ЖОК 616-053.2(075.8)
ББК 57.3я73
Г 90
Пікір жазушылар:
м.ғ.д., профессор «Астана медицина университеті» АҚ,
балалар аурулары
кафедрасының меңгерушісі Қарағанды мемлекеттік медицина университеті
Досимов Ж. Б. -м.ғ.д., профессор, Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан
мемлекеттік медицина университетінің ҚМ және ФБФ педиатрия кафедрасының жетекшісі
аурулары кафедрасының меңгерушісі
Бисалиев Н.Б. – м.ғ.к., Марат Оспанов атындағы
Батыс Қазақстан медицина
университетінің №2 балалар аурулары кафедрасының доценті
Түсіпқалиев Б. Балалар аурулары. МЖОО стамотология факультетінің студенттеріне
арналған Оқулық. Ақтөбе 2013ж __ бет.
Оқулықта мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты «Стоматология»
мамандығы (051302) бойынша «Балалар аурулары» пәнінен қажетті бөлімдері берілген.
Оқулықта тарихи мәселелер, балалар организмінің анатомиялық-физиологиялық
ерекшеліктері,
дене дамуын, нервтік-психикалық дамуын бағалау әдістері, тамақтандыру
мәселелері, мүшелер мен жүйелерді тексеру ерекшеліктері, балалар ауруларының
этиологиясы, патогенезі, жіктелісі, клиникалық көріністері, ажырату диагнозы, емі, алдын
алу мәселелері, «Балалық шақ ауруларын интгерациялап жүргізу» мәселелері және
балаларды тамақтандыру қарастырылған. Жедел жағдайларда шұғыл көмек көрсету бөлімі,
лабораториялық көрсеткіштер, өзіндік бақылауға қажетті бөлімдерге сәйкес тестлер
берілген.
Оқу құралы Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау Министрлігі 2006 жылы
бекіткен Мемлекеттік жалпы білім беру стандартының жоғары мамандырылған білім
051302 – «Стоматология» мамандығы «Балалар аурулары»
пәні бойынша Типтік оқу
бағдарламасына (Астана -2009) сәйкес құрастырылған. Оқулық ҚР медициналық жоғары
оқу орындарының «Стоматология» факультетінің студенттеріне арналған.
ББК57.3я73
«Медицина білімі мен ғылымының инновациялық технологиялар республикалық
орталығы» 2011 жылғы 29 қыркүйекте өткізген мәжілісі (№9 хаттама) шешімімен
бекітіліп, баспаға жіберуге ұсынылған. ЖШС жұмыс комиссия мүшелерінің шешімімен
бекітілді және басылымға рұқсат берілді.
© Түсіпқалиев Б. 2013 ж.
500 дана
М А З М Ұ Н Ы
Қысқартылған сөздер тізімі..................................................................................................
Алғысөз.......................................................................................................................
Кіріспе.........................................................................................................................
Педиатрия
мамандығы, пәні мақсаты және өзекті мәселелері.............................
Қазақстанда педиатрияның дамуы.........................................................................
Емдік-профилактикалық мекемелер.......................................................................
Ерте жастағы балалар бөлімшелерінің жұмыс ерекшеліктері..............................
1 ТАРАУ. БАЛАЛАР АУРУЛАРЫНЫҢ ПРОПЕДЕВТИКАСЫ…...................
1.1. Балалық шақтың кезеңдері және олардың сипаттамасы..............................
1.2. Балалардың денесінің дамуы..................................................................
1.2.1. Ұрықтық даму...............................................................................................
1.2.2. Туылғаннан кейінгі дене дамуы.....................................................................
1.2.3. Дене салмағының дамуы.............................................................................
1.2.4. Дене пропорциясының өзгеруі.................................................................
1.2.5. Дененің беті...................................................................................................
1.2.6. Даму барысында дене бітімінің өзгеруі.................................................
1.2.7. Дене дамуын бағалау.......................................................................................................
1.2.8. Антропометриялық өлшеулердің тәсілдері.................................................
1. 2.9. Дене дамуын центильдік бағалау.................................................................
1.3. Нерв жүйесі және нервтік психикалық даму..................................................
1.3.1. Нерв жүйесінің-анатомиялық физиологиялық ерекшеліктері..................
1.3.2. Жүйке-іс әрекеттірінің дамуын бағалау.......................................................
1.4. Баланы тексеру ерекшеліктері..........................................................................................
1.4.1. Науқастардың ауру тарихы............................................................................................
1.4.2. Науқас балалардың жағдайын бағалау..........................................................................
1.4.3. Оқу ауру тарихын жазу үлгісі.........................................................................................
1.5. Мүшелер мен жүйелердің ерекшеліктері.........................................................................
1.5.1. Тері....................................................................................................................................
1.5.2. Бұлшық ет жүйесі ............................................................................................................
1.5.3. Сүйек жүйесі.....................................................................................................................
1.5.4. Тыныс мүшелері...............................................................................................................
1.5.5. Жүрек- тамыр жүйесі .....................................................................................................
1.5.6. Ас қорыту мүшелері.........................................................................................................
1.5.7. Қан жүйесі.........................................................................................................................
1.5.8. Несеп түзу және несеп шығыру мүшелері....................................................................
1.5.9. Балалардың эндокрин жүйесі..........................................................................................
1.5.10. Жыныс бездері, жыныстық қалыптасу және даму......................................................
1.6. Балалардың денсаулығын бағалау.....................................................................................
1.7. Балаларды аурудан сақтандыру………………………………………………….............
1.8. Психопатиялық дамуды анықтау шектері және дұрыс тәрбиелеу түрлері....................
1.9. Дені сау балаларды тамақтандыру....................................................................................
1.9.1. Бір жасқа дейінгі балаларды тамақтандыру .................................................................
1.9.2. Ана сүтінің биологиялық және химиялық қасиеттері..................................................
1.9.3. Перзентханадағы нәрестелерді тамақтандыру..............................................................
1.9.4. Қосымша тамақ беру........................................................................................................
1.9.5. Қосымша және жасанды тағамдардың негізгі бөліктерін дайындау тәсілі ...............
1.9.6. Жасанды және аралас тамақтандыруда қолданылатын сүт қоспалары......................
1.9.7. Жасанды және аралас тамақтандыру.............................................................................
1.9.8. Бір жастан асқан балаларды тамақтандыру...................................................................
Педиатриядағы байқалатын шұғыл жағдайларда көрсетілетін көмек пен жасалатын
күтімдер ......................................................................................................................................
Лабораториялық көрсеткіштер ……........................................................................................
Бір жасқа дейінгі балаларды тамақтандыруға қолданылатын кейбір қоспалар құрамын-дағы
негізгі тағамдық заттар мөлшері ....................................................................................
Балалық шақта қолданылатын антибактериальды дәрілер...................................................
Инфекциялық аурулармен ауыратын балаларды оқшаулау
мерзімі және қатынаста
болғандарды бақылау тәртібі ...................................................................................................
Өзін-өзі бақылауға арналған тест-сұрақтар ............................................................................
Қолданылған әдебиеттер .........................................................................................................