Сутегінің артығы қан ақуыз-мен бейтараптанады. 4 Көмірқышқылы карбангидраза фермңенттын әсерінен су мен СО2-ге. 2
Сутегі иондары эритроцит пен тін жас-на еніп, олардан калий, натрий, кальций босап шығады; 3
Қышқыл өнімдер гидрокарбонаттармен әрекеттесп, көмір қышқылы мен бейтараптанған қышқылдың натрий тұзы босап шығады. 1
Билет -11 1.Газдық және газдық емес ацидоздар, себептері, патогенезі, теңгерілу тетіктері.
Газдық апидоз.
Бұл ацидоз организмде көмір қышқылы газының (СО,) артық жиналып қалғанында дамиды. Сондықтан оны газдық ацидоз дейді. Қанда көмірқышқылы газының жиналып қалуы оның организмнен шығарылуы азаюдан немесе оның организмге сырттан дем алатын ауамен көп түсуінен болады. Бүл екі жағдайда тыныс алуға қатысты болғандыктан газдық апидозды тыныстык ацидоз деп те атайды. Сонымен бүл ацидоз дамуына мына себепкер ықпалдар әкеледі:
- тыныс алу орталығының тежелуі, өкпенің немесе тыныс жолдарының бүзылыстары, түншығу т. б. дерттер кездеріндегі окпе желдетілуі азаюы;
-ауасы алмастырылмайтын жабық бөлмеде үзақ болудан немесе терең құдықтарда, шахталарда жұмыс жасағанда дем алатын ауада СО, тым артық болуы.
Осылардың нәтиесінде қанда СО,-ның мөлшері тым көбейеді.
Мүны гиперкапния дейді. Егер гиперкапния дем алатын ауамен СО, көп түсуінен дамыса, онда тыныс алу орталығының қозымдылығы күшейеді, еңтік дамиды және СО,-ның артығы азды-көпті организмнен сыртқа шығарылады.
Сонымен, газдық ацидоздың теңгерілу жолдары артық көмірқышқыл газын байланыстыруға және гидрокарбонаттардың мөлшерін арттыруға бағытталады. Осының нәтижесінде көмір қышқылы мен гидрокарбонаттың арақатынасы қалыпты деңгейде (1:20) үсталып түрады. Осындай жағдайды тенгерілген ацидоз дейді,Ары қарай организмде СО екы , шамадан тыс артық жиналып қалуынан қанның буферлік қасиеті мен физиологиялық реттеу жолдары таусылады. Қанның реакциясы кышкылдык жакка ығысады, рH төмендейді, тенгерілмеген ацидоз дамиды. Сонымен теңгерілген ацидоз кезінде рН-тің деңгейі қалыпты мөлшерде сақталады, ал теңгерілмеген ацидоз кезіңде ол калыпты мөлшерінен (7,35-тен) төмендейді.
Газдық ацидоз, әдетте, организмде оттегінің жеткіліксіздігімен қа- баттасады. Гипоксияның нәтижесінде зат алмасу үрдістерінің бұзылыстары дамып, газдық ацидозға метаболизмдік ацидоз қосылады. Бүл ацидоздың теңгерілмеген түріне ауысуын тездетеді.
Газдық ацидозды емдеу ең алдымен өкпеде ауа алмасуын қалпына келтіруге және оның бүзылуын туындатқан себепкер ықпалдарды аластауға бағытталуы қажет.
