-14 жастағы балалардың қан сарысуындағы азоттық заттар мөлшері (ммоль/л)

3-14 жастағы балалардың қан сарысуындағы азоттық заттар мөлшері (ммоль/л) 
Мочевина азоты
8,4–14,7 
Аммиак азоты
0,011–0,035 
Азот α - аминокислотысы 
2,8–4,3 
Қалдықты азот 
19–29 
Зәр қышқылы
0,17–0,41 
Қан сарысуындағы креатинин концентрациясы 
Жасы 
Дене беті, м
2
Дене ұзындығы, 
см 
Креатинин 
мкмоль/л 

725 
Нәрестелер 
0,21 
50 
44 
6 ай – 3 жыл 
0,36 – 0,6 
67–69 
28 
3 – 5 жас 
0,60 – 0,75 
96–110 
33 
5 – 7 жас 
0,75 – 0,87 
110–122 
37 
7– 9 жас 
0,87 – 1,0 
123–133 
44 
9 – 11 жас 
1,0 – 1,17 
133–142 
46 
Ересектер: 
ер/әйел 
1,76 / 1,56 
174 / 163 
85 / 68 
Қандағы гемоглобин мөлшері 
Жасы 
Гемоглобин, г/л 
2 – 4 апта 
170,0 (140–190) 
1 – 2 ай 
142,8 (135–190) 
2 – 3ай 
132,6 
3 – 7 ай 
129,2 
7 – 8 ай 
130,9 
8 – 9ай 
127,5 
9 – 10ай 
134,3 
10 – 11 ай 
125,8 
11ай – ай 
129,2 (120–165) 
1 – 2 жыл 
127,5 
2 – 3 жыл 
132,6 
3 – 4 жыл 
129,2 (110-160) 
4 – 5 жас 
136,0 
5 – 6 жас 
139,4 
6 – 10 жас 
132–136 
11 – 12 жас 
141,1 
13 – 15 жас 
144 – 146
Гемоглобиннің ересек және фетальді типтерінің мөлшері (в %) 
Жасы 
Гемоглобин 
Фетальді типі 
Ересек типі 
А
2
Нәрестелер 
75 
25 
0 
1 – 7 күн 
71 
29 
0 
8 – 21 күн 
65,4 
34,6 
0 
22 – 30күн 
60 
40 
0 
1 – 2 ай 
56,1 
43,4 
0,5 
2 – 3ай 
38,3 
60,9 
0,8 
3 – 5 ай 
22,5 
75,3 
2,2 
6 – 9ай 
9,1 
88,2 
2,7 
9 – 12 ай 
4,3 
92,8 
2,9 
1 – 3 жыл 
1,6 
94,9 
3,5 
3 – 7 жас 
0,8 
94,9 
4,3 
7 – 14 жас 
0,7 
94,9 
4,4 
Карбоксигемоглобин мен метгемоглобиннің мөлшері ( жалпы гемоглобиннен %) 
Жасы 
Карбоксигемоглобин 
Метгемоглобин 

726 
Нәрестелер 
1,5 
6,22 
1 – 7 күн 
1,65 
2,93 
8 – 21күн 
1,6 
2,86 
1 – 3 ай 
1,5 
2,21 
3 – 6 ай 
1,38 
1,47 
1 – 3 жыл 
1,27 
1,13 
3 – 7 жас 
1,21 
1,1 
7 – 14 жас 
1,17 
1,08 
Нәрестелер қан сарысуындағы билирубинннің концентрациясының өзгеруі 
мг % 
мкмоль/л 
Мерзімінде 
туылған 
Кіндік венасының қаны 
3 
50 
1-ші күні 
6 
100 
3 – 5-ші күні 
12 
200 
7-ші күні 
10 
170 
10-ші күні 
4 
70 
1-ші айдың аяғы 
1,7 
30 
Шала туылған 
Кіндік венасының қаны 
3,5 
60 
1-ші күні 
8 
140 
3 – 8-ші күн 
23 
400 
3-ші апта 
12 
200 
1-ші айдың аяғы 
3 
50 
Қан сарысуындағы билирубин концентрацисы 
Жасы 
Билирубин 
Жалпы 
Байланысқан 
Байланыспаған 
мг % 
мкмоль/л 
мг % 
мкмоль/л 
мг % 
мкмоль/л 
Нәрестелер 
1,35 
23,09 
0,51 
8,72 
0,84 
14,37 
2-ші күн 
3,17 
54,22 
0,51 
8,72 
2,66 
45,5 
4-ші күн 
5,27 
90,14 
0,46 
7,87 
4,81 
82,27 
6-ші күн 
4,21 
69,1 
0,51 
7,72 
3,7 
63,28 
9-ші күн 
3,1 
53,02 
0,51 
8,72 
2,59 
44,3 
1 ай 
0,65 
11,12 
0,15 
2,57 
0,5 
8,55 
Ересектер 
0,65 
11,12 
0,15 
2,57 
0,5 
8,55 
Қан сарысуындағы холестерин концентрациясы 
Жасы 
мг % 
ммоль/л 
Нәрестелер 
50 – 120 
1,3 – 3,1 
1 – 2 жас 
100 – 200 
2,6 – 5,2 
3 – 20 жас 
120 –250 
3,1 – 6,5 
20 – 40 жас 
130 – 280 
3,4 – 7,2 
40 – 60 лет 
150 – 320 
3,9 – 8,3 
Қандағы глюкоза концентрациясы 
Жасы 
Глюкоза 

727 
мг % 
ммоль/л 
•Шала туылғандар 0 сағат 
• 4 – 16 күн 
60 – 100 
3,33 – 5,55 
20 –70 
1,1 – 3,88 
Нәрестелер 
• 15 күн 
60 – 100 
3,33 – 5,55 
35 – 85 
1,9 – 4,72 
1 жыл– ересектер 
60 – 100
3,33 – 5,55 
Гемостаз жүйесінің қалыпты көрсеткіштері 
Көрсеткіштер 
Қалыпты деңгейі 
Тромбоциттер саны,мың. 1мкл 
200 – 400 
Duke бойынша қан ағу уақыты, минут 
2 – 4 
Тромбоцитердің агрегациялық активтілігі
•сұйылтылған 10 – 2
• сұйылтылған 10 – 6 
100,0±2,9 % 
100,0±2,4 % 
Фибриноген, г/л 
200 – 400 
Протромбиндік уақыт, секунд
15 – 21
Протромбиндік индекс, % 
92 – 100 
Тромбиндік уақыт, секунд 
10 – 15
Фибрин, (фибриногена) деградация өнімі 
6,8±1,3 
Этанолдық тест 
Теріс 
Протаминсульфатты тест 
Теріс 
Қышқылдық - сілтілік жағдайдың (ҚСЖ) метаболикалық және тыныстық бұзылыстарын
анықтау 
рН 
рСО
2
НСО
3
–
Респираторлы ацидоз 
Респираторлы алкалоз 
Метаболикалық ацидоз 
Метаболикалық алкалоз 
« « - көбею 
« « - төмендеу 
ЛИКВОРДЫ ЗЕРТТЕУ 
Балалар ликворының қалыпты физикалық-химиялық көрсеткіштері 
Қысымы, сынап бағанасы бойынша (с.б.б.) 
• нәрестелер 
• ересек балалар 
80 дейін 
100 дейін 
Мөлшері, мл 
• нәрестелер 
• емшек жасындағы балалар 
• ересек балалар 
5 
40 – 60
150 – 200
рН 
7,34 – 7,35 
Бикарбонаттар 
23,6мэкв/л 
Хлоридтер 
125 мэкв/л 
Натрий 
325 мг % 
Кальций 
5 мг % 
Калий 
12 мг % 

728 
Магний 
3 мг % 
Мыс 
6 – 10 % 
Глюкоза 
• қарыншалық 
• жұлындық 
80 мг % 
50 – 70 мг % 
Белок 
• қарыншалық 
• жұлындық 
10 – 15 мг % 
15 – 30 мг % 
Сүттік қышқыл 
9 – 15 мг % 
Қалдықты азот 
16 – 21 мг % 

Өзін- өзі бақылауға арналған тесттік сұрақтар 
1. Қандай ақауда төстің сол жақ қырынан, әсіресе III-IV қабырғааралықтан, дөрекі 
систолалық шу естіледі? 
А. Қарынша аралық перде мүкістігі (ҚАПМ) 
B. Ашық аорталық өзек (ААӨ) 
C. Магистральды тамырлар транспозициясы 
D. Фалло тетрадасы 
E. Жүрекше аралық перде мүкістігі (ЖАПМ) 
2. Қандай ақауда жайылған цианоз байқалады: 
А. Аорта коарктациясы 
B. ЖАПМ 
C. Тетраде Фалло 
D. ҚАПМ 
E. ААӨ 
3. Вирустан кейінгі миокардитте көбіне байқалады: 
А. Систолодиастолалық шу 
В. Жүрек ұшындағы ұзақ үрленген систолалық шу 
С. Мезодиастолалық шу 
D. Тондардың күшеюі,функциональдық шу 
E. Тұйық тондар, жұмсақ, қысқа систолалық шу 
4. Ревматикалық емес миокардит ауруларына қандай вирус ең жиі себеп болады: 
A. Коксаки В 
B. Тұмау 
C. Аденовирус 
D. Цитомегалия 
E. Қызамық 
5. Симметриялық проксимальді бұлшықеттік әлсіздік қандай ауруға көбірек тән: 
A. ЖҚЖ 
B. Склеродермия 
C. Дерматомиозит 
D. ЮРА 
E. Түйінді периартериит 
6. Пневмонияның басты көрсеткіші: 
А. Тыныстың тарылуы; 
В. Дем жетпеу, ентігу; 
С. Шектелген жерлерде ылғалды сырылдардың бар болуы мен жергіліктенген өкпе 
дыбысының қысқаруы; 
D. Дене қызуының көтерілуі; 
E. Көмекші бұлшық еттерінің қатысуы. 
7. Оң жақ қарыншалық жүрек жетіспеушілігіне жатады. Барлығы дұрыс, БІРЕУІНЕН 
БАСҚАСЫ: 
А. Тахикардия 
B. Ентігу 
C. Бауыр ұлғаюы 

D. Асцит 
E. Ісіктер 
8.
Балаларда обструктивтік бронхиттің жиі қоздырғышы, бұл: 
А. Ротавирусы 
B. Микоплазмалар 
C. RS-вирусы 
D. Хламидиялар 
E. Тұмау. 
9. Алғашқы ревматизммен ауыратын баланың ауруының клиникалық көрінісінде 
зақымдалудың полисиндромдығы байқалады, ІІА қан айналысының жетіспеушілігі-
мен болатын ревмокардит, ЭТЖ жоғарылауы, лейкоцитоз, серомукоид және СРБ 
деңгейінің жоғарылауы байқалады. Бұл аурудың қандай ағымына тән: 
A. Жедел 
B. Латентті 
C. Созылыңқы 
D. Жеделдеу 
E. Үздіксіз қайталамалы 
10. Кисел-Джонс-Нестеровтің диагностикалық критерилеріне сүйене отырып ревматизм 
диагнозын қай кезде қоя аламыз? 
A. Кардит, қызба 
B. Артралгия, СРБ
C. Кардит, аурудан 2 апта бұрын баспамен ауыру 
D. Хореялар, антистрептококтық антиденелердің титрінің 2 есе көбеюі 
E. Полиартрит, ЭТЖ 25 м/л/сағ дейін жоғарылауы 
11. Іш өтумен бірге жүрген ішектің тітіркену синдромы бар науқасқа диета таңдаңыз: 
A) №7 
В) №5 картошкалы-орамжапырақты 
C) №3 ас жармаларының қоылуымен 
D) №4 в 
E) №1 а 
12. Ішектің тітіркену синдромына тән; 
А. Терінің бөртуі
В. С витаминінің жетіспеуі
С. Гипохромды анемия 
D. В тобы витаминдерінің жетіспеуі 
Е. Жалпы жағдайы өзгермейді 
13. Балалар асқазанының жаралы мүкістігінің жиі кездесетін жері, аймағы: 
А. Асқазан түбі 
В. Асқазан денесі 
С. Асқазанның қалтқы бөлігінде 
D.12-елі ішектің түйінінде 
Е. Пилороантральды бөлігінде 
14. 12 елі ішек жара ауруымен ауыратын 15 жастағы бала, ауруханаға «кофе» тәрізді 
құсық, ішіндегі ауырсыну, қышқылды кекірікке шағымданып түскен. Негізгі 
ауруының қандай асқынуы болуы мүмкін? 

A. Перфорация 
В. Пенентрация 
С. Қан кету 
D. Малигнизация 
Е. 12 елі ішектің шығар бөлімінің тарылуы 
15. А-гастриттің (аутоиммунды) диагностикалық критерилеріне барлығы жатады, 
БІРЕУІНЕН БАСҚА; 
А. Таралуы-асқазан денесіне, түбіне 
В. Кілегей қабатындағы қабыну айқын емес 
С. Кілегейіндегі атрофия бірден пайда болады 
D. Асқазан секрециясы төмен 
Е. Сарысулық гастрин қалыпты немесе сәл төмендеген 
16. 8 жасар қыз балада майлы тамақтан кейін анда-санда жүрек айнуы, тұйық, сыздаған 
ауыру сезімі, оң қабырға доғасы астында ауырсыну анықталды. Ерте жасынан іш 
қатумен зардап шегеді. ЖҚС – патология жоқ, УДТ – өт қабы көлемі ұлғайған, өт 
іркілісі белгілері бар. Басқа құрылымдық өзгерістер анықталмады. Болжамды 
диагнозыңыз: 
A. ӨЖД, гиперкинетикалық формасы 
B. ӨЖД, гипотониялық формасы 
C. Жедел холецистит 
D. Вирустық гепатит 
E. Дисбактериоз 
17. Созылмалы холециститтің өршуіне барлығы тән, БІРЕУІНЕН БАСҚА:
А. Ауырсынудың тамақ қабылдауына байланыстылығы
В. «Кера» белгісінің оң болуы
С. Сол жақты «оң» френикус белгісі 
D. Жауырынға, оң жақ иыққа ауырсынудың таралуы 
Е. Субфебрильді температура 
18. Ауруханаға 10жасар қыз бала келіп түсті. Шағымдары: салмақ қоспау, өсудің 
баяулауы, бас ауруы, аяқтарының ауруы, ішінің үрленіп, жиі көп мөлшерлі дәретке 
отыру, құсу. Анамнезінен: ішінің үрленуі мен бала мазасыздануы 6 айынан 
байқалады (қосымша тамақ –геркулес ботқасы енгізілген). 1,5жасынан ішінде 
ауырсыну, көлемінің ұлғайып, үрленуі, жиі көп мөлшерлі нәжіс, құсу пайда болды. 
Нәжісті копрологиялық зерттегенде стеаторея анықталды. ЭГДС жүргізгенде 
субатрофиялық дуоденит көріністері сипатталды. Қандай болжамды диагноз қоясыз: 
A. Панкреатит 
B. Тағамдық аллергия 
C. Целиакия 
D. Тітіркенген ішек синдромы 
E. Муковисцидоз 
19. Диабетикалық гломерулосклероздың ерте белгісі: 
А. Транзиторлы протеинурия 
В. Микрогематурия 
С. Цилиндрурия 
D. Лейкоцитурия 
Е. Айқын протеинурия

20. Латентты диабеттің белгілері:
А. Аш қарындағы гипергликемия 
В. Аш қарындағы глюкозурия 
С. Нейродермит, фурункулез шығады 
D. Глюкозаға толеранттілік сынамасы 
21. Туа біткен гипотиреоздың ең ауыр нәтижелері: 
А. Негізгі зат алмасудың төмендеуі 
В. Сұйықтың ішкі мүшелерде жиналуы 
С. Белок, май, көмірсулар алмасуының бұзылуы 
D. Бас миының салмағы мен қөлемдерінің кішіреуі 
Е. Симпатикалық жүйе тонусының әлсіреуі 
22
.
Гипотиреозда орын алмастырушы терапияның ұзақтығы: 
А. Бір ай 
В. Клиникалық белгілері азайғанша 
С. Өмір бойы 
D. Клиникалық белгілері жойылғанша 
Е. Бір жыл 
23. Бала өмірінің анамнезін жинағанда қандай сұрақ маңызды ЕМЕС?
A. бала нешінші жүктіліктен, нешінші босанудан, тамақтануы
B. нәрестелік кезеніндегі аурулар
C. нерв-психикалық және дене дамуы
D. аллергоанамнез, түқымқуалаушылық 
E. әлеументті статусы және ата-анасының еңбек ақысы 
24. 1-жасқа дейінгі балалардың басын қарағанда анықтайды, БІРЕУІНЕН БАСҚАСЫ: 
А. Бас пішінін 
В. Бас өлшемін 
С. Жоғарғы және төменгі бет қатынасын 
D. Үлкен еңбек жағдайын 
Е. Шаш қалыңдығын 
25. Жаңа туған нәресте тыныс алу жиілігі:
A. 18 вин
B. 20 в мин 
C. 25 в мин
D. 40 в мин 
E. 80 в мин 
26. Сепсистің клиникасына тән, БІРЕУІНЕН БАСҚАСЫ:
А. Жалпы жағдайы ауыр
В. Терморегуляцияның айқын бұзылыстары
С. Токсикоздың белгілері
D. Үдемелі мазасыздық 
Е. Терінің түсі бозарған немесе сұр
27. Иммунокоррекциялаушы ем: 
А. Элекролиттік бұзылысты коррекциялау 
В. Көк тамырға иммуноглобулиндерді енгізу 
С. Витаминдер және микроэлементтер комплексін тағайындау 

D. Алмастырылмайтын аминқышқылдарын тағайындау 
Е. Ферменттерді тағайындау 
28. Мешел ауруының кезеңі бойынша жіктелесі, БІРЕУІНЕН БАСҚАСЫ: 
A. Бастапқы 
B. Қозу кезеңі 
C. Сауығу
D. Қалдық көріністер кезені
E. Рецидивирті 
29. Жеңіл дәрежелі мешелдің клиникасына тән, БІРЕУІНЕН БАСҚАСЫ:
A. Ұйқысының бұзылысы 
B. Тершеңдік
C. Ұзақ уақыт сақталатын қызыл дермографизм
D. Сүйектің өзгерістері
E. Үлкен енбегінің шеттерінің жұмсаруы
30. Гипотрофияның эндогенді себебі: 
А. Алиментарлық (тамақтануға байланысты) 
В. Инфекциялық
С. Токсикалық
D. Күтім, күн тәртібі және тәрбиелеу ережелерінің қателіктері
Е. Асқазан-ішек жолының даму ақаулары
31. І-ші дәрежелі гипотрофияға тән; БІРЕУІНЕН БАСҚАСЫ:
А. Тері асты шел майының барлық жерде әсіресе ішінде азаюы 
В. Чулицкая индексінің 10-15 болуы 
С. Дене салмағы қалыптыдан 10-20% азаюы 
D. Психомоторлық дамуының қалыс қалуы 
Е. Бұлшық еттердің тонусының және тіндердің тургорының төмендеуі 
32. Теміржетіспеушілік анемияның клиникалық белгілері: 
А. Геморрагиялық бөртпе 
В. Шаш пен тырнақтың дистрофикалық өзгеруі, жүректің үстіңгі бөлігінде систолалық 
дыбыс естіледі 
С. Тәбеттің жоғарылуы 
D. Құласығу жағдайы
Е. Буындарғы қан кетуі 
33. 12 жастағы балада тіс жұлдырғаннан кейін бірден қан кету басталған, қан кетуді 5 
сағат шамасында тоқтау мүмкін болмаған. Аймақтың дәрігері баланы қарап , оның 
терісінде көптелген геморрагиялық элементтерді байқаған, склерасына қан 
құйылған. Алғашқы қан ағулар 5-6 ай бұрын басталған. Үйінде бір рет көп емес 
мұрыннан қан кеткен. Бұрын дәрігерге қаралмаған. Бала ауруханаға жатқызылды. 
Сіздің алғашқы диагнозыңыз: 
А. Тромбоцитопениялық пурпура 
В. Гемофилия А 
С. Геморрагиялық васкулит 
D. Жедел лейкоз 
Е. Темір жетіспеушілік анемия 
34. Гемофилия кезіндегі қан ағу себебі: 

А. Қан тамырлар құбырларының өткізгіштігінің жоғарлауы 
В. Фебринолитиялық белсенділігінің бұзылуы 
С. Тромбоцитопения 
D. Қан ұю факторларының жетіспеушілігі 
Е. Тромбоцитопатия 
35. Ауруханаға 4 жастағы бала басының ауруына, дене қызуының 37,8 С көтерілуіне, оң 
жақ тізе буын көлемінің үлкеюіне, ауырсынуына шағымданып түскен. Үйінде мұрны 
қанаған. Қабылдау бөлімінің дәрігері денесінде, аяқ-қолдарында көптеген қан 
құйылымдарын байқаған. Гемофилияға күдіктенеді. Гемофилия диагнозын қоюға 
қандай симптом көбірек мағлұмат береді: 
А. Теріге қан құйылу 
В. Геморрагиялық емдерін бірінші кезде болған науқас жасы. 
С. Гемартроз 
D. Дене қызуының көтерілуі, бас ауру 
Е. Мұрыннан қан кету 
36. Жоғары тыныс жолдарының аллергиялық ауруларының негізгі патогенетикалық 
механизмі? 
А. Жедел аллергиялық қабыну 
В. Созылмалы аллергиялық қабыну 
С. Иммунды комплекстердің түзлуі 
D. Инфекциялық қабыну 
Е. Лизосомальды ферменттермен тіндердің зақымдалуы 
37
.
Жоғары тыныс жолдарының ауруларының аллергиялық этиологиясын дәлелдейтін 
тест: 
А. Мұрын бөліністе IgE-ні анықтау 
В. Лейкоцитарлы формуланы анық 
С. Мұрын бөліністе эозинофилдер санын анықтау 
D. Иммунограмманы анықтау 
Е. Мұрын бөліністе эпителиальды клеткалар санын анықтау 
38
.
Атипті бронх демікпесінің клиникасы дегеніміз ....
А. Тұрақты спастикалық жөтел, айқын тұншығу ұстамалары 
В. Тұрақты спастикалық жөтел, жедел эмфизема 
С. Тұрақты спастикалық жөтел, аллергиялық бронхит 
D. Айқын тұншығу ұстамалары астматикалық бронхит 
Е. Айқын тұншығу ұстамалары, аллергиялық бронхит 
39. Созылмалы бронхит патогенезінде барлық факторлар рөл атқарады, БІРЕУІНЕН 
БАСҚА: 
А. Мукоцилиардық клиренстің бұзылуы; 
B. Биогендік аминнің иммундық бөлінуі; 
C. Шырыштың гиперсекрециясы; 
D. Иммунитеттің төмендеуі; 
E. Клеткалық мембрананың дестабилизациясы. 
40. Муковисцедоза формасына қарамастан барлық аурулардан нені бақылайды?
А. Құрғатуды, сорғытуды; 
B. Липомдарды; 
C. Бронхтардың шырышты ісінуін; 

D. Бүйрек артереясының тромбозын; 
E. Синуситтерді. 
41. Созылмалы пиелонефритке қандай симптом жатады? 
А. Пиурия 
В. Анасарка 
С. Анурия
D. Гипертония 
Е. Іштің төменгі жағының ауырсынуы 
42. Жедел гломерулонефрит кезіндегі гипертонияның себептері, БІРЕУІНЕН БАСҚА: 
А. Гидремия 
В. Қандағы рениннің жоғарылауы 
С. Айналымдағы қан көлемінің азаюы 
D. Қанда натрийдің кідірісі 
Е. Кинин жүйесінің белсенділігінің артуы 
43. Бүйректің функционалдық жағдайын анықтау үшін келесі тексерулер қажет. 
БІРЕУІНЕН БАСҚАСЫ: 
А. Зимницкийдің сынамасы 
В. Бактериурияның дәрежесін анықтау 
С. Ребергтің сынамасы 
D.Бүйректің экскреторлық функциясын анықтау
Е. Зәр креатинін анықтау 
44. Туа пайда болған нефрит үшін қандай симптом көбірек тән: 
А. Жайылған ісіктер 
В. Жекеленген несептік синдром, гипотония 
С. Ерте жастан бастап жоғарғы гипертензия
D. Протеинурия жоғары 
Е. Арықтау 
45. Созылмалы бүйрек жетіспеушілігіне қандай клиникалық –лабораториялық белгілер 
тән? 
А. Қанда креатинин 0,88 ммоль/л-ден жоғары, эритропоэздің төмендеуі 
В. Рекулоциттер 5% 
С. Глюкозурия 
D. Дизурия 
Е. Қалыпты тәуліктік диурез
46. 1ж 6 ай жастағы бала ауруханаға «септикалық жағдай» диагнозымен түсті. Ауруы 
жедел басталған, дене қызуы 39С көтерілді, қайталама құсу, шөлдеу, күніне үш-төрт 
рет іш өту пайда болды. Нағашы әжесінде гидронефроз. Обьективті. Терісі бозғылт, 
құрғақ, салмағының 500,0 жоғалтқан. АҚ=100/60 мм.с.б. іші кепкен, ауырсынады, 
бауыры +4 см қабырға доғасынан шыққан.
ЖҚТ-ЭТЖ=34 мм/сағ., л-23х10
9 
/л, т/я-14%, с/я -44% 
ЖЗТ-майлы, м.с. – 1009, белок-0,066 г/л, эр-3,4 к/а, л-30-35 к/а. 
Бактериурия – 150000/1 мл. Копрограмма: аздаған кілегей, л-3-4 к/а. 
Диагноз? 
А. Сепсис 
В. Тағамдық токсикоинфекция 
С. Ішек инфекциясы 

D. Жедел пиелонефрит 
Е. Гидронефроз 
47. Пиелонефриттің ренальдық симптомдары. БІРЕУІНЕН БАСҚАСЫ: 
А. Ауырсыну синдромы: бел аймағының ауырсынуы, зәр бөлінуінің ауырсынуы 
В. Ісіктер 
С. Зәр синдромы
D. Дене қызуының жоғарылауы 
Е. Бас ауруы,бас айналуы
48.
Балалардың жас шағында асқынған обструктивтік бронхиті кезінде тыныс алуының 
тарылуы көбінесе немен байланысты? 
А. Шырышты қабықтың ісінуі мен сөлдің бронх бос кеңістігіне бөлінуімен; 
B. Бронхтың сыртынан қысылуымен; 
C. Бронх бұлшық еттерінің тарылуымен; 
D. Өкпе тамырларының төмендеуімен; 
E. Дифрагма күмбезінің жоғарылануымен 
49. Асқынған гломерулонефриттің нефриттік синдромына тән ЕМЕС: 
A. Гипертония 
B. Таралған ісіктер 
C. Макрогематурия 
D. 1 г/л дейін протеинурия 
E. Цилиндурия 
50. Нефротикалық синдром белгілеріне ЖАТПАЙДЫ: 
А. Массивті протеинурия
В. Айқын ісік 
С. Гиперлипидемия 
D. Гиперальбуминемия
E. Диспртеинемия 
51. Ентігу- цианоздық ұстамалар байқалады: 
А. Өкпе артериясының стенозында 
B. Ашық артериялық өэек 
C. Фалло тетрадасы 
D. Аорта коарктациясы
E. Жүрекше аралық перде мүкістігінде 
52. 7 жасар балада физикалық дамуының диспропорциялылығы анықталады, жауырын 
иық белдеуінің жақсы жетілуі, аяғының нашар дамуы.Қолында артериялық қан 
қысымы145/90, аяғында 110/70 мм с б. Сіздің диагнозыңыз:
A. ҚАПМ 
B. ЖАПМ 
C. Фалло тетрадасы
D. Өкпе артериясының стенозында
E. Аорта коарктациясы 
53. Жүре пайда болған жедел кардит клиникасына не тән ЕМЕС : 
A. Жүрек тондарының тынықталуы 
B. Жүрек шектерінің кеңеюі
C. Ұстамалы жөтел 

D. Жүрек ұшы соғысының күшеюі 
E. Аритмия 
54. ЖҚЖ не тән ЕМЕС? 
A. Есекжем тпиті бөртпе 
B. Ұяшықты шаш түсуі 
C. Сау теріден айқын шектелген түрлі мөлшердегі бляшкалар 
D. Гипертрихоз 
E. Фотосенсибилизация 
55. ЮРА-ға қандай лабораториялық көрсеткіш тән? 
A. Қан сарысуындағы антистрептококкты АД 
B. Синовиальды сұйықтықта ревматоидты фактор болуы 
C. LE клеткалар 
D. Диспротеинемия 
E. Антинуклеарлы фактор 
56. Гемодинамикалық жүрек жетіспеушілігінің даму себебі не болуы мүмкін: 
А. Ревматикалық емес миокардит 
B. Ревматикалық миокардит 
C. Миокардиодистрофия 
D. Туа болған жүрек ақауы,ҚАПМ 
E. Зат алмасу бұзылысы 
57. Сол жақ қарыншалық жүрек жетіспеушілігінде болады: 
А.Үлкен қан айналым шеңберіндегі іркіліс 
B. Кіші қан айналым шеңберіндегі іркіліс 
C. Жүрек қуыстарында қанның араласуы 
D.Сол қарыншадан қан ағысының жоғарылауы 
E. Өкпе рентгенограммасында тамырлық суреттің азаюы 
58. Бала бетінде цианоздық көгеру, пальпациялағанда кеуде клеткасының дірілі, жүрек 
ұшында шапалақ тәрізді I тон және диастолалық шу байқалады.Қандай зақымдалу 
жайында айтылып отыр? 
A. Митральды стеноз 
B. Митральды жетіспеушілік 
C. Аортальды жетіспеушілік 
D. Қарынша аралық перде мүкістігі 
E. Митральды қақпақша пролапсы 
59. Ревматизмде ең жиі қай буын зақымдалады? 
A. Төменгі жақасты 
B. Білезік буындары 
C. Тізе буындары 
D. Омыртқаның мойын бөлімі 
E. Жамбас буыны 
60. Іш өтумен бірге жүретін ішектің тітіркену синдромы бар науқасқа диета таңдаңыз: 
A) №7 
В) №5 картопты-орамжапырақты 
C) №3 ас жармаларының қосылуымен 
D) №4 тамқтың шектелуі 

E) №1 а 
61. 13 жасар қыз бала, соңғы 4 ай бойы күніне 2 -ден 4 ретке дейінгі сұйық нәжіс 
мазалайды, көбіне таңертеңгілік сағаттарда, эмоциональдық қозу кезінде 
дефекацияға шақырулар. Нәжісте шырыш жиі анықталады, түнгі уақытта нәжіс 
болмайды. Қарап тексергенде: қалыпты дене бітімі, тамақтануы дұрыс. Эксикоз және 
токсикоз көріністері жоқ. Іші жұмсақ, сигма ішегі спазмы. Болжам диагнозыңыз: 
А) Арнайы емес жаралы колит 
В)Целиакия 
С)ЖІИ 
D) Іш өтулері басым ішек тітіркену синдромы 
Е) Лактазалық жетіспеушілік
62. Гастриттің эндоскопиялық сипатына тән ЕМЕС:
А. Гиперпластикалық 
В. Атрофиялық 
С. Эрозивті 
D. Гранулематозды 
Е. Беткейлі 
63. Жаралы аурудың агрессивті факторына төмендегілердің барлығы жатады, БІРЕУІ-
НЕН БАСҚА; 
А. Қышқылды-пептикалық фактор 
В. Гастродуоденальды дисмоторика
C. Пилоритикалық хеликобактер 
D. Кілегейлі-бикарбонатты тосқауыл 
E. Гастродуоденальды кілегей қабатының жарақаттануы
64. Созылмалы жаралы колиттің патоморфологиялық ерекшеліктеріне тән, БІРЕУІНЕН 
БАСҚА: 
А. Дөңгелек, үшбұрышты немесе дұрыс емес пішіндегі мүкістік 
В. Жараның түбі мен денесінің дәнекер тіндерге байланысты қатаюы 
С. Жараның воронка тәрізді болуы 
D. Жараның тыртықталып жазылуы 
Е. Шеттері қызарған,түбі фибринмен толған 
65. Созылмалы холециститпен ауыратын баланың өтінен лямблийдің вегетативті түрі 
табылды. Бұл жағдайда қандай диагноз қойылады? 
А. Лямблиозды холецистит 
В. Ішек лямблиозы 
С. Өт жолының дискинезиясы 
D. Созылмалы холецистит, ішек лямблиозы 
Е. Лямблиозды холецистит, ішек лямблиозы 
66. Жедел холециститке БІРЕУІНЕН БАСҚАСЫ тән : 
А. Тыныштық жағдайында жедел басталу
В. Интоксикация белгілері айқын 
С. Тері түсінің сарғыштығы жиі кездеседі 
D. Бауыр мен талақ ұлғаюы 
Е. Щеткин-Блюмберг симптомының жиі оң мәнді болуы. 
67. Анасы 11 айлық бала 8 айлығында емшектен айырғаннан кейін дене салмағын нашар 

қосатынына шағымданады, ал тәбеті жоғарылаған, нәжісі жиілеген, көп мөлшерде, 
сасық иісті. Ең бірінші кезекте диагнозды жоққа шығару керек: 
A. Целиакия 
B. Муковисцидоз 
C. Біріншілік лактозалық жетіспеушілік 
D. Екіншілік лактозалық жетіспеушілік 
E. Сиыр сүті белогын көтере алмаушылық 
68. Іші өткен баланың ащы ішегінен биоптат алып тексергенде лимфангиэктазиялар, 
интерстициальды ісіну, май тамшылары және макрофактар табылды. Бұл белгілер 
тән:
A. Муковисцидозға 
B. Лактозды жетіспеушілікке 
C. Целиакияға 
D. Экссудативті энтеропатияға 
E. Созылмалы энтероколитке 
69. Балада айқын адинамия, бұлшық ет гипотониясы, әлсіздік, ұйқышылдық, жүрек айну, 
құсу, іш ауру, шулы тыныс байқалады, бұл не?: 
А. Кетоацидоз 
В. Диабетикалық кома 
С. Бауырдың майлы инфильтрациясы 
D. Гиперосмолярлы кома 
Е. Диабетикалық гломерулосклероз 
70. Қантты диабеттің диетотерапия ерекшеліктерінен БАСҚАСЫ: 
А. Физиологиялыққа жақын 
В. Белок мөлшері жасына сай 
С. Май және көмірсулар азайту 
D. Тамақ қабылдау саны күніне 4 рет 
Е. Жеңіл сінетін көмірсуларды қоспау 
71. Туа біткен гипотиреоздың ең ауыр нәтижелері: 
А. Негізгі зат алмасудың төмендеуі 
В. Сұйықтың ішкі мүшелерде жиналуы 
С. Белок, май, көмірсулар алмасуының бұзылуы 
D. Бас миының салмағы мен қөлемдерінің кішіреуі 
Е. Симпатикалық жүйе тонусының әлсіреуі 
72. Қант диабетінің 1 түрі симптомдардан БАСҚАСЫ: 
A.
Полидепсия 
B.
Жүдеу 
C.
Полиурия 
D.
Гипертония 
E.
Полифагия 
73. Нәрестелік кезеңнің бірінші аптасында ЖСЖ:
A. 50-60/мин 
B. 70-80/мин 
C. 100-175/мин 
D 160-180/мин 
E. 180-200/мин 

74. Туғаннан кейін баланы анасының кеудесіне бірінші рет қай уақытта салу керек?
A. алғашқы 30 мин. 
B. 1 сағаттан кейін 
C. 2 сағаттан кейін 
D. 3-4 сағаттан кейін
E. 6-8 сағаттан кейін 
75. Септикопиемияға тән:
А. Токсикоз 
В. Жүйелі қабыну реакциясы
С. Септикопиемиялық ошақтардың дамуы
D. Алғашқы ірінді-қабыну ошағының дамуы
Е. Полиорганды жетіспеушілік
76. Сепсистің жедел кезеніндегі қан анализінің сипаттамасы, БІРЕУІНЕН БАСҚАСЫ: 
А. Айқын лейкоцитоз 
В. Нейтрофильдің солға ығысуы 
С. Тромбоциттер санының өсуі 
D. Лимфопения 
Е. Анемия 
77. Мешелдің III дәрежесіне тән белгі, БІРЕУІНЕН БАСҚАСЫ:
А. Бас сүйегінің деформациясы 
В. «Қабырға таспиғы» 
С. Төс сүйегінің деформациясы 
D. Түтікті сүйектер деформациясы
Е. «Гаррисонов» сайы 
78. II дәрежелі Д витаминінің курстық мөлшері: 
A. 70.000-100.000 МЕ 
B. 150.000-200.000 МЕ 
C. 300.000-400.000 МЕ 
D. 200.000-300.000 МЕ 
Е. 800.000-900.000 МЕ 
79. Гипотрофияның эндогендік себептері, БІРЕУІНЕН БАСҚАСЫ: 
А. АІТ даму ақаулары 
В. Тұқым қуалаушылық зат алмасуының бұзылысы
С. Гипервитаминоздар, дәрілермен улану 
D. Мальабсорбция синдромы 
Е. Инфекциялық факторлар 
80. Гипотрофияның II дәрежесіне тән, БІРЕУІНЕН БАСҚАСЫ: 
А. Қалыпты дене салмағымен салыстырғанда 20-30%-ға қалыс қалуы 
В. Тері-асты шел майы тек қана бетінде сақталған 
С. Бұлшық ет тонусы күрт төмендеген 
D. Терморегуляциясы бұзылған 
Е. Психомоторлы дамуы жасына сәйкес 
81. 2,5 жастағы балада геморрагиялық синдром өмірінің бірінші жасынан бастап көрі 
нген. Алғашқыда ол теріге қан құйылу экхимоздар түрінде байқалған. Сонынан 

геморрагия саны жоғарлап, гематомалар пайда болған. Соңғы алған кішкентай 
жарақатта ерін кілегей қабатынан бірнеше сағат қан ағу тоқталмаған. Қазір дәрігерге 
ата-анасы баланың бозғылттығына, шынтақ буынының ауырсынуына шағымданып 
келген. Алғашқы диагноз: 
А. Трембоцитопениялық пурпура 
В. Гемофилия 
С. Геморрагиялық васкулит 
D. Жедел лейкоз 
Е. Темір жетіспеушілік анемия
82. 8 жастағы балада фолликулярлы ангинамен ауырғаннан кейін 2 аптадан соң аяқ-басы 
буындарының ауырсынуы, чыл буын үстінде дақты-популезді геморрагиялық 
бөртпелер пайда болған. 3 күннен соң осындай бөртпелердің жаңа толқыны өткен, 
аяқ-қолдарында орналасқан, іш ауырсынуы байқалған. Қан анализінде: НВ-115 г/л, 
эритроциттер-3,8х10
12
/л, лейкоциттер - 11,2х10
9
/л, СОЭ-19 мм/сағ. геморрагиялық
васкулит, аралас түрі диагноз қойылған. Емдеу тактикасын анықтау үшін қандай 
қосымша зерттеу жүргізу қажет: 
А. Қан ұйытқысының ретракциясын анықтаймыз 
В. ЖЗА 
С. Қан ағу уақытын анықтау 
D. Коагулограмма 
Е. Қан ағу ұзақтығын анықтау 
83. Геморрагиялық васкулиттегі тері- геморрагиялық синдромға тән ЕМЕС: 
А. Бөртпе сипаты – ұсақ нүктелі қан құйылу 
В. Толқынды түрде бөртпелер пайда болады 
С. Бөртпелер көп бетінде, ішінде 
D. Симметриялы 
Е. Саусақпен басқанда жойылмайды 
84. 7 жастағы балада ЖРА-дан кейінде субфебрилитет, әлсіздік байқалып, аяқ басы 
буындарында ауырсыну пайда болған. Қарағанда сол буындар терісінде, сонымен 
қатар балтырдың алдыңғы бетінде, иығында дақты-популезді геморрагиялық бөртпе 
анықталды.Жүрек ұшынан систолиялық шу естіледі. Геморрагиялық васкулит 
диагнозы қойылған. Төменде көрсетілгендердің қайсысы диагностикалық маңызды? 
А. Қызу сипаты 
В. Буындардағы ауырсынуы 
С. Бөртпелер сипаты мен орналасуы 
D. Жүректегі өзгерістер 
Е. Әлсіздік 
85. Жедел лейкозға тән клиникалық симптомдар, БІРЕУІНЕН БАСҚАСЫ: 
А. Анимиялық 
В. Геморрагиялық 
С. Пролиферативтік 
D. Сүйек-буынды 
Е. Абдоминальды 
86. Жоғары тыныс жолдарының аллергиялық ауруларында ең маңызды бейімдеуші 
себеп: 
А. Атопиялық диатез 
В. ОЖЖ перинатальды зақымдануы 

С. Аллергиялық ауруларға тұқым қуалаушылық 
D. Жасанды тамақтандыр 
Е. Ластанған атмосфералық ауаның әсері 
87. Аллергиялық ринитке тән белгі: 
А. Қуыршақ бет 
В. Қоян мұрын 
С. Готикалық таңдай 
D. Мұрын перденің жаңғақтануы 
Е. Мұрын полиптері 
88. Пневмонияға қандай белгілер тән ЕМЕС?
А. Демігу; 
B. Тыныс алуының нашарлануы; 
C. Локальдік крепитация; 
D. Көптеген ұсақ көпіршіктер; 
E. Көкірек қуысының жұмсақ жерлерінің тартылуы
89. Гипертермиялық синдромды емдеген кезде неге тиым салынады: 
А. Баланың желдеткішпен желдетілуі; 
D. Таңқурай қосылған мол сусын ішуі; 
C. Ірі көк тамырларға салқындықтың басылуы; 
D. Мәрмәр суретімен бозарған теріні сірке бүркеуі; 
E. Теріні спиртпен уқалауы. 
90. Созылмалы бронхит диагностикасының басты көрсеткіші болып ТАБЫЛМАЙДЫ: 
А. Қатты жөтел; 
B. Үнемі түрлі калибрлі сырылдар; 
C. Биопсиялық материал-шырышты бронхтың бұзылуы; 
D. Бронхоэктаздың бар болуы; 
E. Жылына 2-3 асқыну. 
91. Муковисцидоз кезінде мукоцелиарлы жеткіліксіздікке не әкеп соғады? 
А. Тұтқыр қақырықтың пайда болуы мен бронхтар клиренсінің бұзылуы; 
B. Шырыштың бұзылуы; 
C. Жөтел, демігу; 
D. Шырыштың шамадан тыс болуы; 
E. Лангерганстың бұзылуы 
92. Тыныс алу жеткіліксіздігі - бұл организмнің жағдайы, бұл кезде барлығы дұрыс, 
БІРЕУІНЕН БАСҚАСЫ: 
А. Газдардың диффузиясы бұзылады; 
B. Мукоцелиартік эскалатордың жұмысы бұзылады; 
C. Гипоксия дамуы, ацидоз; 
D. Сыртқы тыныс бұзылады; 
Е. Нерв жүйесінің вегетативтік системасы. 
93. ПН клиникасына не тән ЕМЕС: 
А. Іштің немесе бел аймағының ауырсынуы 
В. Никтурия, зәр бөлінуінің ауырсынуы 
С. Әлсіздік, тәбетінің төмендеуі 
D. Дене қызуының жоғарылауы 

Е. Зәрдің мөлшерінің азаюы 
94. Пиоленефрит дамуында БІРЕУІНЕН БАСҚА қолайлы жағдайды таңдаңыз: 
А. Микробты сенсибилизация 
В. Несеп қышқылының көп жиналуымен жүретін пуриндік алмасудың бұзылуы 
С. Несеппен оксалаттардың көп мөлшерде бөлінуі
D. Бүйрек интерстицияның химиялық және басқа заттармен зақымдалуы 
Е. Стрептококкты инфекциямен аукырғандығы
95. Пиелонефриттің ренальдық симптомдары. БІРЕУІНЕН БАСҚАСЫ: 
А. Ауырсыну синдромы: бел аймағының ауырсынуы, зәр бөлінуінің ауырсынуы 
В. Ісіктер 
С. Зәр синдромы
D.Дизуриялық синдром 
Е. Энурез 
96. Нефротикалық синдромда КЕЗДЕСПЕЙТІН белгі: 
А. Айқын протеинурия 
В. Гипопротеинемия 
С. Гипертензия 
D. Гиперлипидемия 
Е. Ісіктер
97. Липоидты нефрозға нелер тән:
А. Гипертония 
В. Болжамы жағымсыз 
С. Бір жасқа дейінгі балаларда кездеседі 
D. Анасарка 
Е. Глюкокортикоидтар тиісті нәтиже болмайды
98. Жедел бүйрек жетіспеушілігіне не тән: 
А. Қандағы креатинин-0,035 ммоль/л 
В. Қанда азот қалдығы -75 ммоль/л 
С. Қандағы мочевина -8 ммоль/л 
D. Қанда кальций – 2,2 ммоль/л 
Е. Қан калий -3,8 ммоль/л 
99. Бүйректің туа пайда болған және тұқым қуалаушылық ауруларына бәрі тән, 
БІРЕУІНЕН БАСҚАСЫ: 
А. Торпидті ағымды 
В. Жедел циклді ағымды 
С. «Кездейсок» анықталуы 
D. СБЖ-не дейін бүйрек функциясының төмендеуі 
Е. Жиі 3-5 жасында анықталады 
100. Гематурия симптомы бар балада тұқымдық нефрит диагнозын растау үшін 
туыстардан келесі симптомдарды анықтау қажет. БІРЕУІНЕН БАСҚАСЫ: 
А. Саңыраулықтар 
В. Гематурияны 
С. Көз көру патологиясын 
D. Буын жамбасының дисплазиясын 
Е. Оксалатурияны

Жауабы : 1. A, 2.С, 3.Е, 4. А, 5. С, 6 С, 7. В, 8.С, 9.А, 10. С, 11. С, 12. Е, 13. D, 14. С, 15.Е, 
16. В, 17. С, 18. С, 19. А, 20 С, 21 D, 22 С, 23 Е, 24 Е, 25 D, 26 D, 27 B, 28 E, 29 D,
30 E, 31 D, 32 B, 33 A, 34 D, 35 C, 36 A, 37 C, 38 B, 39 В, 
40 D, 41 A, 42 C, 43 B, 44 B, 45 A, 46 D, 47 B, 48 А, 49 B, 50 D, 51 C, 52 E, 53 D, 
54 D, 55 B, 56 D, 57 B, 58 A, 59 C, 60 D, 61 D, 62 D, 63 D, 64 E, 65 D, 66 D, 67
A, 68 D, 69 A, 70 D, 71 D, 72 D, 73 C, 74 A, 75 C, 76 C, 77 D, 78 C, 79 E, 80 E, 
81 B, 82 B, 83 C, 84 C, 85 E, 86 C, 87 B, 88 D, 89 D, 90 D, 91 A, 92 E, 93 E, 94
E, 95 B, 96 C, 97 D, 98 B, 99 B, 100 D. 
 

Қолданылған әдебиеттер 
1. Баранов А.А. Детские болезни, Москва, 2009. 
2. Воронцов И.М., Мазурин А.В. Пропедевтика детских болезней, С-Петербург, 2000.
3. Педиатрия под ред. Н.П.Шабалова, С-Петербург, 2007. 
4. С.Х. Аюпова // Клиническая педиатрия І-ІІ том. 2008. 
5. Б. Тусупкалиев Б., Л.В. Сивакова Л.В. // Лечение заболеваний детского возраста с 
рецептурой, учебное пособие, Актобе, 2009. 
6. Б.Т. Түсіпкалиев, А.У. Исмагулова // Балалар аурулары, І-ІІ бөлім, Ақтөбе, 1993. 
7. Б.Х. Хабижанов, С.Х.Хамзин // Педиатрия, І-ІІ том. Алматы, 2012. 
8. Б. Түсіпқалиев // Балалар ауруларының пропедевтикасы, Ақтөбе, 2002. 
9. М.А. Жуковский // Детская зндокринология, Москва, 1982. 
10. Л.О. Бадалян // Детская неврология, Москва, 1984. 
11. В.В. Власов // Эпидемиология. Учебное пособие для вузов.Москва, 2004. 
12. Б. Түсіпқалиев // Балаларды емдік тамақтандыру, оқу құралы, 2007. 
13. Неонаталогия І-ІІ том, под ред. Шабалова Н.П.1997. 
14. Детские болезни, Минск, 2003. 
15. Учайкин С.П. // Инфекционные болезни, Москва, 2007. 
16. Ахметов М. Медициналық терминдер сөздігі, орысша-қазақша-ағылшынша, Алматы, 
2009. 
17. Қазақша-орысша сөздік, Алматы, 2002. 
18. В.Н. Нечаев //Антибиотикотерапия у новорожденных и детей раннего возраста, 
Москва, 2009. 
19. Оказание стационарной помощи. Руководство ВОЗ по ведению наиболее распростра-
ненных заболеваний в стационарах первичного уровня, адаптированное к условиям 
РК. Европа. 
20. Поликлиническая педиатрия под ред. В. Н. Чернышева, М, 2007. 
21. Приказ МЗ РК № 219 от 05.04. 2007 г.
22. Қазақстан республикасының үкіметінің қаулысы 30.12.2009.№ 2296. 
23. Интегрированное ведение болезней детского возраста. Руководство для преподава-
телей по модулям ВОЗ, МЗ РК. 
24. Физиология роста и развития детей и подростков (теоретические и клинические воп-
росы). Том І-ІІ, под ред. А.А. Баранова, Л.А.Шеплягиной, Москва, 2006. 
25. Б. Түсіпқалиев // Балалардың жалпы күтімі, Ақтөбе, 2005. 
26. Б. Түсіпқалиев //Педиатриядағы мейірбикелік іс//. Оқулық. Ақтөбе, 2011. 
27. Б. Түсіпқалиев // Балалар аурулары//. Оқулық. Ақтөбе.Ақтөбе. 2012.