Патофизиология пәні, мақсаты мен міндеттері және оларға жету
жүктеу/скачать 6,76 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы патфиз
| 132
байқалады.. Жалпы адаптациялық синдромды Г. Селье «гипофиз-бҥйрек ҥсті бездерінің сыртқы қабаты» жҥйесі арқылы тҥсіндірді. Қазіргі кӛзқарастар бойынша стресс жҥйке жҥйесі мен эндокриндік бездердің қатысуымен дамитын организмнің кҥрделі жҥйкелік-сҧйықтық серпілісі. Бҧл серпіліс дамуында орталық жҥйке жҥйесі, мидың сыртқы қыртысы, гиппокамп, лимбикалық жҥйе, мидың торлы қҧрылымы, гипоталамус т. б. мидың қҧрылымдары, шеткері жҥйкелер мен дербес (вегатативтік) жҥйке жҥйелері қатысады. Кӛптеген қолайсыз ықпалдардың организмге әсері жҥйкелік-рефлекстік жолдармен болады. Сыртқы және ішкі қабылдағыштардан (рецепторлардан) жҥйкелік серпіндер орталық жҥйке жҥйесіне тҥсіп, ми қызметтерінің ӛзгерістеріне әкеледі. Содан пайда болған жҥйкелік медиаторлар, шағын пептидтер (эндорфиндер мен энкефалиндер), жҥйкелік гормондар (либериндер мен статиндер) жҥйкелік-эндокриндік серпілістердің дамуына әкеліп соғады. Адамда тілсӛз жҥйесінің болуына байланысты жағымсыз дӛрекі сӛздер жан- дҥниелік кҥйзелістерге, жан жарақаттарына мидың сыртқы қыртысының қатысуымен әкелетіні дәлелдеуді қажет етпейді. Мидың сыртқы қыртысы әрекеттерінің ӛзгерістері мидың қыртыс асты қҧрылымдары мен гипоталамус арқылы эндокриндік жҥйелердін жҧмылдырылуына әкеледі. Стресс дамуында, алдыңғы гипофиз-бҥйрек ҥсті бездерінің сыртқы қабатынан басқа, қалқанша бездер, ҥйқыбез, бҥйрек ҥсті бездерінің милық қабаты т. б. бездер қатысады. Мәселен, кезкелген ауыртпалықтар кездерінде ҥйқы безі инсулинді артық ӛндіреді. Осыдан қанда инсулиннің деңгейі кӛтеріледі. Ал, гиперинсулинемия симпатикалық жҥйке жҥйесі мен бҥйрек ҥсті бездерінің милық қабатының белсенділігін арттырып, катехоламиндердің әсерін кҥшейтеді. Содан норадреналиннің әсерінен қан тамырларының жиырылуы кҥшейеді. Қанда катехоламиндердің кӛбеюі ӛз алдына тіндердегі инсулинді қабылдайтын рецепторлардың сезімталдығын азайтып, инсулиннің безден тыс жеткіліксіздігіне әкелуі мҥмкін. Дегенмен, стресс дамуында жүктеу/скачать 6,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|