________ ______ ______ ______ __
Сборник материалов ІІІ Международной конференции
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА»
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
8
основную ее характеристику, дает советы по ее составлению. Так же говорит
о возможности организации работы на уроке с ментальной картой как в
группе, так и индивидуально. В заключительной части автор делится опытом
практического применения данного вида работы на уроке французского языка.
The article is about mental maps as educational tools in french teaching.
The author introduces the general characteristic and provides advice to create
mental maps manually or digitally. He discusses the opportunity to organize working
groups as well as individual works. And in conclusion the author presents
practical examples for the use of this method in french class.
Mental maps, educational tools, logic, creativity, interest
Les cartes mentales existent depuis très longtemps et elles sont un formidable
outil trop peu utilisé, mais dernièrement elles ont toute leur place à l’école dans
l’enseignement, une carte mentale qui a fait un retour et qui est très très utilisée
aujourd’hui. De plus en plus populaires dans le monde éducatif, elles offrent un
univers de possibilités et rendent bien vivante la stratégie d’apprentissage !
Qu’est –ce que c’est la carte mantale ?
On l’appelle encore carte heuristique, carte des idées, schéma de pensée, arbre
à idées. Ou un diagramme qui représente les connexions sémantiques entre
différentes idées
ou des liens
hiérarchiques
entre différents concepts [wikipedia]
La carte mentale est un outil qui aide à cerner et à organiser tout ce que nous
savons sur un sujet. Elle représente la manière dont nous pensons. Grâce à cette
structure, nous visualisons et contrôlons mieux le sujet. Nous pouvons placer
beaucoup d'idées dans un très petit espace et avoir à la fois une vision détaillée et
une vision d'ensemble d’un sujet.
Un peu d’histoire
Cette méthode a été mise au point par le psychologue et l’écrivain anglais
Tony Buzan dans les années 70. Il est aussi connu pour sa théchnique de
mémorisation totale, il a écrit de nombreux livres au sujet de l’apprentissage, de la
mémoire et du cerveau et il a dévéloppé le logiciel des cartes mentales
Avantages de la carte mentale :
La carte mentale permet :
De faire travailler les deux côtés du cerveau selon son inventeur Tony
Buzan : le côté gauche associé à la logique et le côté droit associé à l'imagination.
Cette méthode est censée faciliter la pensée logique et la créativité,
De comprendre plus rapidement une situation
D’établir des liens entre des idées
De capter promptement des infos par l'ajout de couleurs, d'illustrations
De mémoriser et de restituer l'info, plus particulièrement avant et
pendant des examens
De travailler en équipe, à l'aide d'une carte que tous comprennent
De passer à l'action, par exemple pour un projet, etc.
________ ______ ______ ______ __
Сборник материалов ІІІ Международной конференции
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА»
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
9
L’utilisation des cartes mentales demande un temps d’appropriation de l’outil
et de ses potentialités. Quelques conseils sont utiles pour se lancer :
commencez par créer des cartes sur des feuilles de papier, utilisez une
feuille dans le sens paysage
commencez par le thème principal bien au centre et essayez d’occuper
tous les espaces de la feuille
notez des mots-clés (et pas des phrases)
utilisez des couleurs pour différencier les éléments et/ou mettre certains
en valeur
ajoutez des dessins, des symboles qui illustrent vos mots-clés (choix
personnel)
ajoutez si nécessaire des liens entre les branches
laissez libre cours à votre imagination et votre créativité sans vous
censurer
ne pensez pas à l’aspect esthétique dans la phase de réalisation
n’hésitez pas à raturer et reprendre plusieurs fois une carte jusqu’à ce
que vous ayez pu mentionner toutes vos idées
testez des logiciels seulement après avoir “domestiqué” le processus sur
papier
Si beaucoup de cartes mentales se lisent dans le sens des aiguilles d'une
montre, d'autres sont découpées en deux parties, et se lisent d'abord à droite, ensuite
à gauche. Toute autre personne à qui nous remettons une carte ne devrait pas avoir
à la défricher : la structure est claire, les couleurs facilitent la compréhension, les
images sont pertinentes, la carte n'est pas trop chargée et l'ensemble est facilement
lisible, esthétique et attrayant.
Construire une carte mentale avec un logiciel
stlLa L
La technologie permet de creer la carte avec un logicile, de l’enregistrer,
l’imprimer, partager et publier sur le WEB.
l
Certains logiciels sont gratuits, il y a les
applications en ligne: Free Plan, Xmind, Mindmeister, Bubble.us, Poppet.
Cacoo.com, Coggle, Mindmanager, Bigger Plate, Mindomo
Une carte réalisée à la main ou avec un logiciel?
Il peut être intéressant de commencer avec du papier, souvent plus accessible
en milieux scolaire.Inconvénient principale des cartes déssinées - on doit refaire la
carte en tout ou en partie si on veut la modifier. Une bonne idée serait de faire
d’abord une carte avec un logiciel afin de pouvoir la réorganiser puis la dessiner pour
le plaisir de la rendre plus attrayante et originale
Travailler en groupe ou individuellement
En groupe :
C’est un outil fédérateur où tout le monde peut participer, expliciter ses choix,
donner son avis, échanger. La concevoir en groupe offre l’avantage du remue-
________ ______ ______ ______ __
Сборник материалов ІІІ Международной конференции
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА»
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
10
méninges. Donc, de la communication, donc, des choix consentis et de la discussion
sur le sujet étudié. On apprend ensemble, on modélise ensemble…
Individuellement :
C’est une approche créative, les enfants souvent endormis dans la pédagogie
traditionnelle, peuvent reprendre les rênes de leur construction du savoir et se créer
un outil pérenne pour continuer à organiser leur pensée. La pratique des cartes
permet donc de développer la créativité, activité qui fait partie intégrante du
processus de mémorisation et permet une implication plus grande. La création d’une
carte demande également de la concentration : mettre en carte, c’est analyser,
cautionner ses pensées réflexives. C’est une pratique, qui trouve son origine dans
l’individu et a pour effet de remettre l’apprenant en confiance. De le responsabiliser.
Quelles sont ses utilisations possibles en classe ?
- pour organiserdes idées en vue de rédiger un travail
on peut proposer un ébauche de structure pour la rédaction d’un récit
- pour résumer un chapitre, un article, une recette de la cuisine
________ ______ ______ ______ __
Сборник материалов ІІІ Международной конференции
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА»
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
11
- pour reviser en vue d’un controle, d’un examen et mémoriser des
personnages, des événements, des dates
________ ______ ______ ______ __
Сборник материалов ІІІ Международной конференции
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА»
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
12
- pour apprendre une langue – grammaire, lexique et d’autres
________ ______ ______ ______ __
Сборник материалов ІІІ Международной конференции
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА»
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
13
-
pour travailler le contenu du texte, déterminer son idée maitresse, son
problématique et d’autres
Et finalement une question qui se pose – Qu’est-ce qu’une bonne carte,
comment évaluer une carte ?
Il y a deux grandes critères utilisées pour la notation- les concepts et les liens.
Les consepts présentés sont bien sélectionnées, sont bien organisés les uns par
apports aux autres et globalement l’étendue et la clarté du schéma est au rendez-
vous, les liens sont présents et sont bien qualifiés
[Rémie Bachelet, comment évaluer une carte conseptuelle –les principes,
youtub]
Bonne exploration !
Bibliographie:
1.
Ecole Branchée, le magazine de l’enseignement à l’ère du Numérique,
les cartes mentales en classe par Anik Lessard Routher
2.
Comment construire une carte mentale, Magnard, youtub
3.
T’enseignes-tu ?, Les cartes mentales pour le prof de FLE
4.
Canopé, Académie de Besanson, le réseau de création et
d’accompagnement pédagogiques, apprendre à apprendre avec les cartes mentales
АҒЫЛШЫН ЖӘНЕ ҚАЗАҚ ТІЛІ МАҚАЛ-МӘТЕЛДЕРІН
ОҚЫТУДАҒЫ ТӘЛІМДІК ОЙ ҮНДЕСТІКТЕРІНІҢ ҰҚСАСТЫҒЫ
Досанова А.М., Исмайлова Н.А., Шәден Г.
Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, Алматы, Қазақстан
Мақалада қазақ және ағылшын тілдеріндегі мақал-мәтелдердің берер
танымдық сипаты мен оны оқытудағы ерекшеліктер айтылады.
Кілт сөздер: мәдениет, салт-дәстүр, тіл, таным.
________ ______ ______ ______ __
Сборник материалов ІІІ Международной конференции
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА»
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
14
Білім берудің қазіргі заманға тән басты бір талабы – өзге мәдениетті
тану, онымен жергілікті ұлт мәдениетін байланыстыра отырып байыту.
Мәдениеттердің өзара байланысы жағдайында ғана олардың жекелеген
мәдени ерекшеліктері айқындала түседі және танылады. Адам неғұрлым басқа
елдің мәдени байлығын көбірек меңгерсе, соғұрлым рухани байлығы молая
түседі. Осымен байланысты қазіргі уақытта көптеген бағдарламаларды, шет
елдермен байланыс арқылы игеру дәстүрге айналып барады. Бұған дәлел
ретінде президентіміз қолдау көрсетіп отырған Қазақстан Республикасы Білім
және ғылым министрлігінің «Болашақ» бағдарламасын алуға болады. Биылғы
жылдың өзінде ғана еліміздің бір топ жас мамандары мен студенттері осы
бағдарлама бойынша шет елдерде оқуға мүмкіндік алып отыр. Мұндай жақсы
дәстүр жастардың білімге деген қығығушылығын туғызып ғана қоймайды,
мәдени мұралар айналымын күшейтіп, сол арқылы екі елдің рухани баюына
үлкен мүмкіндік туғызады.
Қазақстан Республикасының тәлім-тәжірбие тұжырымдамасында:
«Тәуелсіз Қазақстанның әлеуметтік-мәдени даму жолы дегеніміз- ең алдымен
адамзат қазыналарына баса назар аудару, прогресшіл халық дәстүрлерімен
әдет ғұрыптарының толымды түлеуі, гуманитарлық ғылымдарға, өнерге ,
халықтардың моральдық байлықтарына қайтып оралу, мәдениеттің барлық
салаларында ұлттық даралықты сақтау , барлық ұлттық мәдениеттердің
қазыналары мен дербестігін мойындау»- деп атап көрсетілген.
Ағылшын халқының мәдениеті ежелгі заманнан бері Британ
аралдарында өмір сүрген тайпалардың материалдық мәдениеті мен рухани
мәдениетінің заңды жалғасы. Ағылшын халқының ұлт болып қалыптасуымен
байлынысты, олардың өзіне тән материалдық және рухани мәдениетінің
сипатты белгілері де орнықты.Бұл қалыптасқан мәдениет ағылшын
халықының аңыз әңгімелерінен, ауыз әдебиеті мен көркем өнердің түрлерінен,
мәдени мұралардан ұлттық сезім түсініктері, ой-пікірлері, көзқарастары
айқындалып, ұлттық өзіндік қолтаңба ерекшелігімен көзге түседі.
Ағылшын елінде мақал-мәтелдерді ұқыптап жинау, жариялау
жұмыстары сонау көне ғасырдан қалыптасып, күні бүгінге дейін дәстүрлі
түрде жалғасып келеді.Мәселен, ағылшын халқының мақал-мәтелдері
қамтылған алғашқы « Book of Proverbs in the Old Testament» атты топтама V
ғасырда-ақ жарық көрген. Бұл жинаққа өте көне ағылшын мақал-мәтелдері
кірген. Ағылшын мақал-мәтелдерінң жеке жинақ болып басылғандарының ең
көлемдісі атақты оқымысты Дезидериус Эрасмустікі. Ол бүкіл Еуропаны
түгелге жуық аралай жүріп, ағылшын мақал-мәтелдерінің жинағын
құрастырды. Дезидериус Эрасмусттйң мақал- мәтелдер жинағы 1500 жылы «
Collectanea», ал 1508 жылы Венецияда «Chiliades» деген атпен жарық көреді.
Сөз – адам үшін тәрбие құралы, мәдениет, өнер бастауы .Ақыл – ой
жәдігерлігі, әсемдік қазынасы. Сондықтанда сөзді шашпа-төк тегін дүние
көріп, оңды-солды талғаусыз айта беру сөз қадірін кетіреді. Мәселен ағылшын
________ ______ ______ ______ __
Сборник материалов ІІІ Международной конференции
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА»
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
15
халқы «A word spoken is past recalling» ( Айтылған сөз қайта шақырса
алмайсың). « First think then speak» (Әуелі ойлан,сосын сөйле) десе қазақ
халқы «Айтылған сөз-атылған оқ», «Аңдамай сөйлеген ауырмай өледі»,
«Таппасаң сөздің жүйесін, отына өзің күйесің»- деп дұрыс сөйлей білудің
үлкен өнер екенін ұрпақ біткенге үнемі ұқтырып береді. Бұл халқымыздың
тіл құдіретін танып әрі өте ардақтағанын көрсетеді.Халық қашанда сөздің
адамдар арасындағы атқаратын қызметіне, сөйлеудің парқына айрықша мән
берген. Адамның қоғамда өз орнын табуында, көпшілік құрметі мен сеніміне
ие болуында кемел ғұмыр кешуінде орнымен, дәмді, дәйекті сөйлей білуі,
тауып айтатын тапқырлығы үлкен рөл атқарады. Өйткені ақылы кемел, кісілігі
зор , білімі мол адам ғана солай сөйлей алады.Ондай дәмді қисынды , қысқа
қайыратын қызықты, айшықты әділ сөзді халық ұйып тыңдап, «тура сөз» деп
уәжіне тоқтаған.
Қазақ халқының «Ерте тұрған жігіттің ырысы артық,Ерте тұрған әйелдің
бір ісі артық », «Жүйесін тауып жұмыс қыл, жерін тауып тыныс қыл», «Қолы
қимылдағанның аузы қимылдайды» деген мақалдары жүздеген жылдар
бойындағы
еңбек
тәжірбиесін
қортындылаған
халық
көзқарасын
білдіреді.Тұрмыс негізгі еңбек екенін көрсету, аянбай адал еңбек етуге шақыру
идеасы қоғамдық тәрбиеден үлкен орын алған.
Сонымен қатар дүние мен байлықтың адамға берер мүмкіндіктері
туралы да ағылшындар мен қазақтарда мынадай ұқсас мақал-мәтелдер
кездеседі. «A golden key opens every door» (Алтын кілт бар есікті ашады), «An
ass loaded with gold climbs to the top of the castle » (Алтын артқан есек
қамалдың үстінеде шығады) деп ағылшындар мақалдаса, қазақ даналығы
«Ақша ашпайтын құлып жоқ», «Аузы қисық болса да байдың ұлы сөйлесін»
дейді. Әйткенмен, қазақ халқының « Байлық мұрат емес, жоқтық ұят емес»,
«Жарлы болсаң да, арлы бол» деген мақалдары халықтың тұрмыс , бейнеттің
қанша азабын тартсада зор адамдық қасиетті байлық, дәулеттен жоғары
қоятынын танытады.
Халық педагогикасында ерекше көңіл бөлінетін мәселенің бірі –
туыстық қарым-қатынас мәселесі. Әсіресе қазақ халқына тән қасиет
бауырмалдылық болып саналады.Қазақ баласы өзінің жеті атасын жетік
білген. Көп балалы отбасыларының саны үлкен қалаларда азайып бара
жатқанымен, ауылды жерлерде әліде болса көп балалы жанұялар кездеседі.
Мұндай отбасында ата-аналарымен, кішкентай балаларымен қоса қарт кісілер
бірге тұрады.Қазақ ежелден ата-ананы, қарияларды қадірлей , сыйлай білген.
Ағайын туысқа, бауырға, жолдасқа деген көмек, қазақ халқына тән
қонақжайлылық, ұйымшылдық, көңілінің кеңдігі қазақтың талай мақал-
мәтелдеріне арқау болған. « Let the world wag and take mine ease in mine in»
(Әлем шайқалса шайқалсын,өз үйім аман болса болды) «A Constant guest is
never welcome» (Жиі қонақ қуантпайды) деген ағылшындардың мынадай
мақал – мәтелдері қазақ халқына жат. Әйтседе, біздің халықта да «Бір қонған
________ ______ ______ ______ __
Сборник материалов ІІІ Международной конференции
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА»
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
16
қонақ құт, екі қонған қонақ жұт» деген мақал бар.Ол халықтың қонақты
ұнатпауы емес, көп мезі қылып, орынсыз өзін сыйлата берудің әдпсіздігін
білдіру. Негізінде, қонақжайлылық біздің халықтың ұлттық өзіндік ерекшелігі.
Адам баласының бойындағы төзімділік , өз дегеніне жетудегі ынта-
жігер маңызды қасиеттер. Ағылшын халқында осыған байланысты
«Everything comes to him, who waits» дейді. Мұның мәнісі: «Күте білген, жете
біледі». Қазақтар «Асықпаған арба мен қоян алады», «Асыққан шайтанның
ісі» деген.
Ағылшын халқының өзіне тән ұлттық психологиясы бар.Соның
арқасында
отбасы
мен
қоғамда
тәртіптілік,
адалдық,
сыпайлылық,ұқыптылық, тазалық, салқын қандылық-тәрбие арқылы
жастардың санасына сіңіріліп жатады. «Honesty is the best policy» (Адалдық-
ең жақсы саясат), «A place for everything and everything in its place» (Әр
заттың өз орны бар) деген т.б мақалдардан ағылшын халқының ұлттық
психикалық ерекшеліктерін байқауға болады.
«Білекті бірді жығады,білімді мыңды жығады». «Білімдіге дүние
жарық, білімсіздің күні кәріп» деп қазақ халқы білімді күннің нұрына,
мыңның күшіне балайды. Оқу ілімінің қиындығын сезіп білген қазақ «Оқу
инемен құдық қазғандай» деп бағалаған. «Оқусыз білім жоқ, білімсіз күнің
жоқ», «Оқыған білмейді көкейіне тоқыған біледі» дейтін мақалдардың
мазмұны білім өзінен-өзі келмейді, ерінбей еңбектенумен,ізденумен келеді
дегенге саяды.
Мақал-мәтелдерді талдау кезінде қазақтар мен ағылшындардың идеялық
үндестігін аңғаруға болады.Мәселен, «It is never late to learn» (Оқу ешқашан
кеш емес). «The pen is mightier than the sword » ( Қауырсын қалам қабыланны
тырнағынан да өткір). Қазақта да «Ұстазы жақсының ұстамы жақсы» дейтін
мақалы бар.
Қазақтың «Жігіт жарымен жақсы», «Жаман қатын алған жауы үйінде»,
«Бірінші байлық – денсаулық, екінші байлық – онсаулық, үшінші байлық-ақ
жаулық», деген сияқты мақалдарымен түйінделген ой пікір үйленуге деген
халықтық көзқараспен өзектес, үндес екені анық.
Ағылшын халқында «He that would the daughter win6 must the mother
first begin» (Қызын жеңем десең анасынан баста) деген мақал бар. Өйткені
ананың қыз баланы тәрбиелеуде ықпалының зор екенін, әке үй ішінің айбары
болғанымен, шешенің орнын, қызметін ауыстыра алмайтын ағылшын халқы
терең ұғына білген. Қазақтың да халық педогогикасы қыз баланы тәрбиелеуге
аса зор көңіл бөлген. «Ұлдың ұяты әкеге, қыздың ұяты шешеге»-деп қараған
халқымызды ұл баланы тәрбиелеуді аталар мен әкелер өз қолына алса, ал қыз
баланы тәрбилеу әжелер мен аналардың ісі болып саналған.Қыз балаға қатаң
талап қойылып отырған.
В.А. Верхогляд «Ағылшын фольклоры өзге ұлттардың ықпалынсыз
бола алмады.Ағылшын халқының көптеген ертегілері өзге халықтардың
|