15.5.
Педагогикалық
қолдау
,
оның
мəні
жəне
ұйымдастыру
жолдары
Тəрбие
процесінің
нəтижелілігі
көбіне
оған
болған
педагогикалық
қолдаудың
дұрыс
ұйымдастырылуына
тəуелді
.
Мұндай
қолдау
бүгінгі
таңда
төмендегідей
қарастырылады
:
-
нақты
адамға
оның
денсаулығы
мен
психикалық
қалпына
,
оқуына
,
тұрмыстық
əрі
кəсіби
бой
тіктеуіне
кедергілердің
алдын
алу
жəне
нақты
іс
-
əрекеттік
көмек
көрсету
;
-
адамның
жеке
басы
ерекшеліктерінің
орнығу
процесін
қамтамасыз
етуге
бағытталған
педагогикалық
қызметтер
;
-
ауытқуға
бейім
қылық
-
əрекет
қиыншылықтарын
жеңуге
бағытталған
ықпалдасты
əрекеттердің
ерекше
түрі
;
-
келеңсіз
мінез
əрекеттеріне
бейім
жас
өспірімге
нақты
жекеленген
жəрдем
беру
;
-
баланы
басшылықты
жетекке
алу
;
-
тəлім
-
тəрбие
мекемесінің
педагогикалық
қолдау
проблемасын
өзінің
өмірлік
принципіне
айналдыруы
;
-
балалардың
өзін
-
өзі
тану
шартына
айналып
,
оқу
мен
тəрбие
шеңберін
үйлестіруге
бағытталған
мұғалім
мен
оқушы
ықпалдастығын
күшейте
түсу
.
Педагогикалық
қолдау
–
бұл
:
а
)
тəрбиеленуші
сенімінен
шығу
;
б
)
көбіне
педагогикалық
қолдау
қажеттігін
өзі
сезбейді
,
бірақ
оған
мұқтаж
болған
тəрбиеленушілерге
қол
ұшы
жəрдемін
беріп
,
қолдап
-
қуаттау
.
Педагогикалық
қолдау
мəні
:
жайма
-
шуақ
психологиялық
жағдай
жасау
;
тұлғаның
өз
бойындағы
мүмкіндіктерін
өзінше
іске
асыруына
шарт
-
жағдайлар
түзу
;
өз
қадір
-
қасиеті
мен
ар
-
намысын
сақтап
қалуға
жəне
ұтымды
нəтижеге
жету
жолындағы
кедергілерді
бірлікті
жеңіп
бару
; «
жəрдем
бер
»
деп
алақанын
ашық
жайып
отырғанға
ғана
емес
,
достық
ықылас
-
ниетке
мұқтаж
болғанның
бəріне
көмек
көрсету
;
əрқандай
тəрбиешінің
өмірдегі
өз
орнын
табуға
құштарлық
білдірген
тəрбиеленуші
проблемаларын
өз
назарында
ұстай
білуі
;
тəрбиешінің
кəсіби
деңгейінің
жоғары
болуы
.
Педагогикалық
қолдаудың
көрініс
формалары
–
жылы
лебіз
;
құлақ
сала
білу
,
қажет
болса
–
кеңес
беру
;
тəрбиеленушіге
сенім
;
оның
құқығын
қорғау
;
тəрбиешінің
балаға
болған
қамқорлық
қатынасы
;
шəкірттің
қандай
да
табысын
көре
танып
,
оған
ұнамды
баға
беруден
жалықпау
жəне
т
.
б
.
Педагогикалық
қолдау
1)
тəрбиеленушілердің
баршасына
бағытталып
,
оларға
деген
қамқорлық
пен
сенім
қатынасында
көрінумен
өзара
сыйластық
,
түсіністік
,
қызметтестік
көңіл
-
күй
жағдайын
түзуге
көмегін
тигізеді
; 2)
жеке
тұлғаға
бағытталып
,
оның
дамуына
,
білім
игеруіне
,
тəрбиелілігіне
,
өз
басы
проблемаларын
шешуге
жəрдем
көрсетіп
,
азаматтың
өзгерістерін
диагностикалап
баруға
мүмкіндік
береді
.
Жеке
тұлғаға
арналған
педагогикалық
қолдаудың
мазмұны
–
адамды
алда
көздеген
нəтижелерден
алшақтататын
кедергілерді
жеңу
жолдарын
қамтиды
.
Мұндай
кедергілердің
түрі
:
-
субъектив
(
тұлғалық
) «
Мен
» -
кедергілер
:
өз
бетінше
дербес
шешім
қабылдауға
қажет
ақпараттың
болмауы
(
ақпарат
толықса
,
кедергі
сол
бойда
жойылады
);
адамның
қосымша
еңбектенуінің
қажеттігі
(
қол
ұшы
жəрдем
беріп
,
ынтасын
көтеру
);
тұлғаны
күйзеліске
келтіретін
кемшіліктер
(
тəн
-
денелік
,
психикалық
,
арақатынастық
);
білім
жəне
тəжірибе
жетіспеуі
;
-
объектив
(
əлеуметтік
) «
Олар
» -
кедергілер
: (
əлеуметтік
орта
–
мұғалімдер
,
əкімшілік
,
дос
-
жарандар
,
құрбы
-
қатарлар
,
отбасы
жəне
басқалар
).
-
материалдық
кедергілер
(
отбасының
қаржылық
жағдайы
жəне
т
.
б
.).
15.6.
Тəрбие
əдістерін
таңдау
Тəрбие
əдістерін
таңдау
–
күрделі
проблемалардың
бірі
.
Тəрбиешінің
кəсіби
қызметтерін
орындау
барысындағы
тəрбие
əдістерін
таңдауы
əрі
оларды
пайдалануы
көптеген
қалыптасқан
шарттар
мен
мүмкіндіктерге
тəуелді
.
Мұндай
шарттар
түрі
:
ниеттелген
тəрбие
мақсаттары
мен
міндеттері
;
тəрбиеленушілердің
жас
жəне
даралық
ерекшеліктері
;
тəрбие
мезеті
;
шəкірттердің
қызығулары
мен
қажеттері
;
оларды
қоршаған
əлеуметтік
жағдайлар
;
тəрбиеленуші
қатысқан
топтың
қалыптасу
деңгейі
;
күтілген
нəтижелер
;
тəрбиешінің
өз
басы
мүмкіндіктері
.
Тəрбие
əдісін
таңдау
негізінде
тəрбиеші
мен
тəрбиеленуші
арасындағы
гуманистік
қатынас
болуы
шарт
.
Қолданылатын
əдістердің
тиімділігі
келесі
жағдайларға
байланысты
:
таңдалған
əдістің
шынайы
əрі
нақты
шарттарға
сəйкестенуі
;
əдісті
қолдану
мезетіндегі
тəрбиеленушілердің
психологиялық
қалпын
кəсіби
көрегендікпен
сезе
білу
;
əрқилы
тəрбие
əдістерін
өзара
үйлестіре
пайдалану
;
таңдалған
əдісті
тəрбие
шараларымен
толықтыра
түсу
;
əрбір
əдісті
қисынды
нəтижеге
жеткенше
орынды
пайдалану
.
Тəрбие
əдісін
таңдай
отырып
,
тəрбиеші
əрбір
тəрбиеленушіге
өз
жасампаздық
іскерлігін
жүзеге
асыруға
,
даралық
шығармашылығын
танытуға
,
табыс
көздерін
іздестіре
білуге
,
нəтижелерді
болжастыруға
,
көзделген
мақсатты
іске
асыруға
толық
мүмкіндік
беретіндерін
пайдалануға
ұмтылуы
қажет
.
Сұрақтар
мен
тапсырмалар
1.
Тəрбие
əдіс
,
тəсілдері
мəнін
қалай
түсіндірер
едіңіз
?
2.
Тəрбие
əдістері
қалай
топтастырылады
?
3.
Əміршіл
-
əкімшіл
жəне
гуманистік
педагогикадағы
тəрбие
əдістері
жүйелерінің
айырмашылығы
неде
?
4.
Үлгі
-
өнеге
əдісінің
мəні
қандай
?
5.
Тəрбие
əдісін
таңдауда
қандай
шарттарды
ескеру
қажет
?
16-
дəрісбаян
.
Тəрбие
құрал
-
жабдықтары
мен
формалары
Жоспары
1.
Тəрбие
құрал
-
жабдықтары
жəне
формалары
түсінігі
2.
Тəрбиенің
негізгі
формаларына
сипаттама
3.
Тəрбие
формалары
мен
құрал
-
жабдықтарын
таңдау
16.1.
Тəрбие
құрал
-
жабдықтары
жəне
формалары
түсінігі
Тəрбие
құрал
-
жабдықтары
–
бұл
əлеуметтік
тəжірибенің
педагогикалық
тəуелсіз
көздері
.
Ниеттеген
мақсатына
жету
жолындағы
,
субъектке
тəрбиелік
ықпал
жасаушы
əрқандай
заттың
бəрі
тəрбие
құрал
-
жабдығы
есептеледі
.
Қоршаған
болмыстың
қалаған
нысаны
:
зат
,
мүлік
,
дыбыс
,
аң
,
жануарлар
,
өсімдіктер
,
шығармашылық
туындылары
,
құбылыстар
,
оқиғалар
,
өмірлік
сəт
көріністері
жəне
т
.
б
. –
тəрбиелік
ықпалға
ие
.
Тəрбие
құрал
-
жабдықтары
тəрбиеленушіге
өздігінен
əсер
етеді
,
сонымен
бірге
оларды
тəрбиеші
мақсатты
бағытта
пайдалануы
да
мүмкін
.
Тəрбие
құрал
-
жабдықтары
қандай
да
тəрбие
мақсатын
іске
асыру
үшін
іріктеледі
.
Мұндай
да
таңдау
тəрбие
əдісіне
орайлас
орындалады
.
Құралдар
өмір
құбылыстарын
көз
алдына
келтіреді
,
тəрбиеленушілердің
белсенділігін
көтереді
,
материалды
-
техникалық
тұрғыдан
қамсыздандырады
,
психологиялық
көңіл
-
күй
шуағын
береді
,
іс
-
əрекет
сайманы
ретінде
қолданылады
,
қандай
да
қызметтің
астарлы
рəмізін
айқындай
түседі
,
т
.
с
.
с
.
Құрал
-
жабдықтар
белгілі
гигиеналық
,
эстетикалық
,
экономикалық
,
инабаттылық
,
құқықтық
талаптарға
сай
болуы
шарт
.
Педагог
даралығына
негізделген
əдістер
мен
құрал
-
жабдықтар
бірлігі
тəрбиелік
іс
-
əрекеттер
формасына
арқау
болады
.
«
Форма
»
терминінің
мəні
: 1)
тəрбие
процесінің
сырттай
көрінісі
; 2)
тəрбиелік
жұмыстардың
сырттай
көрінуін
қамтамасыз
ететін
ұйымдастыру
тəсілдері
мен
тəрбиелік
шаралардың
бірлікті
жиынтығы
; 3)
тəрбиеленушілердің
ұжымдық
жəне
жеке
-
дара
іс
-
əрекеттерін
жоспарлы
ұйымдастыру
жүйесі
.
Сонымен
,
форма
–
бұл
тəрбиелік
істер
процесіндегі
тəрбиеленушінің
тəрбиешімен
ықпалды
қатынас
түзу
көрінісі
.
Тəрбиелік
жұмыстар
өз
кезегінде
төмендегі
аталған
тəрбиелік
қызметтерді
орындайды
:
-
Достарыңызбен бөлісу: |