– піскен себет; 4 – гүлдер және олардың мүшелері; 5 – тозаңдық дән; 6 - қиындағы
360
бозқырауды көтереді. Гүлдену кезеңіндегі оңтайлы температура – 25-
27
0
С.
Күнбағыс 30
0
С-дан жоғары температураны басқа дақылдармен
салыстырғанда жеңіл көтереді, себебі түкті жапырақтары мен сабақтары
транспирацияны күшейту нәтижесінде өсімдік жақсы салқындайды.
Толық вегетация кезеңіне қажетті белсенді температура жиынтығы
1800-2500
0
С. Солтүстік Қазақстан жағдайында ерте және ортадан ерте
пісетін сорттар үшін бұл көрсеткіш – 1900-2100
0
С. Аталған аймақта
күнбағыс вегетациясының ұзақтығы 95-120 тәулік.
Күнбағыс ылғалды көп қажетсінеді, алайда қуаңшылыққа да
төзімді, бұл оның топыраққа терең бойлайтын және терең қабаттан су
сіңіру қабілетін күшейтетін тамырына байланысты. Транспирациялық
коэффициенті 470-550, 1 ц тұқымның құрғақ затын қалыптастыру үшін
200 м
3
, ал сүрлемге өсіргенде 1ц құрғақ затқа – 85-150м
3
су
шығындайды. Гүлденуге дейін күнбағыс бүкіл қажет ылғалдың 20-22,4
%, себет түзілгеннен (бүрлену кезеңі) гүлденуге дейін – 60 %, ал қалған
17,6 % - пісу кезеңінде пайдаланады. Сонымен ылғалмен салыстырғанда
қиын-қыстау кезеңі – бүрлену-гүлдену кезеңі және ол созылыңқы
сипатта. Күнбағыстың өсіп-дамуына қара және күңгірт қара-қоңыр
топырақтар қолайлы болып табылады, ал құмдақ, сазданған және сортаң
топырақтар ол үшін жарамсыз. Күнбағысқа топырақ ортасының
реакциясы рН – 6,7-7,5 болғанымен бидайға қарағанда ол көп мөлшерде
қоректік заттарды сіңіруімен ерекшеленеді.
Күнбағыс егін көгінен бүрленуге дейін азот пен фосфордың 30 %-
ын, калийдің 35 %-ын сіңіреді. Оның 1 ц тұқымы топырақтан 6-7 кг азот,
2,0-2,5 кг фосфор, 10-12 калий шығындайды. Өсімдігі жарық сүйгіш,
көлеңкеленгенде және бұлыңғыр ауа-райында өсуі мен дамуы әлсіз
жүреді де вегетациялық кезеңі ұзарып кетеді.
Қазақстанда өсіруге рұқсат етілген сорттары мен будандары:
Ислеро (орташа мерзімде пісетін будан) – ШҚО, Павлодар обл.;
Казахстанский 1 (орташа мерзімде пісетін будан) – Павлодар, ШҚО,
Ақмола, Қызылорда обл.; Казахстанский 341 (орташа мерзімде пісетін
будан) – Оңтүстік Қазақстан, Алматы, Солтүстік Қазақстан обл.;
Сибирский 91 (ультра ерте пісетін сорт) – Қарағанды, Павлодар обл.;
Солнечный 20 (ерте пісетін будан) – СҚО, ШҚО, Павлодар обл.; СПК-
Кондитерский (орташа мерзімде пісетін сорт) – Ақтөбе, Ақмола,
Павлодар обл.; Восточный (будан) – Ақмола обл.; Торедо (ерте пісетін
сорт) – Павлодар облысында ж.б..
Достарыңызбен бөлісу: