Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Әрінов Қ. К., Мұсынов Қ. М., Апушев А.Қ

 

Халық 

Қазақстанның 

мал 

шаруашылығы  саласын  ойдағыдай  дамытуда  жем-азықтық  дақылдар 

пайдалану  экономикалық  тұрғыдан  тиімсіз.  Қазақстандағы  негізгі 

жемазықтық дақылдарға арпа мен сұлы жатады. 

Арпа  –  маңызды  біржылдық  малазықтық,  азық-түліктік  және 

техникалық  дақыл.  Арпа  дәнінде  (астығында)  орта  есеппен  60% 

крахмал, 12-13% ақуыз (белок), 2%-дан астам май, 3%-ға таяу күл, 5-7% 

клетчатка,  көп  мөлшерде  дәрумендер  (витаминдер)  бар.  Арпа 

астығының химиялық құрамының өзгеруі өсіру жағдайларымен, сорттық 

ерекшеліктері тікелей байланысты. 

Арпа  астығының  малазықтық  құндылығы  ақуыз  мөлшерінің 

көптігінен  және  қабықтылығынаң  төмендігінен  сұлыға  қарағанда 

жоғары. Сұлының 1 кг-да 1 азықтық өлшем болса, арпада орта есепен – 

1,21 а.ө. бар. 

Арпа  астығы  –  тамаша  құнарландырылған  жемазық.  Әсіресе  оның 

құндылығы  шошқаны  беконды  және  жартылай  майлы  етке  семірткенде 

 

211 

арта түседі. Арпамен азықтандырғанда құстардың жұмыртқалағыштығы 

мен  еттілігі  артады.  Арпаның  сабаны  мен  мекені  де  жақсы  ірі  сабақты 

мал азығы, бағалығы жөнінен ол  тары сабанына ғана жол береді (Кесте 

26). 

Арпа  өнімдігінен  сүттене-балауыздана  кезеңінде  дайындалатын 

жалқы  –  азық  өзінінің  биологиялық  құндылығы  жағынан  жоңышқаға 

жақын.  Осы  кезеңде  жиналған  арпа  пішендеме  дайындауға  да 

пайдаланылады. 

 

Кесте  26.  Дәнді  астық  дақылдарының  малазықтық  құндылығы 

(М.Ф. Томмэ бойынша) 

 

Дақыл 

Малазық-

тық 

өлшем, а.ө. 

Күл, 

% 

Қорыты-

латын 

протеин 

Каль-

ций 

Фос-

фор 

Каро-

тин, 

мг/кг 

г/кг 

жүктеу/скачать 12,59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: