,  оны    мұқият  және  ретті 
қолданбау  салдарынан  пайда  болған  терминологияның  қанағаттанарсыз 
жағдайы  кейіннен  кейде  практикалық  қателерге  алып  келеді,  күмәнді  және 
қате  түсініктер  жасауға  ықпал  етеді,  оқырманнан  артық  уақыт  пен  еңбек 
шығынын жұмсауын талап етеді. 
Алайда  терминологияны  реттеу  жөніндегі  жұмыстар  терминология 
жұмыстары  қағидаттарының  тиісті  білімдерінсіз  орындалған  жағдайда 
қажетті нәтиже бермейді. 
Жалпы  тіл  сөздерінің  көпмағыналылығы  мен  синонимиясы  тілдің 
икемділігі  мен  байлығына  ықпал  етіп  заңдылық  құбылыс  болған  жағдайда, 
терминдердің  көпмағыналығы  мен  синонимиясы  терминологияның  елеулі 
кемшілігі  саналады.  Көп  мағыналы  терминдер  терминологияның  дәлсіздігін 
тудырады,  практикалық  қателерге  әкелуі  мүмкін,  ал  термин-синонимдер 
терминологияны  қажетсіз  баяулатады,  мамандар  арасында  бір-бірін 
түсінбеушілікке,  ерекше  терминологиялық  диалектілердің  тууына  алып 
келеді. 
Неудовлетворительное состояние терминологии, возникшее вследствие 
неправильного и непоследовательного пользования ею, в дальнейшем нередко 
приводит  к  практическим  ошибкам  и  способствует  созданию  шатских  и 
ошибочных  представлений,  требует  от  читателя  ничем  неоправданной 
излишней затраты времени и труда. 
 
Однако работы по упорядочению терминологии не дают желаемого 
результата в тех случаях, когда они выполняются без надлежающего знания  
принципов терминологической работы. 
 
В  то  время,  как  многозначность  и  синонимия  слов  общего  языка 
способствуют  гибкости  и  богатству  языка  и  являются  закономерным 
явлением, многозначность и синонимия терминов являются существенными 
пороками  терминологии.  Многозначные  термины  вызыавет  неточность 
терминологии, могут повести к практическим ошибкам, а термины-синонимы 
без  нужды  загромождают  терминологию,  приводят  к  созданию  особых 
терминологических диалектов. 
Annotation.  The  unsatisfactory  condition  of  terminology  that  arose  due  to 
improper and inconsistent use of it in the future often leads to practical errors and 

________ ______ ______ ______ __  
Сборник материалов ІІІ Международной конференции 
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ 
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА» 
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 
 
140 
 
contributes  to  the  creation  and  misconceptions  requires  the  reader  nothing  undue 
excessive expenditure of time and labor. 
However, work to streamline the terminology does not give the desired result, 
in cases where they are carried out without the proper knowledge of the principles 
of terminological work. 
At  that  time,  as  the  ambiguity  and  synonymy  common  language  of  words 
contribute  to  the  flexibility  and  richness  of  the  language  and  are  a  natural 
phenomenon,  ambiguity  and  synonymous  terminology  are  significant  defects. 
Polysemous  terms  cause  inaccurate  terminology,  can  lead  to  practical  errors  and 
synonymous  terms  are  unnecessarily  cluttering  up  the  terminology,  lead  to  the 
creation of the special terminology of dialects. 
Тірек  сөздер:  терминология,  термин,  салалық  термин,  біріздендіру, 
қалыптастыру, реттеу 
Ключевые  слова:  терминология,  термин,  отраслевой  термин, 
унификация, формирование, упорядочение 
Key words: terminology, term, industry term, unification, formation, ordering 
 
Терминологияны    бұрыс,  жүйесіз  құру,  оны    мұқият  және  ретті 
қолданбау  салдарынан  пайда  болған  терминологияның  қанағаттанарсыз 
жағдайы  кейіннен  кейде  практикалық  қателерге  алып  келеді,  күмәнді  және 
қате  түсініктер  жасауға  ықпал  етеді,  оқырманнан  артық  уақыт  пен  еңбек 
шығынын талап етеді. 
Алайда  терминологияны  реттеу  жөніндегі  жұмыстар  терминология 
жұмыстары  қағидаттарының  тиісті  білімдерінсіз  орындалған  жағдайда 
қажетті нәтиже бермейді. 
«Терминологияның тағы бір кемшілігіне бір түсінікке бірнеше терминді 
қолдану  (терминдер  синонимиясы)  қолдану  болып  табылады.  Термин-
синонимдерге  мынадай  мысалдар  келтіруге  болады:  «жанды  күш»  және 
«кинетикалық  энергия»,  «күштер  жүйесінің  бас  векторы»  және 
«қорытындылаушы  күш»  (теориялық  механика),  «көлденең  күш»,  «кесу 
күші»,  «үгілу  (жарылу)  күші»,  «ығыстыру  күші»,  «қиюшы  күш»  (құрылыс 
механикасы). 
Жалпы  тіл  сөздерінің  көпмағыналылығы  мен  синонимиясы  тілдің 
икемділігі  мен  байлығына  ықпал  етіп  заңдылық  құбылыс  болған  жағдайда, 
терминдердің  көпмағыналығы  мен  синонимиясы  терминологияның  елеулі 
кемшілігі  саналады.  Көпмағыналы  терминдер  терминологияның  дәлсіздігін 
тудырады,  практикалық  қателерге  әкелуі  мүмкін,  ал  термин-синонимдер 
терминологияны  қажетсіз  баяулатады,  мамандар  арасында  бір-бірін 
түсінбеушілікке,  ерекше  терминологиялық  диалектілердің  тууына  алып 
келеді» [1, 4]. 
Терминологияны  біріздендіру  барлық  аталған  кемшіліктерді  жоюды 
мақсат етеді. Бұл кемшіліктерді кейбір сәтсіз терминдерді  қарастырып және 

________ ______ ______ ______ __  
Сборник материалов ІІІ Международной конференции 
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ 
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА» 
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 
 
141 
 
оларды  басқаларымен  ауыстырумен  шешуге  болмайды.  Белгілі  бір  саланың 
терминологиясын  біріздендіру  үшін    белгілі  бір  пәннің  түсініктер  жүйесіне 
сәйкес келетін терминдерді жүйеге келтіру қажет. 
 Көптеген 
пәндерде 
түсініктер 
жүйесі 
жоқ 
болғандықтан, 
терминологияны біріздендіру жұмысын да аталған пәнді түсініктер жүйесіне, 
яғни,  олардың  арасында  байланыс  орнату,  топтастыру  мен  анықтамалар 
құрудан бастауға тура келеді. 
«Сондықтан,  терминологияны  біріздендіру  мен  әзірлеу  бойынша  сәтті 
жұмыс  үшін  жалпыдан  жалқыға  бару  үшін,  жалпы  (түрлік)  ұғыммен  бірге 
(мысалы,  коррозия)  сол  түсініктің  түрлеріне  (химиялық  коррозия  және 
электорхимиялық  коррозия),  ішкі  түрлерге  (газдық,  сұйық,  атмосфералық, 
топырақтық), топтарға және т.б. бөлінуін беру арқылы түсініктердің ғылыми 
негізделген топтастырылуы мейлінше қажет» [1, 5]. 
Олай  болса,  топтастыру  нәтижесінде  түсінік  қатарлы  және  ықшамды 
жүйені құрайды және топтастырудың әр мүшесі бұл жүйеде өз орнын алады. 
Топтастырусыз  толыққанды  ғылыми  негізделген  терминологиялық  жүйені 
жасау мүмкін емес, терминнің формасында емес, түсініктер мәнінде жасырын 
жатқан терминологияның негізгі кемшіліктерін ашу жүзеге аспайды. 
Терминология  –  ғылым  мен  техника  тілін  дамытатын  лексиканың 
бірден-бір  күрделі  қабаты.  Сонау  30-жылдардың  өзінде-ақ  Қ.  Жұбанов: 
«Казахские  языкознание  лишь  начинает  оформляться  в  качестве 
самостоятельной  науки.  И  как  всякая  наука,  он  может  завершить  стадию 
своего оформление не на базе общих абстрактных схем, а путем разработки 
отдельных проблем, чтобы из этих конкретных разработок складывалась наука 
о казахском языке», - деп жазған болатын [2, 273]. 
30-жылдардың  екінші  жартысында  орыс  тілінен  және  сол  тіл  арқылы 
келген  интернационалдық  (кірме)  терминдердің  өзгертілмей  айтылуы  мен 
жазылуы қатты қадағаланды. Сөйтіп ана тіліміздің табиғи болмысынан тыс, 
жат  заңдылық  күштеп  енгізілді.  Термин  жасау  қағидаттарының  алғашқы 
жобасын  жасаған  профессор  Қ.  Жұбанов  екені  даусыз.  Алайда  белгілі 
теоретик ғұлама ғалымның өзге тілдік кірмелерді бұлжытпай алайық деуінде 
амалсыздық байқалады. Бұл сол кезеңнің білімпаздары амалсыз мойындаған 
шара демеске  болмайды.  Қазақ  тілінің  емле  ережелері де сол баяғы  Мәскеу 
ықпалымен жасалғаны мәлім. 
Осы  кезеңде  жүргізілген  терминологиялық  жұмыстар  жайында 
терминолог-ғалым  Ш.  Құрманбайұлы  өзінің  «Терминқор  қалыптастыру 
көздері  мен  терминжасам  тәсілдері»  атты  еңбегінде  мынадай  тұжырым 
келтіреді:  «Тіларалық  біріздендіру  жұмыстарын  жүргізуде  КСРО 
халықтарының  ортақ  тілі  –  орыс  тілін  үлгі  етіп  алу  ұсынылды.  Мәскеудегі 
КНТТ (Комитет научной терминологии) Одақ көлеміндегі терминологиялық 
жұмыстарды үйлестіріп отырған басты мемлекеттік орган әрі ғылыми мекеме 
ретінде  кеңес  халқына  ортақ  терминологиялық  қордың  (общесоветский 

________ ______ ______ ______ __  
Сборник материалов ІІІ Международной конференции 
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ 
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА» 
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 
 
142 
 
терминологический фонд) орыс тілі негізінде қалыптасуына үлкен ықпал етті» 
[3].  Ал  нақты  осы  кезеңдегі  терминологияның  дамуы  мен  қалыптасуы 
мәселелеріне арналған «Терминология мәселелері» атты еңбектің алғысөзінде 
проф. Ш. Құрманбайұлы былай деп жазды: «Өткен жиырмасыншы ғасырдың 
30-жылдарынан  бастап,  қазақ  терминологиясы  дамуының  жаңа  кезеңі 
басталды. Сол 30-жылдарға дейінгі жиырма жылдай уақытты қамтитын Алаш 
оқығандарының  терминологияны  дамытуда  ұстанған  бағыт-бағдары  басқа 
арнаға бұрылды» [4]. 
Сөйтіп, қазақ тілі күнделікті өмірдің қай саласына да белсенді араласып, 
қоғамдық  қызмет  аясы  кеңейе  түсті.  Күн  өткен  сайын  «мына  сөзді  қалай 
жазамыз»,  «ана  сөзді  қалай  қабылдаймыз»  деген  тәрізді  сұрақтар  көбейіп, 
терминге деген сұраныс артып, мұқтаждық молайды. 
«Атаулар  сөздігі»  (Қызылорда,  1931)  осындай  мұқтаждықты  мүмкін 
болғанша  өтеу  жолындағы  алғашқы  әрекет  еді.  Бұл  –  Қазақстан  Оқу 
комиссариаты  Білім  кеңесінің  басшылығымен  жасалған  сөздік.  Білім  кеңесі 
сол кездегі бірінші кезекте тұрған мәселе ретінде осы пән атауларын жинап, 
тез арада жұртшылыққа ұсында. Мұның кейінгі жұмыстарға септігі тигенмен, 
кемшіліктері де аз болмады. 
Дегенмен,  сол  кезеңдерде  шыққан  «Пән  сөздер»,  «Атаулар  сөздігі», 
«Қазақша-орысша  тілмаш»  тәрізді  еңбектер  терминологияның  даму 
тарихынан біраз деректер береді. Мұнда терминдік пішінге ие болып, тұрақты 
атаулық  қызмет  атқара  бастаған  біршама  сөздерді  кездестіреміз.  Бұл  ретте 
1931  жылы  Қызылорда  қаласында  латын  қарпімен  жарық  көрген  «Атаулар 
сөздігінің»  орны  айырықша.  Ғалым  Ш.  Құрманбайұлы  аталған  сөздіктің 
кейінгі  кирилл  қарпімен  шыққан  нұсқасында  оның  қазақ  терминологиясы 
тарихындағы  рөлі  жөнінде  былай  дейді:  «Қазақ  терминологиясының 
тарихында  өзіндік  орны  бар  «Атаулар  сөздігі»  өткен  ғасырдың  отызыншы 
жылдарындағы  термин  шығармашылығы  мен  терминологиялық  сөздік  түзу 
ісінің  кезеңдік  келбетін,  терминологиялық  комиссияның  жұмысы  мен  алаш 
зиялыларының  ұлттық  терминқор  қалыптастыруда  ұстанған  ұстанымдарын 
көрсететін  нақты  тілдік-тарихи  дерек  ретінде  лексикограф,  терминограф 
мамандардың,  жалпы  филологтардың,  тіл  мәселесі  қызықтыратын  көпшілік 
қауымының қажетіне жарайды деп білеміз» [5, 184].  
Ғылыми-техникалық  төңкерістің  тілдік  құрылымдар  дамуына  ықпал 
етуі  термин-сөздерге  байланысты  атаулардың  терминденуінде  жаңа 
қатынастар  пайда  болуымен  айқындалды.  Атап  айтатын  болсақ,  іс-әрекет 
құралына  байланысты  қатынасты  білдіретін  жаңа  ономасиологиялық 
құрылымдар  жасалды.  Мысалы,  «Атаулар  сөздігінде»  мынадай  өндіріс 
салалары дараланып, жеке көрсетілген: таукен кәсібі, ағаш жасау кәсібі, кен 
өндірісі,  қолөнер кәсібі,  алтын өндірісі, керемік кәсібі, кәнсербі кәсібі, бояу 
кәсібі,  орман  кәсібі,  зығыр  кәсібі,  май  кәсібі,  май  өндірісі,  мәшине  өндірісі, 
мәшине  жасау  кәсібі,  металл  кәсібі,  металл  шығару  кәсібі,  тиірменшілік 

жүктеу/скачать 2,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: