Билет- 4 Этиология, анықтамасы. Аурудың пайда болуындағы себеп пен шарттар.
Этиология (гр aitia — себеп, logos — ілім деген сөздерінен түрады) аурудың пайда болуындагы себептік байланыстарды зерттейтін ілім.
Ауру туыңдауында көптеген ықпалдардың болуына қарамай, оларды себепкер ықпал және ауру туындауына қолайлы септік жағдайлар — деп ажырату өте маңызды. Себепкер ықпал — деп ауру дамуына міндетті болатын және сол ауруға ғана тән арнайы әйгіленімдерді айкындайтын ықпалды айтады.
<Экзогендік себепкер ыкпалдарға:
• физикалық (ыстық, немесе суық температуралар, иондағыш сәулелер, электр соққы, электромагнитгік толқындар, барометрлік қысым т.б.) ықпалдар;
• механикалық (жарақат, жаншылу, созылу т.с.с) ыкпалдар;
• химиялық (улы химиялык заттар мен газдар, ауыр метаддар, гербицидтер мен пестицидтер т.б.) ықпалдар;
• биологиялық (микроорганизмдер, вирустар, қарапайым жөндіктер, қүрттар т.с.с.) ыкпалдар;
• әлеуметтік (психогендік, ятрогендік) ықпалдар жатады. Адам үшін сөздің маңызы үлкен.
Эндогендік себепкер мысалдарға:
• организмнің тектік ерекшеліктері;
• оның қоздырғыштарға жауап қайтару қабілеті (реактивтілігі) мен дене бітімшің айырмашылықтары;
• жүйкелік және эндокриндік ретгелулерінің бұзылыстары;
• иммундық жүйесінің өзгерістері;
• зат алмасу үрдістерінің бастапқы бүзылыстары т.б. жатады.
2. Ситуациялық есеп: Барокамерадағы "Эверест операциясы" экспериментін 1946 жылы зерттеушілер Хаустон мен Рилей (АҚШ) жүргізді. Экспериментке 19-27 жас аралығындағы төрт ерікті ер адам қатысты. Эксперименттің жалпы ұзақтығы-35 күн, оның ішінде 32 күн, еріктілер барокамерада болды, онда барометрлік қысым өте баяу төмендетіліп, таулардағы биіктікті қамтыды., Алдымен күніне 600 м-ден 2400 м биіктікке дейін, содан кейін күніне 300 м-ден 6000 м биіктікке дейін және соңында күніне 150 м. 27-ші күні еріктілер 6850 м биіктікке жетті және келесі бірнеше күн ішінде олар осы биіктікте қалды, содан кейін шыңның "шабуылында" қалды, өйткені барокамерадағы қысым 235 мм сын.бағ дейін төмендеді.
Алты сағаттық "шабуыл" кезінде екі еріктіге оттегін беруге мәжбүр болды, ал қалған екеуі өздігінен "шыңға көтерілді" және мұнда жарты сағат тұрды.
1. Эксперименттің қандай шарттары еріктілерде гипоксиялық әсерге жоғары төзімділіктің қалыптасуын қамтамасыз етті?
2. Осы эксперименттік зерттеу жағдайында ағзаның гипоксиялық факторға төзімділігін арттырудың нақты механизмдері қандай?
3. Неліктен бірдей эксперимент жағдайында организмнің гипоксиялық факторға бейімделу дәрежесі субъектілерде (іс жүзінде сау адамдарда) бірдей болмады?
1. Организмнің компенсаторлық реакцияларының қосылуын қамтамасыз ететін биіктікке баяу «көтерілу».
2. 1. ОҚУ
ТҰРАҚТЫЛЫҚ
а) табиғи жағдайда
(биік тау курорттары);
б) қысымды камераларда;
ұлпа механизмдерінің рөлі
өтемақы: митохондрия,
ДНҚ мен РНҚ биосинтезі,
аэробты АТФ синтезі;
қалыптасты
жаңа
капиллярлар.
2. O2 ЖЕТКІЗУІН ЖАҚСАРТУ
МАТАЛАРҒА
а) оттегімен емдеу;
б) эритропоэз стимуляторлары (эригем
және т.б.);
в) энергиясы бар тағайындау
қосылыстар: глюкоза,
хлорофиллдің металл туындылары,
АТФ, глюкоза-1-фосфат, глюкоза-6фосфат;
г) кокарбоксилаза, цитохром-С;
д) витаминдер: С, Е, Р, рибофлавин,
тиамин;
д) тыныс алу стимуляторлары және
қан айналымы;
ж) патогенетикалық терапия.
3. Жеке реактивтілік маңызды