Сборник материалов ІІІ международной конференции



Pdf көрінісі
бет21/23
Дата12.04.2020
өлшемі2,69 Mb.
#62278
түріСборник
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   23
Байланысты:
sciPaper84409 (1)


________ ______ ______ ______ __  
Сборник материалов ІІІ Международной конференции 
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ 
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА» 
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 
 
143 
 
өндірісі, сабын былғау кәсібі, мұнай кәсібі, өңдеу кәсібі, сауда кәсібі, сақтау 
кәсібі  және  т.б..  Сонымен  бірге,  осы  салаларға  қатысты  кәсіп  атаулары  да 
беріліп  отырған.  Мысалы,  тау-кен  кәсібі  →  тау-кен  кәсіпшісі,  кен  қазушы; 
ағаш жасау кәсібі → ағаш шебері; кен өндірісі → кеншілер; қолөнер кәсібі → 
қол кәсіпшісі; сауда кәсібі → саудагер және т.б. 
1935  жылы  өткен  Мәдениет  қайраткерлерінің  Бүкілқазақстандық 
құрылтайының (съезінің) күн тәртібінде қаралған негізгі мәселелердің бірі – 
орфоэпия  мен  терминология  мәселесі  болды.  Осы  құрылтай  қарсаңында 
Мемлекеттік  термин  комиссиясы  өзінің  кеңейтілген  мәжілісін  өткізді,  онда 
ғылымның әртүрлі саласына байланысты жасалып жатқан терминдер жүйесі 
туралы сөз қозғады. 
Қазақ тілінің ғылыми терминологиясын жасап, оларды ретке келтіруде, 
сондай-ақ  алдағы  жұмыстар  бағытын  айқындай  түсуде  бұл  құрылтайдың 
атқарған  рөлі  зор  болды.  Құрылтайда  терминология  мәселесі  ғылыми 
проблема  есебінде  қарастырылып,  оның  негізгі  белгілері,  ерекшеліктері 
анықталды.  Лексиканың  өзге  қабаттарына  қарағанда  терминнің  өзіне  тән 
өзгеше  қызметі,  жасалу  жолдары  қалыптасу  сырлары  бар  екені  дәлелденіп, 
ғылыми  қағидаттары  түзілді.  Осының  негізінде  бұдан  былай  қарай  термин 
жасау  ісі  белгілі  бір  ғылыми  жүйеге,  тіл  заңдылығына  сәйкес,  қабылданған 
қағидаттар  негізінде  жүргізілетін  болды.  яғни  термин  жасаудың  ортақ 
қағидаты түзіліп, оның басқа да маңызды мәселелері шешімін тапты. 
Құрылтай қарсаңында жасалып, жұртшылық талқысынан өткен, сөйтіп 
құрылтай  мақұлдамасын  алған  қазақ  терминдері  Қазақстан  халық 
Комиссарлары  Кеңесінің  1935  жылғы  23  маусымдағы  812  қаулысымен 
бекітілді,  Құрылтайдың  алды-артында  қауырт  жүргізілген  осы  тектес 
жұмыстар  нәтижесі  іле-шала  1936  жылы  терминологиялық  сөздік  күйінде 
«Қазақ тілі терминдері» деген атпен жұрт қолына тиді. Қ. Жұбановтың жалпы 
редакциясымен  «Қазақстан»  баспасына  жарық  көрген  бұл  сөздіктегі 
терминдер  негізінен  үш  саланы  (әлеуметтік-экономика,  физика  мен 
математика) қамтыған. Жинақталған терминдер онша көп бола қоймағанмен, 
бұл қазақ терминологиясын сол кезеңнің талап-тілегіне орай ғылыми арнаға 
түсіріп,  оның  әлеуметтік  мәні  бар  мәселе  екенін  танытқан  игі  іс  ретінде 
тарихта қалды. 
Сөздікте  Үкімет  қаулысымен  бірге  Мемлекеттік  термин  комиссиясы 
басшылыққа  алатын  қазақ  әдеби  тілі  терминологиясының  он  тармақтан 
тұратын қағидатын Қ. Жұбанов ұсынған болатын. Бұл құжат терминологтер 
алдына мынадай талаптар қойды: 
Бірінші шарт бойынша: әдеби тілдердің көбіне ортақ революция, совет, 
теория,  практика,  тенденция,  медицина,  хирургия,  климат,  абсолютный, 
конкретный  т.с.с.  халықаралық  сипаты  бар  терминдерді  сол  түпнұсқадағы 
қалпынша қазақ тіліне аудармай алу. 

________ ______ ______ ______ __  
Сборник материалов ІІІ Международной конференции 
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ 
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА» 
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 
 
144 
 
Екінші шарт бойынша, әдеби тілдер тәжірибесінде аударылып алынып 
жүрген  производство,  труд,  деньги,  корен,  стебел,  мышцы,  деление, 
умножение  тәрізді  халықаралық  терминдерді  аудару  керек.  Ал  сословие, 
состав,  клетка,  слет  сияқты  қазақ  тілінде  баламасы  жоқ  немесе  терминнің 
қазақша нұсқасы бастапқы мағынадан ауытқитын болса, онда оны аудармай 
алған жөн делінеді. 
Үшіншіден, әртүрлі ғылым салаларына ортақ терминдер болуы мүмкін. 
Мысалы,  материя  термині  философия  мен  физикада,  түбір  термині 
математика, ботаника және лингвистикада, реакция термині химия, биология 
және  саяси  ұғым  ретінде,  экскурсия  сөзі  оқу-ағарту  ісі  мен  физиология 
ғылымында кездеседі. Бұларды сол бірыңғай түрде қалыптастыру керек. 
Төртіншіден,  әр  қилы  жағдайда  әр  алуан  мағынаны  білдіретін 
мануфактура (тарихи-экономикалық және тауартану мағынасында), продукт 
(өндіріс  өнімі  және  азық-түлік  мағынасында)  сияқтылар  бір  пәнде  термин 
ретінде алынсын да, екіншіде жай сөз ретінде аударылсын. 
Бесіншіден, халықаралық терминдер орысшада қалай алынса, қазақшада 
да  солай  алынады.  Егер  ол  сөздерді  таңбалайтын  кейбір  әріптер  жетіспесе, 
қазақ әліпбиінің бар мүмкіндігі пайдаланылатын болсын. 
Алтыншы  тармақ  бойынша,  аударуға  келетін  терминдерді  аударғанда 
оның ғылыми мәні дәл берілуін қадағалау қажет. Аудару кезінде қазақ тілінің 
грамматикалық  ерекшеліктері  қатаң  сақталуы  тиіс.  Береміс  –  «передача», 
көпбұрышты – «многоугольник», тәжірибе – «практика» тәрізді терминдерді 
түсініксіз ететін жасанды сөзжасамға үйір болмаған жөн. 
Жетінші тармақта былай деп көрсетіледі: есім және есімденген етістік 
түріндегі халықаралық (интернационал) терминдер сол түрінде алынсын. Ал -
изация, 
-ификация, 
-ация 
жұрнақтарымен 
келетін 
машинизация, 
электрофикация,  объективизация  қазақ  жұрнақтары  жалғанып  алынсын 
(машиналандыру, электрлендіру, объективтендіру). 
Ал -ский, -ный жалғаулары арқылы жасалған анықтауыш сын есімдер 
қазақшасында  қысқартылып  популяр  кітап  (популярная  книга),  абсолют 
шама  (абсолютная  величина),  буржуаз  идеология  (буржуазная  идеология), 
экстенсив  шаруашылық  (экстенсивное  хозяйство),  дифференциал  теңгерме 
(дифференциальное уравнение) түрінде алынуы тиіс. Сондай-ақ түбір сөздің к 
дыбысы  ч-ға  айналып,  -ский  жұрнағымен  келетін  сын  есемдер  жалғауы 
қазақшасында  қысқартылып  электр  шам  (электрическая  лампа),  физика 
география (физическая география) т.б. түрінде берілсін. 
«Изолировать»,  «машинизировать»  тәрізді  есімнен  болған  етістік 
формалар қазақ тілінің жұрнақтары арқылы изоляциялау, машиналандыру деп 
аталсын. 
Сегізінші  тармақта  халықаралық  терминология  тәжірибесінде 
қолданылып жүрген кейбір -ист, -изм тәрізді суффикстер мен ре-, син-, де-, 
анти-,  контр-,  тәрізді  сөзалды  префикстерінің  қазақ  тілінде  баламасы  жоқ 

________ ______ ______ ______ __  
Сборник материалов ІІІ Международной конференции 
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ 
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА» 
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 
 
145 
 
болғандықтан,  термин  сөздермен  бірге  бұлар  да  қабылдансын,  басқа 
қосымшалардың бәрін де қазақша түрінде алу керек. 
Тоғызыншы тармақта қысқарған сөздер жайы әңгіме болады: авто, аэро,  
авиа т.б. қазақ сөздерімен біріктіріп, автожол, автоқатынас, авиашана т.б. 
деп  алынсын  делінген.  Осы  күнге  дейін  қазақша  аудармасы  беріліп  келген 
диктатура,  революция,  совет,  теория,  практика,  контрреволюция, 
милитаризм тәрізді т.б. терминдер бұдан былай қарай аударылмай, бәрі сол 
халықаралық қолданыстары қалпынша алынуы тиіс. 
Оныншы тармақта өте маңызды мәселеге мән беріледі. Атап айтқанда, 
қазан  төңкерісінен  бері,  әсіресе  орыс  тілінің  сөз  жасау  тәжірибесінде 
қолданылып  келе  жатқан  біріккен  күрделі  сөздер  мәселесі  әңгіме  болады. 
Саяси  экономия  (политэкономия),  ауатком  (райисполком)  т.б.  тәрізді  жаңа 
тіркесім  терминдер  қазақ  тілі  заңдылығына  орай  жасалып,  Мемтерминком 
бекіткен соң қолданысқа ендірілсін. 
Міне, 
алғаш 
түзіліп,  басшылыққа 
ұсынылған 
терминжасам 
қағидаттарының  өзіндік  сипаты  осындай  жетістіктермен  қатар,  кейбір 
кемшіліктерінің болғанын да айта кету керек. Мәселен, кейбір халықаралық 
терминдер  мен  «советизмдерді»  сөз  еткенде  қайсібір  жүйесіздіктер  көзге 
түседі.  Оның  бер  жағында,  терминжасам  үдерісіндегі  қазақ  тілінің  өз 
мүмкіндігі  жан-жақты  ашылып  айтылмайды.  Сондай-ақ  аударылсын  деген 
сөздердің  сөздердің  біразын  аударудың  керегі  жоқтығы,  ал  түпнұсқадағы 
күйінде  берілсін  дейтін  сөздердің  қайсыбірінің  тамаша  баламасы  бар  екені 
аңғарылады. Қысқасы, күні кешеге дейін бұл істе орыс тілінде қалай болса, 
солай алу керек деген пиғыл үстем болып келді. Соған қарамастан, осындағы 
көрсетілген қағидат алдағы терминжасам үдерісіне қызмет еткен құжат еді. 
Қ.  Жұбанов  термин  сөздің  тұңғыш  рет  ғылыми  анықтамасын  жасап, 
олардың  лексиканың  өзге  қатпарларынан  өзіндік  ерекшелігін  жан-жақты 
түсіндіріп  берді.  Егер  анықтаманы  сол  түпнұсқасында  өзгертпей  берсек, 
былай  болып  келер  еді:  «Термином  называется  специфический  вид 
определенных  словесных  обозначений,  передающих  определенные  понятия, 
установленные на данном этапе развития науки и революционной практики, 
причем  передаваемые  термином  терминологические  понятие  может  не 
совпадать  со  словарным  значением,  которое  присуще  данной  словесной 
величине в обыденной жизни [31, 273].   
Ғылымның  қай  саласына  назар  аударсақ  та,  сол  саланың  қаншалықты 
деңгейге  жетіп,  қаншалықты  дәрежеге  көтерілгені  терминологиялық 
жүйесінен көрініп тұрады. Ресей ғылымындағы терминологияны зерттеудегі 
арнайы бетбұрыс Д.С.Лотте, С.А.Чпалыгин, С.И.Коршунов есімдерімен тығыз 
байланысты.  Өткен  ғасырдың  30-жылдары  құрылған  терминкомдар  бұл 
күндері  ғылымның  дербес  бір  саласын  құрап  отыр  және  әлі  де  өз 
маңыздылығын жойған жоқ. 

________ ______ ______ ______ __  
Сборник материалов ІІІ Международной конференции 
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ 
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА» 
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 
 
146 
 
Орыс  терминологиясының  дамуына  А.А.Реформатский,  Н.А.Баскаков, 
Т.Л.Канделаки,  Б.Н.Головин,  Г.В.Степанов,  В.П.Даниленко  және  т.б. 
ғалымдар,  сонымен  бірге  бүгінгі  таңда  осы  істің  ізбасарлары, 
жалғастырушылары  А.В.Суперанская,  Н.В.Подольская,  Н.В.Васильев, 
К.М.Мусаев  және  қазақ  терминологиясын  дамытуда  А.  Байтұрсынов,  Қ.Қ. 
Жұбанов, Ә.Т. Қайдар, Ө.А.Айтбаев, Б.Қ. Қалиев, К.Юсуф, Ш.Құрманбайұлы 
т.б.  өз  үлестерін  қосып  отыр.  Бұл  тілші-ғалымдардың  қарастыратын 
мәселелері де жан-жақты, атап айтқанда, терминологиялық жүйенің құрылуы, 
терминнің мағыналық ерекшелігін зерттеу, оның басқа тілдермен байланысы, 
сол  тілдердің  лексикалық  қорына  еніп,  терминология  жүйесінен  орын  алуы 
т.б. 
Еліміз  өз  тәуелсіздігін  алғаннан  кейін  етек-жеңімізді  жинап,  бар-
жоғымызды  түгендей  бастадық.  Бұл  жағдайда  ең  басты  мәселе  ана  тілін 
дамыту,  қазақ  тілін  қайнар  бұлақтың  суындай  таза  ұстау  болатыны  сөзсіз. 
Осындай жауапты кезеңде сөз қолданыстарына, тіл мәдениетіне, терминжасам 
мен аудармаға өте мұқият көңіл бөліп отыру қажет сияқты. 
Терминологияны  біріздендіру  жайында  белгілі  тілші-терминолог, 
профессор  Ш.  Құрманбайұлы  былай  дейді:  «Терминологияны  біріздендіру 
бірнеше  сатыдан  тұратын  ауқымды  да  күрделі  жұмыс.  Тілші-терминолог 
ғалымдар  терминологияны  біріздендірудің  бес  сатысын  атап  көрсетіп  жүр. 
Бірінші – белгілі бір тар мамандықтың шеңберінде біріздендіру; екінші – сала 
шеңберінде  біріздендіру;  үшінші  –  нақты  бір  ұлт  шеңберінде  біріздендіру; 
төртінші  –  туыстас  тілдер  шеңберіндегі  біріздендіру;  бесінші  –  тіларалық, 
ұлтаралық біріздендіру; алтыншы – халықаралық, бүкіл ортақ терминдері бар 
тілдер арасындағы біріздендіру» [6, 121].  
Өкінішке  орай,  пәрменді  түрде  жасалып  жатқан  жаңа  терминдер  мен 
атауларды  реттеуге,  біріздендіруге,  оларды  сөздіктерде  беріп,  көпшілікке 
жеткізуге келгенде шалағайлық танытып жатамыз. Ұқыптылық, біріздендіру, 
реттеу, жүйелендіру жағы кемшіл түсіп жатады. 
 
Әдебиеттер: 
 
1. 
Руководство по разработке и упорядочению научно-технической  
терминологии.  Под  редакцией  академика  А.М.  Терпигорева. 
Издательства академии Наук СССР. - М., 1952. 
2. 
Жұбанов Қ. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер. – Алматы: Ғылым, 
1966. 
3. 
Құрманбайұлы Ш. Терминқор қалыптастыру көздері мен  
терминжасам тәсілдері (Барлық сала мамандарына арналған әдістемелік 
құрал). – Алматы: Сөздік-Словарь, 2005. –240 б. 
4. Құрманбайұлы Ш. Терминология мәселелері. 2-кітап. – Астана: «1-С-
Сервис» ЖШС, 2006. – 228 б. 

________ ______ ______ ______ __  
Сборник материалов ІІІ Международной конференции 
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ 
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА» 
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 
 
147 
 
5. Атаулар сөздігі. – Алматы: «Сөздік-Словарь», 2004. – 184-бб. 
6. Құрманбайұлы Ш. Терминтану. Оқу құралы. – Астана, 2007. – 160 б. 
«Актуальные  вопросы  филологии  и  методики  преподавания 
иностранных языков»  
 
 
ЗАИМСТВОВАНИЕ ИНОСТРАННЫХ СЛОВ В ЛЕКСИКЕ 
КАЗАХСКОГО ЯЗЫКА 
 
Исмайлова Н.А., Медетбекова П.Т., Бектемирова С.Б. 
Казахский национальный университет имени аль-Фараби 
 
В  статье  рассматриваются  некоторые  вопросы,  актуальные  для  такого 
описания, а именно: 1. интернационализмы как разновидность заимствований, 
2.  место  интернационализмов  в  системе  казахского  языка,  3.  семантическая 
адаптация гастрономической лексики в казахском языке. Анализ проводится с 
социолингвистической точки зрения. 
 
На  современном  этапе  широкомасштабного  развития  политических, 
экономических,  научных,  социальных  и  культурных  отношений  между 
государствами,  значительного  повышения  уровня  информационных 
технологий  и  обмена  информацией  в  мировом  масштабе,  главенствующая 
роль в развитии лексики принадлежит английскому языку.  
Изменения, которые произошли в Казахстане в конце XX в., затронули 
все сферы жизни общества и, конечно, нашли отражение в языке.  В истории 
казахского 
языка 
отмечается 
несколько 
периодов 
интенсивного 
взаимодействия  с  другими  языками,  что  во  многом  определило  тенденции 
развития  казахского  языка,  повлияло  на  его  лексическую  систему  и 
грамматический  строй.  В  настоящее  время наш  язык  переживает  очередной 
этап  активного  иноязычного  влияния  (главным  образом  со  стороны 
английского  языка).  История  каждого  иноязычного  слова  в  принимающем 
языке  уникальна:  различны  причины  проникновения  слов  в  чужой  язык, 
темпы  и  качество  их  адаптации  к  другой  языковой  системе,  не  одинаков 
языковой статус лексических единиц. Усиление взаимодействия языков при 
врзрастающей  роли  культурных  и  экономических  связей  между  народами 
приводит в образованию особого фонда интернациональных слов, имеющихся 
как в родственных, так и в не родственных  языках. 
Нет еще достаточно четкого мнения о том, какие слова следует относить 
к интернациональным. Одни ученые считают, что у всех интернационализмов 
в разных языках должно быть одинаковое значение, другие же пологают, что 
обязателный  признак  интернационализмов  –  лишь  внешнее  сходство  и 
общность происхождения.  

________ ______ ______ ______ __  
Сборник материалов ІІІ Международной конференции 
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ 
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА» 
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 
 
148 
 
В 
современной 
лингвистической 
литературе 
проблеме 
интернациональной лексики уделяется все больше внимания. Это объясняется 
той неуклонно возрастающей ролью, которую играют международные слова в 
различных  областях  языковой  деятельности,  так  или  иначе  связанных  с 
процессами соприкосновения и противопоставления языков.  
Согласно  общепринятой  точке  зрение,  «интернационализмы»  -  это 
слова,  совпадающие  по  своей  внешней  форме  (с  учетом  закономерных 
соответствии  звуков  и  графических  единиц  в  конкретных  языках),  с 
полностью  или  частично  совпадающим  смыслом,  выражающие  понятия 
международного характера из области науки и техники, политики, культуры, 
искусства  и  функционирующие  в  разных,  прежде  всего  неродственных  (не 
менее чем в трех) языках [1, 197]. 
Оставляя  в  стороне  анализ  точек  зрения  по  поводу  соотношения 
интернационализмов  и  заимствований  (ему  посвящены  многочисленные 
работы),  отметим  только,  что  разделяем  мнение,  согласно  которому 
интернационализмы признаются частной разновидностью заимствований (см 
Молдабекова,  Сорокин).  Область  заимствованной  лексики  включает  в  себя 
интернационализмы,  т.е.  понятие  «заимствование»  шире  понятия 
«интернационализм»,  отличительным  же  свойством  интернационализмов 
является  их  способность  проникать  в  большое  количество  языков.  Каждое 
интернациональное слово возникает в языке-реципиенте в результате контакта 
с  языком-донором,  следовательно,  является  заимствованным,  однако  не 
каждое заимствование можно назвать интернациональным. 
К интернационизмам как частной разновидности заимствований может 
быть  применена  классификация  Э.Хаугена:  1.  Заимствованные  слова 
(loanwords),  которые  подразделяются  на  собственно  заимствования  (pure 
loanwords  –  из  иностранного  языка  заимствуется  как  значение,  так  и 
формальная оболочка слова)  и заимствования-гибриды (loanblends), т.е.слова-
«миксты»,  состоящие  частично  из  иностранных  и  частично  из  исконных 
адаптирующих  элементов;  2.    Заимствования-сдвиги  (loanshifts),  которые 
подразделяются  на  расширения  (extensions)  и  неосемантизмы  (creations)  в 
зависимости  от  того,  используют  ли  они  некоторую  комбинацию 
семантических  компонентов,  существовавшую  в  языке-реципиенте  до 
заимствования, или образуют новую [4, 352-354]. 
Учитывая  способы  освоения  формальной  оболочки  иноязычных  слов, 
т.е. 
особенности 
фонетико-орфограческой 
ассимиляции, 
среди 
заимствований, а значит и среди интернационализмов, логично выделить: 1. 
Трансплантанты  (иначе  –  «иноязычные  вкрапления»,  «варваризмы») 
употребляющиеся на письме в той же форме, что и в языке-источнике  (напр. 
roaming  в  польском  языке  –  при  произношении  [англ.  rouming];  2. 
Транслитерованные слова (напр. в казахском языке попкорн  [англ. popcorn]; 
3. Транскибированные слова. 

________ ______ ______ ______ __  
Сборник материалов ІІІ Международной конференции 
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ФИЛОЛОГИИ И МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ 
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА» 
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 
 
149 
 
Учитывая 
характер 
употребления 
в 
языке-реципиенте, 
интернационализмы  (и  заимствования  вообще),  можно  представить  как 
совокупность 
общенародной 
и 
необщенародной 
лексики 
(т.е. 
функционирующей  в  определенных  социо-  и  биолектах).  Например,  для 
современного 
казахского 
языка 
общенародными 
являются 
интернационализмы  англоязычного  происхождения    (типа  джинсы). 
Общенародные  интернационализмы  немночисленны;  в  совремонном  языке, 
которому 
свойствен 
«разнокультурный 
синкретизм», 
большинство 
интернационализмов-неглогизмов составляют необщенародные англицизмы, 
стилистически  маркированные,  например  экономические,  политические, 
компьютерные,  гастрономические  термины  и  язык  СМИ:  бартер,  дилер, 
импичмент, истеблишмент, кластер, дамп, майонез, ток-шоу, диджей.   
Так,  существование  в  каждом  языке  генетически  разных  пластов 
интернационализмов  можно  объяснить  процессами  глобализации.  В 
настоящее  время  главным  «глобализатором»  новейшего  времени  являются 
Соединенные  Штаты,  «коммуникативная  империя»,  которая  распологает 
наиболее мощной сетью mass media и поэтому способна «бомбардировать» на 
весь  мир  информационными  потоками,  вырабатываемыми  в  ее  недрах, 
навязывая своей культуры остальным. 
Глобализация  современной  культуры  происходящая  параллельно  с 
глобализацией  науки,  созданием  мирового  рынка  товаров  и  другими 
подобными  процессами,  является,  по  сути,  «американизацией.  Вследствие 
«амероглобализации» глобальным становится английский язык, в результате 
чего происходит смена источника интернациональной лексики.  
Анализируя 
современные 
процессы 
глобализации, 
социологи 
отмечатют,  что  они  ведут  к  смешению  национальных  традиции  и 
возникновению  гибридной  мировой  «массовой  культуры»,  а  также  к 
унификации  языка  культурного  общения,  т.е.  к  формированию  глобального 
языка. Термин «глобальный язык» впервые введен в лингвистический обиход 
английским  ученым  Дэвидом  Кристалом  [5].  Под  термином  «глобальный 
язык»  понимается  один  из  естественных  мировых  языков,  получивший 
широкое  распространение  ввиду  благоприятных  общественно-исторических 
условий  развития  нации-носителя  этого  языка,  который  соответствует 
следующим  требованиям:  1.  Употребляется  в  качестве  основного 
государственного  в  нескольких  странах;  2.  Используется  в  основных 
государственных  институтах  в  тех  странах,  где  он  не  является 
государственным;  3.  Занимает  приоритетное  положение  среди  прочих 
иностранных языков при изучении в государственных учебных заведениях; 4. 
Отличается  высокой  степенью  употребления при  осуществлении  различных 
международных  контактов.  Всем  требованиям  глобального  языка  отвечает 
английский  язык,  распространению  которого  способствует  также  развитие 
Интернета. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   23




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет